Giáo án Sinh học 12 - Bài 3: Điều hòa hoạt động của gen

Giáo án Sinh học 12 - Bài 3: Điều hòa hoạt động của gen giúp học sinh nắm được khái niệm và các cấp độ điều hòa hoạt động gen; cơ chế điều hòa hoạt động của các gen qua operon ở sinh vật nhân sơ; ý nghĩa của điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo án Sinh học 12 - Bài 3: Điều hòa hoạt động của gen Bài 3. ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG CỦA GEN I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Nêu được khái niệm và các cấp độ điều hòa hoạt động gen. - Nêu được cơ chế điều hòa hoạt động của các gen qua operon ở sinh vật nhân sơ. - Ý nghĩa của điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ. 2. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài: - Kĩ năng thể hiện sự tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, tổ, lớp. - Kĩ năng lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ/ ý tưởng, quản lí thời gian và đảm nhận trách nhiệm, hợp tác trong hoạt động nhóm. - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin về: khái niệm và các cấp độ điều hòa hoạt động gen, cơ chế điều hòa hoạt động của operon ở sinh vật nhân sơ. 3. Thái độ: Giáo dục HS có ý thức bảo vệ nguồn gen, bảo vệ và chăm sóc động - thực vật quý hiếm. II. Phương pháp dạy học: - Trực quan - tìm tòi - Vấn đáp - tìm tòi - Dạy học nhóm. III. Phương tiện dạy học: Hình 3.1, 3.2a, 3.2b. SGK.IV. Tiến trình tổ chức dạy học: 1. Khám phá: * Ổn định lớp: * Kiểm tra bài cũ: (5p) - Diễn biến và kết quả của quá trình phiên mã? - Quá trình dịch mã tại ribôxôm diễn ra như thế nào? 2. Kết nối: Hoạt động GV – HS Nội dung * Hoạt động 1: Khái niệm hoạt động I. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU HÒA HOẠT điều hòa hoạt động của gen. ĐỘNG CỦA GEN. GV: Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin - Điều hòa hoạt động của gen là điều hòa SGK và cho biết: lượng sản phẩm của gen được tạo ra. + Nêu khái niệm điều hòa hoạt động của - Điều hòa hoạt động của gen xảy ra ở nhiều gen? mức độ: + Điều hòa hoạt động của gen phụ thuộc + Điều hòa phiên mã: vào những yếu tố nào? + Điều hòa dịch mã: + Vì sao phải điều hòa hoạt động gen? + Điều hòa sau dịch mã: HS: Thực hiện theo yêu cầu của GV để trả lời câu hỏi. GV: Nhận xét, bổ sung: II. ĐIỀU HÒA HOẠT ĐỘNG CỦA GEN * Hoạt động 2: Tìm hiểu cơ chế điều hòa Ở SINH VẬT NHÂN SƠ. hoạt động của gen ở sinh vật nhân sơ. 1. Cấu trúc của ôpêrôn lac GV: Ôpêrôn lac là gì? Cho ví dụ. * Khái niệm về ôpêron: Operon là các gen HS: Đọc mục II trang 18 trả lời câu hỏi. trên ADN của vi khuẩn thường được phân GV: Nhận xét và bổ sung để hoàn thiện bố thành một cụm, có liên quan với nhau về VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phíkiến thức. chức năng và có chung một cơ chế điều hòa. VD: Ôpêrôn Lac ở vi khuẩn E.Coli điều hòaGV: + Cấu tạo của ôpêrôn lac gồm các tổng hợp các enzim giúp chúng sử dụngthành phần nào? đường lactôzơ.+ Ôpêrôn lac hoạt động như thế nào? * Thành phần của Ôpêrôn Lac gồm:HS: Trả lời câu hỏi, lớp nhận xét bổ sung. - Vùng khởi động (P): Là nơi mà ARNGV: Nhận xét và bổ sung để hoàn thiện polimeraza bám vào và khởi đầu phiên mã.kiến thức. - Vùng vận hành (O): là vị trí tương tác với chất prôtêin ức chế ngăn cản phiên mã.GV: Yêu cầu HS quan sát hình 3.2a, 3.2b - Nhóm gen cấu trúc (Z, Y, A): Quy địnhtrang 16, 17 SGK và cho biết: tổng hợp enzim tham gia vào các phản ứng+ Những biểu hiện ở gen R và ôpêrôn lac phan giải đường lactôzơ.trong trạng thái bị ức chế (I)+ Những biểu hiện ở gen R và ôpêrôn lac 2. Cơ chế hoạt động của ôpêrôn lac ởkhi có các chất cảm ứng lactôzơ (II). E.Coli. - Khi môi trường không lac tôzơ:HS: Thảo luận trong nhóm -> đại diện của + Gen điều hòa (R) tổng hợp prôtêin ức chế.nhóm trình bày -> Các HS khác bổ sung. + Prôtêin ức chế đến bám vào vùng vận hành (O) .GV: Nhận xét, đánh giá, tổng kết. + Các gen cấu trúc không hoạt động phiên mã → không tạo ra enzim phân giải đườngGV bổ sung thêm: Khi lactôzơ bị phân lactôzơ.giải hết, chất ức chế được giải phóng.Chất ức chế chuyển từ trạng thía bất hoạt - Khi môi trường có lactôzơ:sang trạng thái hoạt động đến bám vào + Phân tử lactôzơ liên kết với prôtêin ứcvùng chỉ huy và ôpêrôn lại chuyển sang chế, làm biến đổi cấu hình prôtêin.trạng thái bị ức chế. + Prôtêin ức chế không liên kết được với vùng vận hành O (bất hoạt) → mARN của các gen Z, Y, A được tổng hợp và sau đó được dịch mã → tổng hợp các enzim phân giải đường lactôzơ. + Khi đường lactôzơ bị phân g ...