Giáo trình bệnh học 2 (Phần 11)

Nguyên nhân của bệnh thận kẽ nói chung được hiểu biết rõ ràng hơn các bệnh thận khác.Hiện nay, người ta phân biệt ra hai loại viêm thận kẽ: Viêm thận kẽ do vi khuẩn được gọi là viêm thận-bể thận. Viêm thận kẽ không do vi khuẩn được gọi là viêm thận kẽ. Nguyên nhân thông thường của viêm thận kẽ là do nhiễm độc hoặc do rối loạn chuyển hóa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh học 2 (Phần 11) Viªm th©n kÏ m¹n tÝnh 1. Quan niÖm vÒ thuËt ng÷. Tr−íc ®©y, bÖnh lý tæn th−¬ng èng-kÏ th©n kÓ c¶ do nhiÔm khuÈn vµ kh«ng do nhiÔmkhuÈn ®Òu ®−îc gäi chung lµ viªm th©n kÏ. Nguyªn nh©n cña bÖnh th©n kÏ nãi chung ®−îchiÓu biÕt râ rµng h¬n c¸c bÖnh th©n kh¸c. HiÖn nay, ng−êi ta ph©n biÖt ra hai lo¹i viªm th©n kÏ: + Viªm th©n kÏ do vi khuÈn ®−îc gäi lµ viªm th©n-bÓ th©n. + Viªm th©n kÏ kh«ng do vi khuÈn ®−îc gäi lµ viªm th©n kÏ. Nguyªn nh©n th«ngth−êng cña viªm th©n kÏ lµ do nhiÔm ®éc hoÆc do rèi lo¹n chuyÓn hãa. Trong bµi nµy chóng t«i chØ tr×nh bµy viªm th©n kÏ m¹n tÝnh. 2. C¸c bÖnh viªm th©n kÏ m¹n tÝnh. 2.1. Viªm th©n kÏ m¹n tÝnh do nhiÔm ®éc: Tr−íc 1950, chØ cã vµi tr−êng hîp viªm th©n kÏ m¹n tÝnh do nhiÔm ®éc ®−îc ph¸t hiÖndo c¸c thuèc vµ hãa chÊt, ®Æc biÖt lµ nhãm thuèc sulfonamit. N¨m 1950, Spuehler vµ Zolinger ph¸t hiÖn 44 tr−êng hîp viªm th©n kÏ m¹n tÝnh qua töthiÕt cã liªn quan tíi dïng kÐo dµi thuèc gi¶m ®au, ®Æc biÖt nhãm thuèc cã chøa gècphenaxetin. ë c¸c bÖnh nh©n nµy, ng−êi ta thÊy cã viªm th©n kÏ vµ ho¹i tö nhó th©n. Tõ ®ã,viÖc ph¸t hiÖn c¸c tr−êng hîp viªm th©n kÏ m¹n tÝnh do c¸c nguyªn nh©n kh«ng liªn quantíi nhiÔm khuÈn ®−îc chó ý. 2.1.1. Viªm th©n kÏ m¹n tÝnh do thuèc gi¶m ®au, ®Æc biÖt thuèc cã gèc phenaxetin: + H×nh ¶nh m« bÖnh häc: - H×nh ¶nh m« bÖnh häc lµ h×nh ¶nh cña viªm vïng kÏ th©n: c¶ 2 th©n teo nhá vµ x¬ho¸, x¬ ho¸ tæ chøc kÏ cã thÓ thµnh æ nh−ng th−êng lµ lan to¶. Ng−êi ta thÊy èng th©n teocïng víi dµy mµng nÒn èng th©n. Vµi cÇu th©n vÉn cßn nguyªn vÑn nh−ng phÇn lín bÞ hyalin ho¸vµ nang Bowman bÞ dµy vµ x¬ ho¸. - Cã 2 ®Æc ®iÓm cña tæn th−¬ng gi¶i phÉu bÖnh gîi ý cho chÈn ®o¸n viªm th©n kÏ m¹ntÝnh vµ gióp cho chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi viªm th©n-bÓ th©n m¹n lµ: x©m nhËp tÕ bµo viªmë tæ chøc kÏ th©n nhÑ nh−ng ho¹i tö nhó th©n l¹i nÆng. 272 . X©m nhËp tÕ bµo viªm th−êng ë møc ®é nhÑ vµ t¹o thµnh c¸c æ, chñ yÕu lµ tÕ bµo ®¬nnh©n, x©m nhËp tÕ bµo ®a nh©n chØ thÊy khi cã nhiÔm khuÈn thø ph¸t. . Ho¹i tö nhó th©n gÆp ë 40-70 % sè bÖnh nh©n: H×nh ¶nh ®¹i thÓ cña ho¹i tö nhó th©n thÊy: nhó th©n mµu vµng x¸m vµ bë, dÔ vôn. H×nh ¶nh vi thÓ cña ho¹i tö nhó th©n thÊy: kiÕn tróc nhó th©n bÞ ph¸ huû, tæ chøc kÏphï nÒ kh«ng cã tÕ bµo viªm vµ kh«ng cã m¹ch m¸u. Chç nèi víi m« lµnh cã ph¶n øngviªm cïng víi x©m nhiÔm tÕ bµo, ph¶n øng x¬ ho¸. Ho¹i tö nhó th©n th−êng x¶y ra ë c¶ 2 th©n, nh−ng còng cã thÓ chØ ë mét th©n. Cã thÓcã nhiÒu nhó th©n bÞ ho¹i tö nh−ng còng cã thÓ chØ cã mét vµi nhó th©n bÞ ho¹i tö. Nhóth©n bÞ ho¹i tö, cã thÓ bÞ bong ra lµm t¾c niÖu qu¶n g©y th©n ø n−íc hoÆc tr«i theo n−íctiÓu ra ngoµi. - Qu¸ tr×nh tæn th−¬ng m« bÖnh häc ®−îc chia lµm 3 giai ®o¹n: . Giai ®o¹n x¬ ho¸ niªm m¹c ®−êng niÖu trªn: x¬ ho¸ vïng ®µi th©n vµ bÓ th©n x¶yra sím, chiÕm tíi 80 - 90 % c¸c tr−êng hîp bÖnh th©n kÏ do thuèc cã gèc phenaxetin. Møc®é nÆng cña x¬ ho¸ niªm m¹c biÓu hiÖn ë líp niªm m¹c dµy lªn tõ ®µi th©n tíi bÓ th©n. . Giai ®o¹n ho¹i tö nhó th©n: sau nhiÒu n¨m uèng thuèc gi¶m ®au cã gècphenaxetin, ng−êi ta thÊy c¸c th¸p Malpighi vïng tuû th©n chuyÓn sang mµu vµng. Tænth−¬ng th−êng giíi h¹n ë vïng trung t©m cña tuû trong; vïng tuû ngoµi vµ vïng vá b×nhth−êng. ChÊt gian m¹ch t¨ng lªn, mao m¹ch quanh èng th©n vµ ®o¹n lªn cña quai Henle x¬ho¸. BiÓu m« èng th©n ®o¹n lªn cña quai Henle vµ tÕ bµo néi m¹c mao m¹ch quanh èngth©n bÞ phï nÒ, ho¹i tö, ®«i khi cã l¾ng ®äng tinh thÓ canxi ë vïng nhó th©n. . Giai ®o¹n biÕn ®æi nhu m« vïng vá th©n: tæn th−¬ng vïng vá th©n chÞu ¶nh h−ëngcña tæn th−¬ng nhó th©n. NÕu tæn th−¬ng kÐo dµi råi míi rông nhó th©n sÏ g©y teo èng th©n,x©m nhËp tÕ bµo viªm vµo vïng kÏ th©n. NÕu nhó th©n rông nhanh th× vïng nhu m« cßnnguyªn vÑn. + C¬ chÕ bÖnh sinh: Phenaxetin cã t¸c dông ®éc cho th©n, ng−êi ta thÊy cã mèi liªn quan gi÷a møc ®é nÆngcña tæn th−¬ng th©n víi thêi gian vµ liÒu l−îng thuèc ®−îc uèng. Ngoµi gèc phenaxetin, cãthÓ cßn cã vai trß cña c¸c chÊt phèi hîp kh¸c g©y nhiÔm ®éc cho th©n. Ch¼ng h¹n, aspirincã thÓ g©y protein niÖu, hång cÇu niÖu, t¨ng axÝt uric, thay ®æi cÆn n−íc tiÓu. Phenaxetin vµ c¸c thuèc nhãm nonsteroit kh¸c øc chÕ men cyclo oxygenaza, lµm gi¶mtæng hîp prostaglandin (lµ chÊt gi·n m¹ch cã vai trß quan träng trong ®iÒu hoµ dßng m¸u 273th©n) nªn ngoµi c¬ chÕ ®éc trùc tiÕp cßn cã thÓ cã thiÕu m¸u th©n, ®Æc biÖt lµ nhó th©n dotËp trung nång ®é thuèc cao. YÕu tè thuËn lîi cho nhiÔm ®éc th©n cã thÓ do thiÕu n−íc lµm nång ®é thuèc t¨ng lªntrong n−íc tiÓu; yÕu tè c¬ ®Þa, yÕu tè di truyÒn còng cã vai trß nhÊt ®Þnh. Ng−êi ta thÊyviªm th©n kÏ do thuèc gi¶m ®au cã yÕu tè gia ®×nh, tÇn sè m¾c bÖnh cao h¬n ë nh÷ngng−êi mang HLA-B12. + TriÖu chøng l©m sµng: BiÓu hiÖn l©m sµng th−êng kÝn ...