Giáo dục sức khỏe- môt phần quan trọng của nâng cao sức khỏe

Năm 1986, Tổ chức y tế thế giới (TCYTTG) nêu năm nguyên tắc nâng cao sức khỏe thông qua Hiến chương Ottawa:- Xây dựng chính sách công cộng có lợi cho sức khỏe.- Tạo môi trường hỗ trợ.- Tăng cường hoạt động cộng đồng.- Phát triển các kỹ năng cá nhân.- Định hướng lại các dịch vụ y tế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo dục sức khỏe- môt phần quan trọng của nâng cao sức khỏe| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |Giaùo duïc söùc khoûe - moät phaàn quan troïngcuûa naâng cao söùc khoeûThs. Phuøng ĈӭcÑöùc NhұtNhaätPhùngNaêm 1986, Toå chöùc y teá theá giôùi (TCYTTG)neâu naêm nguyeân taéc naâng cao söùc khoeûthoâng qua Hieán chöông Ottawa:In 1986, the World Health Organisation(WHO) stated 5 health promotion principlesthrough the Ottawa Charter:- Xaây döïng chính saùch coâng coäng coù lôïi chosöùc khoeû.-Build healthy public policy-Create supportive environments- Taïo moâi tröôøng hoã trôï.-Strengthen community action- Taêng cöôøng hoaït ñoäng coäng ñoàng.-Develop personal skills- Phaùt trieån caùc kyõ naêng caù nhaân.-Reorient health services- Ñònh höôùng laïi caùc dòch vuï y teá.Moät soá ñieåm noåi baät cuûa naâng cao söùc khoûe(NCSK):1.Dòch vuï chaêm soùc söùc khoeû.1. Hieán chöông Ottawa phaùt bieåu raèng caùc ñieàukieän tieàn ñeà caàn thieát cho söùc khoûe laø hoaø bình, nôiôû, giaùo duïc, thöïc phaåm, thu nhaäp, heä sinh thaùi beànvöõng, nguoàn löïc ñöôïc duy trì, coâng lyù xaõ hoäi vaøcoâng baèng.3.Haønh vi caù nhaân.2. Ñònh höôùng laïi caùc dòch vuï y teá laø nhaèm ñaùpöùng nhu caàu söùc khoeû cuûa ngöôøi daân moät caùch toaøndieän hôn. Taêng cöôøng söï tham gia cuûa ngöôøi daân.Ngöôøi daân ñöôïc trôï giuùp ñeå töï kieåm soaùt tình traïngsöùc khoûe cuûa chính mình.3. TCYTTG ñònh höôùng hoaït ñoäng y teá coângcoäng theo chieàu höôùng môùi coù tính chieán löôïc vaøchính trò hôn khi keâu goïi xaây döïng chính saùch coângcoäng coù lôïi cho söùc khoûe, taïo moâi tröôøng hoã trôï.Ñaây laø moät chieán löôïc chính cuûa TCYTTGnhaèm mang laïi söùc khoeû cho moïi ngöôøi. Naâng caosöùc khoûe (NCSK) laø söï keá thöøa coù tính naâng caocuûa tuyeân ngoân Alma Ata (1978) veà Chaêm soùc söùckhoûe ban ñaàu (CSSKBÑ) nhaèm ñaït muïc tieâu Söùckhoûe cho moïi ngöôøi ñeán naêm 2000. Giaùo duïc söùckhoûe (GDSK) laø moät thaønh phaàn coát loõi cuûa chieánlöôïc CSSKBÑ. Vaäy GDSK coù vai troø nhö theá naøotrong chieán löôïc NCSK?Vôùi caùch phaân tích caùc yeáu toá quyeát ñònh söùckhoeû, coù 4 nhoùm nhaân toá chính aûnh höôûng ñeán tìnhtraïng söùc khoeû:22Taïp chí Y teá Coâng coäng, 11.2004, Soá 2 (2)2.Yeáu toá di truyeàn.4.Moâi tröôøng töï nhieân, moâi tröôøng vaät lyù, moâitröôøng kinh teá - xaõ hoäi.Roõ raøng chuùng ta khoù taùc ñoäng leân yeáu toá ditruyeàn treân dieän roäng duø hieän nay caùc nghieân cöùudi truyeàn vaø y hoïc phaân töû ñang phaùt trieån maïnh.Theo caùc lyù thuyeát GDSK, coù theå taùc ñoäng vaølaøm thay ñoåi haønh vi caù nhaân nhaèm baûo veä söùckhoeû. Coù nhieàu caùch tieáp caän GDSK ñeå NCSK, coùtheå thaáy qua Sô ñoà 1.Coù ba caùch tieáp caän GDSK taïo neân 3 moâ hìnhGDSK.1. Moâ hình phoøng beänh (Preventive model)Muïc tieâu cuûa moâ hình GDSK phoøng beänh laøthuyeát phuïc caù nhaân coù caùc quyeát ñònh coù traùchnhieäm, coù nhöõng haønh vi giuùp phoøng ngöøa maécbeänh. Möùc höõu hieäu ñöôïc ño baèng tæ leä thay ñoåihaønh vi.Taùc giaû Zola (1970) cho raèng moâ hình naøy coùnhöôïc ñieåm laø khoâng ñeà caäp ñeán nguoàn goác xaõ hoäicuûa söùc khoeû. OÂng ñöa ra ví duï doøng soâng: moät baùcsó thaáy raát nhieàu ngöôøi keâu cöùu trong doøng soâng, oângvoäi vaøng bôi ra cöùu moät ngöôøi, ñem vaøo laøm hoâ haápnhaân taïo, roài laïi bôi ra cöùu ngöôøi khaùc. Khi ñöôïc| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |- Xaây döïng chính saùch coângcoäng coù lôïi cho SK- Caùc bieän phaùp: luaät phaùp,kinh teá, taøi chính, moâi tröôøng,toå chöùcHoaït ñoängcoäng ñoàngTaùc ñoängleânchöôngtrình nghòsöïMoâi tröôøng xaõ hoäivaø moâi tröôøng töïnhieânTình traïng khoeû maïnhkhoâng beänh taätNaâng caonhaän thöùcngöôøi daânLöïa choïn SKVaän ñoäng haønh langVaän ñoäng uûng hoäÑieàu hoaø quyeàn lôïiCaùc toå chöùcNCSKDòch vuï y teáCung caáp kyõ naêngNaâng cao nhaän thöùcGiaùo duïc ngheà nghieäpGDSKSô ñoà 1: YÙ nghóa cuûa Naâng cao söùc khoeûphoûng vaán, oâng noùi: Toâi quaù baän roän trong vieäc cöùungöôøi, khoâng coù thôøi gian chaïy ngöôïc leân ñaàu nguoànxem coù chuyeän gì treân ñoù laøm cho ngöôøi ta cöù lieântieáp rôùt xuoáng soâng nöõa! Beänh taät coù theå coù nguoàngoác töø yeáu toá xaõ hoäi. Neáu chæ giaûi quyeát ngöôøi beänhmaø khoâng giaûi quyeát ñöôïc nguyeân nhaân xaõ hoäi thìcuõng nhö vò baùc só lo cöùu ngöôøi noùi treân.McKinlay (1979) keâu goïi: Baây giôø laø luùc chuùngta neân döøng laïi vôùi vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà böùc xuùcngaén haïn tröôùc maét maø neân tìm caùch giaûi quyeátnguyeân nhaân töø ñaàu nguoàn. ÔÛ ñaàu nguoàn chuùng takhoâng chæ thaáy haønh vi caù nhaân maø coøn thaáy caùc aûnhhöôûng kinh teá - xaõ hoäi. Thí duï, beùo phì ôû caùc nöôùccoâng nghieäp laø do ngaønh coâng nghieäp thöïc phaåm saûnxuaát ra quaù nhieàu thöùc aên nhanh giaøu chaát beùo ñeåkieám lôïi nhuaän.Crawford (1977) cho raèng neáu cöù ñoå loãi cho ngöôøibeänh thì khoâng ñuùng khi xaõ hoäi taïo thuaän lôïi cho söïphaùt trieån vaø duy trì caùc haønh vi coù haïi cho söùc khoeû.2. Moâ hình chính trò taän goác(Radical political model)Moâ hình chính trò taän goác quan taâm ñeán vieäcthay ñoåi xaõ hoäi vaø moâi tröôøng soáng baèng caùc hoaïtñoäng mang tính chính trò. Chính trò ôû ñaây ñöôïc hieåutheo nghóa: thaønh laäp caùc hoäi baûo veä ngöôøi tieâuduøng, caùc phong traøo söùc khoûe, vaän ñoäng uûng hoächo moät xaõ hoäi laønh maïnh, caùc phong traøo baûo veämoâi tröôøng, naâng cao nhaän thöùc cuûa quaàn chuùng.ÔÛ Myõ vaø Anh, vieäc vaän ñoäng xaây döïng chínhsaùch coâng coäng nhaèm baûo veä söùc khoûe ñöôïc xemnhö thuoäc moâ hình GDSK chính trò taän goác. Tuyvaäy, vieäc taùc ñoäng leân chöông trình nghò söï laïiñöôïc xem nhö thuoäc moâ hình GDSK phoøng beänh vìvieäc taùc ñoäng naøy coù tính caùch giôùi haïn.Naâng cao nhaän thöùc quaàn chuùng phaûi ñaët ra caùcchæ tieâu veà thay ñoåi haønh vi coù theå ño ñaïc ñöôïc.Freudenberg ( ...