Giáo trình bệnh học 2 (Phần 16)

Còn gọi là bệnh Hashimoto (tên vị bác sĩ người Nhật phát hiện ra căn bệnh này). Đây là loại viêm tuyến giáp phổ biến nhất và là nguyên nhân hàng đầu gây suy giáp; là hậu quả rối loạn hoạt động của hệ miễn dịch. Thông thường, hệ thống miễn dịch có chức năng bảo vệ cơ thể chống lại các vi khuẩn và virus nhưng trong bệnh Hashimoto, nó lại sinh ra những kháng thể tấn công vào các cơ quan, trong đó có tuyến giáp....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh học 2 (Phần 16) BÖnh viªm tuyÕn gi¸p (Thyroiditis) Viªm tuyÕn gi¸p lµ mét bÖnh hay gÆp trong l©m sµng. BiÓu hiÖn l©m sµng rÊt ®a d¹ngvµ nhiÒu khi rÊt dÔ g©y nhÇm lÉn víi mét sè bÖnh lý kh¸c cña tuyÕn gi¸p. Viªm tuyÕn gi¸p x¶y ra do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. Dùa vµo nguyªn nh©n vµdiÔn biÕn cña bÖnh, viªm tuyÕn gi¸p ®−îc chia thµnh 3 nhãm: + Viªm tuyÕn gi¸p cÊp tÝnh do vi khuÈn sinh mñ hoÆc nhiÔm khuÈn c¬ héi. + Viªm tuyÕn gi¸p b¸n cÊp tÝnh bao gåm viªm tuyÕn gi¸p tÕ bµo khæng lå vµ viªmtuyÕn gi¸p kh«ng ®au (viªm tuyÕn gi¸p thÇm lÆng). + Viªm tuyÕn gi¸p m¹n tÝnh bao gåm viªm tuyÕn gi¸p tù miÔn dÞch (Hashimoto); viªmtuyÕn gi¸p teo (mydoxema kh«ng râ c¨n nguyªn); viªm tuyÕn gi¸p x¬ ho¸ (Riedel). C¸c thÓ viªm kh¸c nhau sÏ cã biÓu hiÖn l©m sµng kh¸c nhau, tïy thuéc vµo tõng giai®o¹n cña bÖnh, chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p còng cã thÓ ë t×nh tr¹ng b×nh gi¸p, c−êng gi¸phoÆc suy gi¸p. Viªm tuyÕn gi¸p cã thÓ x¶y ra trªn mét tuyÕn gi¸p b×nh th−êng hoÆc mét b−íu gi¸p cãtõ tr−íc. 1. Viªm tuyÕn gi¸p cÊp tÝnh (acute thyroiditis). Viªm tuyÕn gi¸p cÊp tÝnh lµ mét bÖnh t−¬ng ®èi hiÕm gÆp, cã nguyªn nh©n ®−îc x¸c®Þnh râ. 1.1. Nguyªn nh©n g©y bÖnh: + Do vi khuÈn hoÆc virut: bÖnh th−êng x¶y ra sau cóm, viªm häng, th−¬ng hµn, quai bÞ,viªm xoang, nhiÔm khuÈn huyÕt, thÊp khíp cÊp, lao, giang mai... Viªm tuyÕn gi¸p cã thÓ x¶y ra ngay trong thêi gian nhiÔm khuÈn hoÆc sau nhiÔmkhuÈn nh− lµ mét biÕn chøng. + NhiÔm ®éc iod, ch×, oxyt cacbon. + Sau chÊn th−¬ng tuyÕn gi¸p. + Kh«ng râ nguyªn nh©n. 1.2. M« bÖnh häc: 480 Sau khi vi khuÈn hoÆc virut x©m nhËp vµo tuyÕn gi¸p g©y ra qu¸ tr×nh viªm lan trµntrong nhu m« tuyÕn vµ tæ chøc liªn kÕt. TuyÕn gi¸p s−ng to, phï nÒ do c¸c hiÖn t−îng xunghuyÕt, x©m nhËp b¹ch cÇu ®a nh©n trung tÝnh vµo nhu m« tuyÕn gi¸p, nhiÒu n¬i lµm mñ,ho¹i tö. Viªm mñ g©y ph¸ hñy c¸c tæ chøc x¬, sîi, tæ chøc liªn kÕt, tho¸i ho¸ trong ®−a ®Õngi¶m nhu m« vµ chøc n¨ng cña tuyÕn. 1.3. L©m sµng: + ë ®a sè c¸c tr−êng hîp qu¸ tr×nh viªm cã thÓ x¶y ra tõ tõ, song còng cã tr−êng hîpx¶y ra cÊp tÝnh. + BÖnh c¶nh th−êng lµ nhiÔm trïng: ®au vïng cæ, nuèt v−íng, khµn tiÕng, mÖt mái. NhiÖt ®éc¬ thÓ b×nh th−êng hoÆc t¨ng nhÑ. Sau mét thêi gian cã thÓ xuÊt hiÖn ín l¹nh, ®au ®Çu, ra må h«i,nhÞp tim nhanh, ®«i khi buån n«n vµ n«n. + TuyÕn gi¸p s−ng to, ®au khi nuèt, ho vµ sê ®au lan lªn tai, d−íi hµm, sau cæ. Da vïngtuyÕn gi¸p h¬i ®á, nãng. MÆt bÖnh nh©n ®á, h¬i phï, s−ng ®au c¸c h¹ch b¹ch huyÕt vïngcæ. + §a sè c¸c tr−êng hîp chøc n¨ng tuyÕn gi¸p b×nh th−êng, mét sè Ýt bÖnh nh©n cã thÓcã c−êng chøc n¨ng gi¸p (giai ®o¹n ®Çu). + BÖnh th−êng kÐo dµi 3-6 tuÇn. BÖnh nÆng cã thÓ g©y ¸p xe ho¸ tuyÕn gi¸p. + XÐt nghiÖm cã b¹ch cÇu t¨ng cao, t¨ng b¹ch cÇu ®a nh©n trung tÝnh, tèc ®é l¾ng m¸ut¨ng. Cã thÓ chäc hót tuyÕn gi¸p ®Ó chÈn ®o¸n tÕ bµo. + BiÕn chøng nguy hiÓm lµ vì mñ vµo thùc qu¶n, khÝ qu¶n, trung thÊt. + BÖnh cã thÓ kÕt thóc b»ng hiÖn t−îng ph¸t triÓn tæ chøc x¬ trong tuyÕn gi¸p vµ cã thÓg©y suy chøc n¨ng tuyÕn gi¸p. 1.4. §iÒu trÞ: §a sè c¸c tr−êng hîp viªm tuyÕn gi¸p cÊp x¶y ra sau viªm ®−êng h« hÊp trªn do vikhuÈn, v× vËy ®Ó ®iÒu trÞ th−êng dïng penixiline G víi liÒu cao cïng víi metronidazole500mg/ mçi 8 giê. NÕu bÖnh møc ®é nÆng cã thÓ dïng clindamycin liÒu cao tíi 300mg, ®−êng uèng hoÆctiªm tÜnh m¹ch, cø mçi 6h nh¾c l¹i mét lÇn. NÕu cã hiÖn t−îng ®Ò kh¸ng cña vi khuÈn víi penixiline th× cã thÓ dïng cephalosporinnh− cefotaxine. 481 T¹i chç cã thÓ dïng: ch−êm nãng, chiÕu tia cùc tÝm. NÕu sau mét tuÇn dïng kh¸ng sinh tÝch cùc nh−ng chäc hót thÊy cã mñ th× cÇn ph¶ir¹ch th¸o mñ, dÉn l−u vµ sau 6-8 tuÇn tiÕn hµnh c¾t bá thïy viªm.2. Viªm tuyÕn gi¸p b¸n cÊp (subacute thyroiditis). Viªm tuyÕn gi¸p b¸n cÊp hay gÆp 2 thÓ trong l©m sµng lµ viªm tuyÕn gi¸p tÕ bµo khænglå vµ viªm tuyÕn gi¸p thÇm lÆng.2.1. Viªm tuyÕn gi¸p tÕ bµo khæng lå (giant cell thyroiditis): Danh ph¸p t−¬ng tù: viªm tuyÕn gi¸p h¹t, viªm tuyÕn gi¸p b¸n cÊp ®iÓn h×nh, viªm tuyÕngi¸p gi¶ lao, viªm tuyÕn gi¸p de Quervaine, viªm tuyÕn gi¸p ®au. BÖnh gÆp víi tû lÖ 1/5 so víi bÖnh Basedow vµ 1/15-20 so víi viªm tuyÕn gi¸p tù miÔndÞch. Phô n÷ bÞ bÖnh nhiÒu h¬n so víi nam giíi tõ 3- 6 lÇn. BÖnh th−êng gÆp ë ®é tuæi tõ20-50, rÊt hiÕm gÆp ë trÎ em vµ ng−êi cao tuæi. BÖnh hay gÆp ë B¾c Mü, ch©u ¢u,Scandinavia, NhËt B¶n, c¸c vïng kh¸c trªn ThÕ giíi rÊt Ýt gÆp ®Æc biÖt vïng nhiÖt ®íi vµ cËnnhiÖt ®íi. 2.1.1. Nguyªn nh©n vµ c¬ chÕ bÖnh sinh: Nguyªn nh©n bÖnh ch−a ®−îc x¸c ®Þnh râ. NhiÒu ý kiÕn cho lµ do virut, x¶y ra saucóm, viªm häng, viªm tuyÕn mang tai. BÖnh x¶y ra ë mïa hÌ th−êng liªn quan tíienterovirut. ë bÖnh nh©n viªm tu ...