Giáo trình bệnh học 2 (Phần 2)

Ngất là biểu hiện thường gặp của nhiều bệnh, có khi là dấu hiệu báo trước của những bệnh lý nguy hiểm. Nhưng nhiều lúc nó lại bị xem nhẹ.Ngất là mất ý thức đột ngột, ngã vật xuống, thoáng qua, sau đó người bệnh tái hồi phục hoàn toàn, nhanh chóng. Ngất luôn có nguy cơ gây chấn thương và tàn tật (chiếm 16%). Điều nguy hiểm hơn, có trường hợp ngất là dấu hiệu báo trước của những bệnh tim mạch trầm trọng....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh học 2 (Phần 2) NgÊt vµ lÞm ( Syncope and faintness) 1. §¹i c−¬ng. 1.1. §Þnh nghÜa: - NgÊt lµ t×nh tr¹ng gi·n m¹ch ngo¹i vi lµm gi¶m l−u l−îng m¸u n·o ®ét ngét g©y mÊt tr−¬nglùc c¬ v©n cña toµn bé c¬ thÓ, ®ét ngét mÊt ý thøc (th−êng d−íi 1 phót), sau ®ã håi phôc hoµn toµnvµ nhanh chãng. NgÊt hay gÆp khi thay ®æi t− thÕ. - LÞm lµ t×nh tr¹ng huyÕt ®éng gièng nh− ngÊt nh−ng chØ gi¶m tr−¬ng lùc c¬ v©n, ®ét ngét gi¶mý thøc (kh«ng mÊt ý thøc). LÞm cã thêi gian dµi h¬n ngÊt vµ møc ®é nhÑ h¬n. ë giai ®o¹n ®Çu cñangÊt th−êng hay cã lÞm, còng hay x¶y ra khi thay ®æi t− thÕ. 1.2. Nguyªn nh©n: Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n g©y ngÊt, cã thÓ chia thµnh 3 nhãm chÝnh. 1.2.1. Nguyªn nh©n do tuÇn hoµn: Khi gi¶m dßng m¸u n·o >50% so víi b×nh th−êng sÏ g©y ra ngÊt. 1.2.1.1. Rèi lo¹n vËn m¹ch: - C−êng phã giao c¶m. - H¹ huyÕt ¸p t− thÕ ®øng. - Suy gi¶m hÖ thÇn kinh tù ®éng. - C¾t h¹ch giao c¶m hoÆc do thuèc h¹ ¸p: alpha-methyl-dopa, hydralazin. - BÖnh n·o vµ bÖnh thÇn kinh ngo¹i vi. - NgÊt do t¨ng c¶m xoang ®éng m¹ch c¶nh. - T¨ng bradykinin m¸u. 1.2.1.2. Gi¶m thÓ tÝch m¸u: - MÊt m¸u do nhiÒu nguyªn nh©n: chÊn th−¬ng, g·y x−¬ng, vì t¹ng, ®øt r¸ch m¹ch m¸u,xuÊt huyÕt tiªu hãa. - BÖnh suy th−îng th©n (Addison). 1.2.1.3. Gi¶m cung l−îng tim: - HÑp t¾c phÇn tèng m¸u thÊt tr¸i: hÑp lç van ®éng m¹ch chñ, hÑp d−íi van ®éng m¹ch chñ. - HÑp t¾c dßng m¸u tíi phæi: hÑp ®éng m¹ch phæi, t¾c ®éng m¹ch phæi tiªn ph¸t, t¾c ®éngm¹ch phæi. - C¬ tim: nhåi m¸u c¬ tim cÊp diÖn réng. - Mµng ngoµi tim: héi chøng chÌn Ðp tim cÊp. 1.2.1.4. Lo¹n nhÞp tim: - NhÞp chËm, suy nót xoang, c¬n Adams-Stokes. - Blèc nhÜ thÊt ®é II- III víi c¬n Adams-Stokes. - ThÊt thu kh«ng hiÖu qu¶. - NhÞp chËm xoang, blèc xoang nhÜ, ngõng xoang, héi chøng yÕu nót xoang. 26 - NgÊt do ph¶n x¹ qu¸ mÉn xoang c¶nh. - BÖnh ®au d©y thÇn kinh thiÖt hÇu. - Lo¹n nhÞp nhanh. - C¬n rung thÊt ng¾n trªn nÒn nhÞp chËm xoang. - NhÞp nhanh thÊt. 1.2.2. Nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c. 1.2.2.1. T×nh tr¹ng ¶nh h−ëng ®Õn m¸u n·o: - ThiÕu oxy. - ThiÕu m¸u. - Gi¶m CO2 do t¨ng th«ng khÝ. - H¹ ®−êng m¸u. 1.2.2.2. BÖnh n·o: - BÖnh m¹ch m¸u n·o: c¬n thiÕu m¸u n·o côc bé, suy tuÇn hoµn ngoµi hép sä, suy tuÇn hoµnhÖ ®éng m¹ch ®èt sèng th©n nÒn vµ hÖ ®éng m¹ch c¶nh, co th¾t lan táa hÖ m¹ch m¸u n·o,bÖnh n·o do t¨ng huyÕt ¸p. - Xóc c¶m, lo l¾ng, rèi lo¹n thÇn kinh chøc n¨ng. 1.2.3. NgÊt ch−a râ nguyªn nh©n: Ng−êi ta nhËn thÊy cßn cã kho¶ng 30-45% tr−êng hîp ngÊt ch−a râ nguyªn nh©n. Trong nh÷ngn¨m gÇn ®©y víi test bµn nghiªng (head-up tilt test) d−¬ng tÝnh, ng−êi ta ®· chÈn ®o¸n ®−îc mét sètr−êng hîp ngÊt do rèi lo¹n vËn m¹ch. 1.3. BÖnh sinh:Trong ®iÒu kiÖn sinh lý, 3/4 l−îng m¸u trong hÖ tÜnh m¹ch ®−îc ®iÒu tiÕt vÒ tim ®Ó ®¶m b¶o cungl−îng tim/phót. NÕu m¸u tÜnh m¹ch vÒ tim gi¶m trªn mét nöa th× xuÊt hiÖn ngÊt. Sù ph©n bè m¸u ëhai nöa c¬ thÓ phô thuéc vµo 3 c¬ chÕ ®iÒu chØnh: - Ph¶n x¹ co th¾t tiÓu ®éng m¹ch vµ tiÓu tÜnh m¹ch. - Ph¶n x¹ víi ¸p lùc ë cung ®éng m¹ch chñ vµ xoang ®éng m¹ch c¶nh. - Duy tr× vµ t¨ng tr−¬ng lùc c¬ v©n cña nh©n x¸m d−íi vá ®Ó t¨ng ®Èy m¸u tÜnh m¹ch vÒ tim. NÕu trong 3 c¬ chÕ nµy bÞ rèi lo¹n ®Òu g©y ngÊt. MÊt ý thøc khi ngÊt lµ do gi¶m ®ét ngét l−îng O2 cung cÊp cho n·o do gi¶m dßng m¸u tíin·o. Ghi ®iÖn n·o trong lóc ngÊt thÊy xuÊt hiÖn mét lo¹i sãng biªn ®é cao vµ chËmvíi tÇm sè 2-5sãng/gi©y. NÕu ngÊt x¶y ra Ýt phót th× n·o kh«ng bÞ tæn th−¬ng. NÕu ngÊt kÐo dµi trªn 4 phót th× tæ chøcn·o bÞ ho¹i tö ë vïng r×a gi÷a tiÓu ®éng m¹ch vµ tæ chøc n·o g©y tæn th−¬ng n·o kh«ng håi phôc. 2. L©m sµng, cËn l©m sµng vµ ®iÒu trÞ chung cho mét sè thÓngÊt. 27 2.1. L©m sµng, cËn l©m sµng: - NgÊt th−êng x¶y ra khi thay ®æi t− thÕ, bÖnh nh©n thÊy cho¸ng v¸ng, lo sî; bÞ ng· xuèng,ra må h«i l¹nh, n«n, buån n«n, da t¸i nhît; cã khi bÞ chÊn th−¬ng ë ®Çu mÆt; mÊt ý thøc ®ét ngét (<1 phót). - ý thøc bÞ rèi lo¹n ë møc ®é kh¸c nhau: tõ kh«ng nhËn thøc râ vµ ®Çy ®ñ sù vËt, sù viÖc cho®Õn mÊt toµn bé ý thøc gièng nh− h«n mª; c¬n kÐo dµi vµi gi©y ®Õn vµi phót råi míi tØnh dËy vµphôc håi. - BÖnh nh©n n»m kh«ng cö ®éng, c¸c c¬ v©n nhÏo, gi¶m thÞ lùc. - M¹ch nhá hoÆc kh«ng b¾t ®−îc, huyÕt ¸p thÊp ®Õn kh«ng ®o ®−îc. - NhÞp tim: tÇn sè rÊt nhanh hoÆc rÊt chËm, T1 vµ T2 mê hoÆc cã thÓ thÊy triÖu chøng bÖnh lýcña tim g©y ngÊt; thë nhanh n«ng. - XÐt nghiÖm c«ng thøc m¸u, ®iÖn gi¶i m¸u, glucoza m¸u lµ nh÷ng xÐt nghiÖm cÇn thiÕt ®Ógióp t×m nguyªn nh©n g©y ngÊt. - §iÖn tim ®å: gióp chÈn ...