Giáo trình bệnh học 2 (Phần 3)

Suy tim là hội chứng mãn tính làm cho cơ tim yếu đi, không đáp ứng đủ nhu cầu oxy của cơ thể. Điều này làm cho nhiều người lầm tưởng nguyên nhân suy tim chỉ do những tổn thương thực thể tại tim. Nhưng thực tế nhiều bệnh của mạch máu cũng có thể dẫn đến suy tim. Các chuyên gia tim mạch đã nhận định “Suy tim là con đường chung cuối cùng của hầu hết các bệnh tim mạch”.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh học 2 (Phần 3) Suy tim (Heart failurª) 1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung. + Suy tim lµ hËu qu¶ cuèi cïng cña c¸c bÖnh tim m¹ch vµ mét sè bÖnh kh¸c. ë Mü cã kho¶ng 3 triÖu ng−êi bÞ suy tim, hµng n¨m cã kho¶ng 200.000 ng−êi míi m¾c suy tim; nh÷ng ng−êi bÞ suy tim ®é 4 mçi n¨m tö vong tõ 30-50%. Suy tim ®· g©y ra mÊt hoÆc gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng x· héi. Chi phÝ ®Ó ®iÒu trÞ suy tim ë c¸c n−íc ¢u-Mü chiÕm 1-1,5% (10 tû ®« la Mü) trong tæng sè tiÒn chi cho y tÕ hµng n¨m. ë n−íc ta hiÖn ch−a cã sè liÖu thèng kª vÒ suy tim, nh−ng ë c¸c khoa Tim M¹ch, suy tim chiÕm tíi 60% trong tæng sè thu dung. 1.1. Kh¸i niÖm vÒ suy tim: Tim ®−îc vÝ nh− mét “c¸i b¬m” cã hai chøc n¨ng: hót vµ ®Èy. Khi tim kh«ng hót ®−îc ®ñ m¸u vÒ tim vµ/hoÆc kh«ng ®Èy ®−îc ®ñ m¸u ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng b×nh th−êng cña c¬ thÓ th× gäi lµ suy tim. 1.2. Ph©n lo¹i suy tim: cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i suy tim: + Dùa vµo diÔn biÕn l©m sµng, ng−êi ta chia ra: - Suy tim cÊp tÝnh: suy tim x¶y ra sau c¸c bÖnh cÊp tÝnh nh−: nhåi m¸u c¬ tim cÊp, viªm c¬ tim cÊp, trµn dÞch mµng ngoµi tim cÊp, vÕt th−¬ng tim, mÊt m¸u do xuÊt huyÕt cÊp, sèc... - Suy tim m¹n tÝnh (cßn gäi lµ suy tim ø trÖ): suy tim x¶y ra sau c¸c bÖnh m¹n tÝnh vÝ dô nh−: bÖnh van 2 l¸, bÖnh van ®éng m¹ch chñ, bÖnh tim-phæi m¹n tÝnh, c¸c bÖnh tim bÈm sinh (th«ng liªn nhÜ, th«ng liªn thÊt, tån t¹i èng th«ng ®éng m¹ch...), bÖnh c¬ tim tiªn ph¸t... + Dùa vµo cung l−îng tim, ng−êi ta chia ra: - Suy tim t¨ng cung l−îng lµ suy tim nh−ng cã cung l−îng tim cao h¬n so víi cung l−îng tim b×nh th−êng; gÆp trong c¸c bÖnh nh−: thiÕu m¸u, th«ng ®éng m¹ch-tÜnh m¹ch, c−êng chøc n¨ng tuyÕn gi¸p, thiÕu vitamin B1 (beriberi), ®a u tñy x−¬ng... - Suy tim gi¶m cung l−îng lµ suy tim nh−ng cã cung l−îng tim gi¶m thÊp h¬n so víi b×nh th−êng; vÝ dô: hÑp khÝt lç van 2 l¸, hÑp khÝt lç van ®éng m¹ch chñ, bÖnh c¬ tim ph× ®¹i, bÖnh c¸c khèi u cña tim... + Dùa vµo gi¶i phÉu, ng−êi ta chia ra: - Suy tim ph¶i lµ suy chøc n¨ng nhÜ ph¶i vµ thÊt ph¶i, nh−ng chñ yÕu lµ suy chøc n¨ng thÊt ph¶i; vÝ dô gÆp trong c¸c bÖnh nh−: bÖnh tim-phæi m¹n tÝnh, tim bÈm sinh cã luång m¸u qua lç th«ng tõ 50 tr¸i sang ph¶i, bÖnh Ebstein, nhåi m¸u c¬ tim thÊt ph¶i, t¨ng ¸p lùc ®éng m¹ch phæi tiªn ph¸t, hÑp lç van ba l¸... - Suy tim tr¸i lµ suy chøc n¨ng nhÜ tr¸i vµ thÊt tr¸i, nh−ng chñ yÕu lµ suy chøc n¨ng thÊt tr¸i; vÝ dô gÆp trong c¸c bÖnh nh−: hë van 2 l¸, hë vµ/hoÆc hÑp van ®éng m¹ch chñ, nhåi m¸u c¬ tim thÊt tr¸i, thiÕu m¸u c¬ tim côc bé, t¨ng huyÕt ¸p ®éng m¹ch, hÑp eo ®éng m¹ch chñ bÈm sinh... - Suy tim c¶ hai phÝa (suy tim toµn bé) lµ ®ång thêi suy chøc n¨ng thÊt ph¶i vµ suy chøc n¨ng thÊt tr¸i. VÝ dô gÆp trong c¸c bÖnh nh−: viªm c¬ tim, bÖnh van tim kÕt hîp (võa bÞ hÑp lç van 3 l¸ võa bÞ hë van ®éng m¹ch chñ, võa bÞ hÑp lç van ®éng m¹ch phæi, võa bÞ sa van hai l¸...), hoÆc nh÷ng bÖnh g©y suy tim ph¶i tr−íc vÒ sau g©y suy tim tr¸i vµ ng−îc l¹i. + Dùa vµo chøc n¨ng, ng−êi ta chia ra: - Suy chøc n¨ng t©m thu (suy t©m thu: systolic heart failurª) lµ suy gi¶m kh¶ n¨ng tèng m¸u tõ tim ra ®éng m¹ch (®éng m¹ch chñ, ®éng m¹ch phæi). Cã nhiÒu th«ng sè ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p siªu ©m, th«ng tim (kÕt hîp víi triÖu chøng l©m sµng, ®iÖn tim, X-quang) ®Ó x¸c ®Þnh suy chøc n¨ng t©m thu thÊt; vÝ dô nh−: tèc ®é co vßng sîi c¬, ph©n sè tèng m¸u, cung l−îng tim, ph©n sè nh¸t bãp, tû lÖ biÕn ®æi cña ¸p lùc thÊt víi biÕn ®æi thÓ tÝch (dp/dt)... Theo ®Þnh nghÜa cña WHO, suy chøc n¨ng t©m thu thÊt tr¸i khi ph©n sè tèng m¸u (EF%) gi¶m ≤ 40%. - Suy chøc n¨ng t©m thu gÆp trong c¸c bÖnh nh−: t¨ng huyÕt ¸p, bÖnh c¬ tim, bÖnh van tim, bÖnh tim bÈm sinh, bÖnh mµng ngoµi tim, do thuèc, do nhiÔm ®éc (r−îu, cocain), rèi lo¹n néi tiÕt... - Suy chøc n¨ng t©m tr−¬ng (suy tim t©m tr−¬ng: diastolic heart failurª) lµ suy gi¶m kh¶ n¨ng gi·n cña tim ®Ó kÐo m¸u tõ tÜnh m¹ch vÒ tim. Suy tim t©m tr−¬ng cã biÓu hiÖn l©m sµng riªng phô thuéc vµo nguyªn nh©n g©y ra, nh−ng muèn x¸c ®Þnh ®−îc ph¶i dùa vµo siªu ©m Doppler tim ®Ó ®¸nh gi¸ th«ng qua dßng ch¶y qua van 2 l¸ vµ dßng tÜnh m¹ch phæi. B¶ng rèi lo¹n chøc n¨ng t©m tr−¬ng. Chøc n¨ng t©m tr−¬ng E/A Thêi gian IVRT (thêi S/D VËn tèc gi¶m tèc gian gi·n ®ång sãng A sãng E (ms) thÓ tÝch ms) (cm/s) - B×nh th−êng 2,1 180 76 1,0 19 - Tuæi > 50 1,0 210 90 1,7 23 - Gi¶m kh¶ n¨ng gi·n < 1,0 >220 > 100 > 1,0 < 35 - ...