Giáo trình bệnh học 2 (Phần 13)

Nguyên tắc chung khám bệnh nhân bị bệnh khớp: Cần bộc lộ các khu vực cần khám đủ để quan sát, sờ, nắn và khám ở các tư thế khác nhau. Khám phải tuân theo trình tự để tiện cho việc nhận xét đánh giá. Phải chú ý so sánh2 bên với nhau và so sánh với người lành. Cần liệt kê các khớp cần khám và nếu có thể được nên sử dụng các sơ đồ hệ thống các khớp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh học 2 (Phần 13) Ch−¬ng 3. BÖnh khíp vµ tæ chøc liªn kÕt ---------------------- TriÖu chøng häc bÖnh khíp BÖnh khíp cã c¸c biÓu hiÖn kh«ng chØ ë khíp mµ cßn ë c¸c c¬ quan kh¸c, do vËyviÖc th¨m kh¸m ph¶i toµn diÖn bao gåm hái bÖnh, kh¸m thùc thÓ, X quang vµ c¸c xÐtnghiÖm. 1. Kh¸m l©m sµng bÖnh nh©n bÞ bÖnh khíp. 1.1. C¸c triÖu chøng c¬ n¨ng: + §au khíp: lµ triÖu chøng chñ yÕu, vµ quan träng nhÊt, th−êng lµ lý do chÝnh buécbÖnh nh©n ph¶i ®i kh¸m bÖnh vµ ®iÒu trÞ. §au khíp cã 2 kiÓu kh¸c nhau: - §au kiÓu viªm (hay ®au do viªm), th−êng ®au liªn tôc trong ngµy, ®au t¨ng lªn vÒ®ªm vµ s¸ng, khi nghØ ng¬i kh«ng hÕt ®au, mµ chØ gi¶m ®au Ýt. §au kiÓu viªm gÆp trongc¸c bÖnh khíp do viªm: thÊp khíp cÊp, viªm khíp d¹ng thÊp, viªm cét sèng dÝnh khíp,viªm khíp nhiÔm khuÈn, c¸c bÖnh cña tæ chøc liªn kÕt... - §au kh«ng do viªm hay ®au kiÓu c¬ häc: ®au t¨ng khi bÖnh nh©n cö ®éng, gi¶m ®aunhiÒu hoÆc hÕt ®au khi bÖnh nh©n nghØ ng¬i, th−êng gÆp trong tho¸i ho¸ khíp, c¸c dÞ tËtbÈm sinh... + C¸c rèi lo¹n vËn ®éng khíp: - DÊu hiÖu cøng khíp buæi s¸ng: lµ hiÖn t−îng cøng c¸c khíp, khã cö ®éng khíp khimíi ngñ dËy, ph¶i sau mét thêi gian hoÆc sau nhiÒu lÇn cö ®éng khíp th× míi trë l¹i c¶mgi¸c c¸c khíp mÒm m¹i. Thêi gian cøng khíp buæi s¸ng cã thÓ kÐo dµi mét giê ®Õn nhiÒugiê. VÞ trÝ hay gÆp lµ c¸c khíp cæ tay, bµn ngãn tay, ®«i khi ë khíp gèi vµ khíp cæ ch©n. DÊu hiÖu nµy t−¬ng ®èi ®Æc tr−ng cho viªm khíp d¹ng thÊp. Cøng khíp buæi s¸ng ëkhíp ®èt sèng th¾t l−ng vµ l−ng hay gÆp trong viªm cét sèng dÝnh khíp ë giai ®o¹n sím. - H¹n chÕ c¸c ®éng t¸c cö ®éng khíp: tïy theo tõng vÞ trÝ vµ møc ®é tæn th−¬ng khípmµ cã thÓ biÓu hiÖn b»ng khã cÇm n¾m, h¹n chÕ ®i l¹i, ngåi xæm... H¹n chÕ vËn ®éng cã 348thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n nh−: tæn th−¬ng khíp, tæn th−¬ng c¬, tæn th−¬ng thÇn kinh…H¹nchÕ vËn ®éng cã thÓ kÐo dµi trong thêi gian ng¾n cã håi phôc hoÆc diÔn biÕn kÐo dµi kh«nghåi phôc. + Khai th¸c c¸c yÕu tè bÖnh lý trong tiÒn sö: - TiÒn sö b¶n th©n: chÊn th−¬ng nghÒ nghiÖp, c¸c bÖnh tr−íc khi cã biÓu hiÖn ë khípnh− nhiÔm khuÈn, nhiÔm ®éc... - YÕu tè gia ®×nh: trong nhiÒu bÖnh khíp cã liªn quan ®Õn yÕu tè gia ®×nh nh− viªmcét sèng dÝnh khíp, viªm khíp d¹ng thÊp, bÖnh Gót... 1.2. C¸c triÖu chøng thùc thÓ: 1.2.1. Nguyªn t¾c chung kh¸m bÖnh nh©n bÞ bÖnh khíp: + CÇn béc lé c¸c khu vùc cÇn kh¸m ®ñ ®Ó quan s¸t, sê, n¾n vµ kh¸m ë c¸c t− thÕ kh¸cnhau. + Kh¸m ph¶i tu©n theo tr×nh tù ®Ó tiÖn cho viÖc nhËn xÐt ®¸nh gi¸. Ph¶i chó ý so s¸nh2 bªn víi nhau vµ so s¸nh víi ng−êi lµnh. + CÇn liÖt kª c¸c khíp cÇn kh¸m vµ nÕu cã thÓ ®−îc nªn sö dông c¸c s¬ ®å hÖ thèngc¸c khíp. 1.2.2. C¸c triÖu chøng hay gÆp: + S−ng khíp: lµ triÖu chøng quan träng. S−ng khíp lµ biÓu hiÖn cña viªm ë mµngho¹t dÞch khíp, tæ chøc phÇn mÒm c¹nh khíp, trµn dÞch trong æ khíp hoÆc t¨ng sinh mµngho¹t dÞch vµ x¬ ho¸ tæ chøc c¹nh khíp dÉn ®Õn biÕn ®æi h×nh thÓ cña khíp hoÆc biÕn d¹ngkhíp. S−ng khíp dÔ ph¸t hiÖn ë c¸c khíp n«ng ngo¹i vi cña chi trªn hoÆc chi d−íi, cßn c¸ckhíp cét sèng, khíp h¸ng, khíp vai n»m ë s©u khã ph¸t hiÖn chÝnh x¸c triÖu chøng s−ngkhíp. - VÞ trÝ, sè l−îng: cã thÓ s−ng mét khíp, s−ng vµi khíp vµ s−ng nhiÒu khíp. S−ngkhíp cã thÓ ®èi xøng 2 bªn hoÆc kh«ng ®èi xøng (x−ng c¸c khíp nhá ®èi xøng 2 bªn haygÆp trong bÖnh viªm khíp d¹ng thÊp, s−ng khíp lín, khíp võa, ë mét hoÆc vµi khíp kh«ng ®èixøng hay gÆp trong bÖnh thÊp khíp cÊp. 349 - S−ng khíp ®èt bµn-ngãn c¸i bµn ch©n mét bªn hoÆc hai bªn hay gÆp trong bÖnh GótcÊp tÝnh. - TÝnh chÊt s−ng khíp: s−ng kÌm nãng, ®á, ®au, ®èi xøng hay kh«ng ®èi xøng. - DiÔn biÕn cña s−ng khíp: . Di chuyÓn tõ khíp nµy sang khíp kh¸c-khíp cò khái hoµn toµn trong thêi gian ng¾n< 1 tuÇn (hay gÆp trong bÖnh thÊp khíp cÊp). . T¨ng dÇn: s−ng khíp xuÊt hiÖn thªm ë c¸c khíp míi, trong khi c¸c khíp cò vÉns−ng, ®au kÐo dµi (hay gÆp trong bÖnh viªm khíp d¹ng thÊp, Gót m¹n tÝnh...). . Kh«ng di chuyÓn, cè ®Þnh: chØ tæn th−¬ng ë mét khíp hay vµi khíp kh«ng chuyÓnsang c¸c khíp kh¸c. . Hay t¸i ph¸t: s−ng khíp t¸i ®i t¸i l¹i nhiÒu lÇn ë cïng vÞ trÝ. + BiÕn d¹ng: lµ do hËu qu¶ cña nh÷ng biÕn ®æi ®Çu x−¬ng, d©y ch»ng bao khíp lµmlÖch trôc cña khíp. BiÕn d¹ng th−êng ®i kÌm: hiÖn t−îng dÝnh, h¹n chÕ vËn ®éng hoÆc dÝnh hoµn toµn c¸ckhíp. - Cét sèng biÕn d¹ng cã thÓ dÉn ®Õn gï, vÑo, mÊt ®−êng cong sinh lý (gÆp trong bÖnhviªm cét sèng dÝnh khíp, tho¸t vÞ ®Üa ®Öm, tho¸i ho¸ cét sèng vµ mét sè bÖnh cét sèngkh¸c). - BiÕn d¹ng bµn tay h×nh l−ng dÜa, bµn tay gÝo thæi gÆp trong bÖnh viªm khíp d¹ngthÊp. + H¹n chÕ vËn ®éng: ...