Giảng giải về máu đỏ còn nhân (nucleated red cells)

Trong bài dưới đây có nói: khi nhìn mẫu máu dưới kính hiển vi "Không thấy nucleated red cells". Đây là một điểm quan trọng mà hematologists luôn luôn đi tìm khi nhìn máu dưới kính hiển vi khi khám những bnhân bị thiếu máu nặng . Khi thiếu máu, nhìn duới kính hiển vi, thì về hình thái cuả tb máu đỏ , để ý xem có anisocytosis, poikilocytosis, stippling, polychromasia etc. hay không. Có những hình thái đặc biệt sẽ cho biết những nghi ngờ rất quan trọng: chẳng hạn thấy tear drop cells (hình gịọt nước...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giảng giải về máu đỏ còn nhân (nucleated red cells) Giảng giải về máu đỏ còn nhân (nucleated red cells) Trong bài dưới đây có nói: khi nhìn mẫu máu dưới kính hiển viKhông thấy nucleated red cells. Đây là một điểm quan trọng mà hematologists luôn luôn đi tìm khinhìn máu dưới kính hiển vi khi khám những bnhân bị thiếu máu nặng . Khithiếu máu, nhìn duới kính hiển vi, thì về hình thái cuả tb máu đỏ , để ý xemcó anisocytosis, poikilocytosis, stippling, polychromasia etc. hay không. Có những hình thái đặc biệt sẽ cho biết những nghi ngờ rất quantrọng: chẳng hạn thấy tear drop cells (hình gịọt nước mắt) thì nên nghi cómyelofibrosis (tủy hoá sợi). Bình thường tế bào máu đỏ trong máu ngoại biên không còn nhân nưã(nó đã mất nhân rồi khi ra khỏi tủy xương). Trong các giai đoạn tăng trưởngcủa red cells, thì tb máu đỏ còn nhân (nucleated red cell) còn đứng trước tếbào máu đỏ hình lưới (reticulocytes) (nghiã là nó còn trẻ hơn, immaturehơn). Tiến trình sinh trưởng cuả tb máu đỏ bắt đầu từ tủy xương. Cả tiếntrình đó gọi là erythropoiesis (đọc là ê-rít-thrô-pô-i-ê-zis). Tiến trình trongtủy xương này kéo dài độ 5 ngày, rồi sau đó tế bào máu đỏ trưởng thành, rasống ở ngoại biên 120 ngày rồi chết. Erythropoiesis, dưới sự kích thích của Erythropoietin- bắt đầu từ tbtiên tổ rồi tách thành rubriblast, sau đó prorubricytes, rubricyte,metarubricyte, diffuse basophilic erythrocyte, rồi trở thành erythrocytes. Erythrocytes là tb máu đỏ đã trưởng thành. Erythrocytes cũng giốngnhư người đã thành niên (18 tuổi chẳng hạn), tb mạng lưới trẻ hơn, độ 16-17tuổi (note 1), còn nucleated red cells (cũng gọi là metarubricyte (note 2) thìđộ 14-15 tuổi. Từ rubriblast (note 3) cho đến nucleated red cells thì suốt tiến trìnhnày ở trong tủy xương, cho nên khi nhìn thấy tb máu đỏ mà vẫn còn nhân(nucleated red cells ) thì phải nghi ngờ là có điềm dữ (a bad sign) (nó đánglẽ đang ở trong tủy mà sao lại ra ngoại biên?) ... Cho nên các hematologists khi thấy tb máu đỏ còn nhân ở máu ngoạibiên mới nôm na mách qué mà bảo nhau it is a stressed marrow! (tủyxương nó đang bị stressed dữ!) Nói cho nó có vẻ văn chuơng hematology đàng hoàng, thì đó là aleukoerythroblastic picture (leuko: tế bào máu trắng, erythro: tb máu đỏ,blastic : mẹ : tức là những tế bào còn non nớt cả trắng lẫn đỏ bây giờ thấy ởngoại biên). Nói cho tắt hơn nưã thì gọi là leukoerythroblastosis, hoặc trongliterature về máu thuở xa xưa (1970-1980) còn gọi là myelophthisic (note 4). Nucleated red cells, hay leukoerythroblastosis (thấy máu đỏ còn nhân,và tb neutrophils chưa trưởng thành ở ngoại biên) không để chỉ một bệnhnào mà chỉ báo cho biết là tủy xuơng đang vất vả, đang bị stressed - Và nóichung chung, cho hematologists một ý tuởng là bad news. (note 1) (tb lưới: diffuse basophilic erythrocytes, hay reticulocytes -hoặc nói tắt: retics- cũng vậy; nói basophilic vì nó ăn màu base (kiềm,cho nên nhuộm màu xanh blue) (còn acid thì màu đo đỏ: tức là nó ăn màueosin) (khi nó nửa nạc nửa mỡ : hơi xanh hơi đỏ: tức là nó có nhiều - hai -màu: cho nên gọi là polychromasia : poly nhiều, chromo: màu: tức là nhìndưới hiển vi: tb máu đỏ không đỏ hẳn mà cũng không xanh hẳn). (note 2) meta: biến, rubri: đỏ: tb máu đỏ đang biến đổi). (note 3) (rubri: đỏ, blast: mẹ, ta hay nói tiếng Tàu, cho nên bảo làmẫu bào hồng cầu, sao không nói ngay ra là tb đỏ mẹ cho dễ hiểu ) (note 4) (myelo: tủy; Phthisis: hao mòn) (đọc là mai-ê-lô-p-ti-zis)(chữ phthisis này thuở hồng hoang để chỉ bệnh lao: vì bệnh nhân cứ hao mònđi rồi chết) (myelophthisis: hao mòn tủy) (note 5) Khi nhìn thấy nucleated red blood cells (viết tắt NRBC), thìđếm cả tb máu trắng lẫn tb máu đỏ còn nhân, rồi báo cáo ra như thế, chẳnghạn sẽ báo: 3 NRBC/100 WBC: cứ đếm được 100 tb máu trắng thì thấy 3 tbmáu đỏ còn nhân (Báo cáo này được viết trong CBC: complete blood count:đếm máu toàn diện). Bác sĩ Nguyễn Tài Mai ...