Giáo trình bệnh học 2 (Phần 7)

Phù phổi cấp là hiện tượng ứ đọng máu ở phổi làm tắc nghẽn đường hô hấp do những phế nang và phế quản bị huyết thanh của máu tràn vào. Nguyên nhân phù phổi vì huyết áp trong các mao quản ở phổi tăng lên do máu bị ứ đọng, không được hút về các khoang trái của tim như thường lệ. Huyết thanh trong máu tràn vào các phế nang và phế quản làm ngập đường hô hấp, khiến người bệnh mới đầu thấy tức thở nhưng rồi có thể bị ngạt thở....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh học 2 (Phần 7) Phï phæi cÊp 1. §¹i c−¬ng. 1.1. §Þnh nghÜa: Phï phæi cÊp lµ t×nh tr¹ng thanh dÞch tõ huyÕt t−¬ng cña mao m¹ch phæi trµn ngËp ®ét ngét, d÷déi vµo c¸c phÕ nang vµ phÕ qu¶n g©y nªn t×nh tr¹ng khã thë cÊp tÝnh. 1.2. C¬ chÕ bÖnh sinh: 1.2.1. Sinh lý huyÕt ®éng b×nh th−êng ë phæi: B×nh th−êng ë phæi cã sù l−u th«ng liªn tôc dÞch tõ mao m¹ch phæi sang tæ chøc kÏ. DÞch nµy ®-−îc hÖ thèng b¹ch m¹ch vËn chuyÓn ®i. Sù l−u th«ng dÞch ë tæ chøc kÏ cña phæi ®¶m b¶o sao cho phæi kh«ng bÞ kh« nh−ng kh«ng ødÞch lµm ¶nh h−ëng tíi sù trao ®æi khÝ ë vïng tiÕp x óc gi ÷a p h Õ n a ng v µ m a o m ¹ c h. C ã nh i Ò uy Õu t è th am gia vµ o c¬ chÕ nµ y : - ¸p suÊt thuû tÜnh trong mao qu¶n phæi: cã xu h−íng ®Èy dÞch ra khái lßng mao qu¶n. ¸p suÊtnµy kho¶ng 5-10 mmHg. - ¸p lùc keo cña m¸u trong lßng mao qu¶n: ¸p lùc nµy ®èi lËp víi ¸p lùc thuû tÜnh trong maoqu¶n ®Ó gi÷ dÞch l¹i trong m¹ch m¸u. Hµm l−îng albumin trong m¸u quyÕt ®Þnh ¸p lùc nµy. B×nh th-−êng ¸p lùc nµy 25- 30 mmHg. - ¸p lùc thuû tÜnh cña tæ chøc kÏ: do tû lÖ protein quyÕt ®Þnh; kho¶ng 5-10 mmHg. - TÝnh thÊm cña thµnh mao qu¶n: ®©y lµ hÖ sè läc cña nÒn mao qu¶n phæi. - Søc c¨ng bÒ mÆt phæi: do chÊt surfartant quyÕt ®Þnh, lµm cho phæi kh«ng bÞ xÑp. Theo ®Þnh luËt Starling th× b×nh th−êng ë phæi kh«ng cã sù l−u th«ng dÞch tõ tæ chøc kÏ hoÆc tõm¹ch m¸u vµo phÕ nang. 1.2.2. C¬ chÕ bÖnh sinh phï phæi cÊp: Cã hai yÕu tè chÝnh dÉn ®Õn dÞch huyÕt thanh hoÆc m¸u trµn vµo lßng phÕ nang g©y phï phæi lµ: - T¨ng ¸p lùc thuû tÜnh mao qu¶n phæi: cßn gäi lµ phï phæi huyÕt ®éng. - Do tæn th−¬ng thùc thÓ thµnh m¹ch vµ vïng phÕ nang-mao m¹ch: cßn gäi lµ phï phæi tæn th−-¬ng. Ngoµi ra cßn cã sù tham gia cña mét sè yÕu tè thuËn lîi g©y phï phæi cÊp lµ: tæn th−¬ng chÊtsurfartant (chÊt ho¹t diÖn), gi¶m ¸p lùc keo, gi¶m hoÆc t¾c dÉn l−u cña hÖ b¹ch m¹ch ë phæi. 159 Khi cã t¨ng ¸p lùc thuû tÜnh hoÆc t¨ng tÝnh thÊm cña thµnh mao m¹ch, gi¶m kh¶ n¨ng hÊp thuvµ dÉn l−u cña hÖ b¹ch m¹ch, ¸p lùc tæ chøc kÏ t¨ng lªn g©y ®øt c¸c v¸ch phÕ nang lµm cho dÞch tõtrong mao qu¶n thÊm ra tæ chøc kÏ råi trµn vµo phÕ nang, cã thÓ dÞch tõ trong mao qu¶n vµo th¼ngphÕ nang g©y nªn phï phæi cÊp. 1.3. Ph©n lo¹i nguyªn nh©n phï phæi cÊp: 1.3.1. Phï phæi huyÕt ®éng: Phï phæi huyÕt ®éng cßn gäi lµ phï phæi do bÖnh tim. Qu¸ tr×nh phï phæi diÔn biÕn nh−sau: Khi ¸p lùc trong mao qu¶n cao h¬n 10 mmHg th× ®· cã hiÖn t−îng dÞch thÊm ra tæ chøc kÏ. Khi¸p lùc = 30 mmHg th× dÞch sÏ trµn å ¹t vµo trong lßng phÕ nang. Do ®éng t¸c thë, dÞch trong lßngphÕ nang sinh bät lµm t¨ng thÓ tÝch nªn nhanh chãng chiÕm chç trong lßng phÕ nang, c¶n trë kh«ngkhÝ thë vµo g©y suy h« hÊp. DÞch trong phï phæi huyÕt ®éng cã Ýt protein ( 30 g/l) vµ cã c¶ c¸c thµnh phÇn h÷uh×nh cña m¸u. DÞch phï hÊp thu chËm vµ cã thÓ g©y x¬ phæi, lµ lo¹i phï phæi cÊp nÆng nÒ, khã ®iÒu trÞ; do t×nhtr¹ng thiÕu oxy nÆng g©y tö vong nhanh chãng. + Nguyªn nh©n: 160 - Do nhiÔm ®éc: hÝt ph¶i c¸c h¬i khÝ ®éc nh− CO, phosgene, Cl, NH3, formon, l−uhuúnh...heroin. - Do nhiÔm trïng: nhiÔm khuÈn Gram (-), cóm ¸c tÝnh. - Ngoµi ra cßn cã thÓ gÆp do chÕt ®uèi, hÝt ph¶i dÞch d¹ dµy (héi chøng Mendelson: do axÝttrong dÞch vÞ ph¸ huû thµnh phÕ nang-mao m¹ch), lªn ®é cao, thë «xy nguyªn chÊt kÐo dµi. - C¸c t×nh tr¹ng sèc. - X¹ trÞ vïng phæi.v.v. 1.3.3. Phï phæi cÊp hçn hîp vµ khã xÕp lo¹i (gåm c¶ hai lo¹i trªn): - GÆp trong t¾c ®éng m¹ch phæi. - Phï phæi cÊp do c¬ chÕ thÇn kinh (tæn th−¬ng n·o vµ tuû sèng). - Do dÉn l−u qu¸ nhanh mét l−îng dÞch lín ë mµng phæi, mµng bông. - Do truyÒn dÞch qu¸ nhiÒu vµ nhanh mµ cã kÕt hîp thuèc co m¹ch. 2. TriÖu chøng l©m sµng vµ xÐt nghiÖm. 2.1. C¬n phï phæi huyÕt ®éng: 2.1.1. BÖnh c¶nh xuÊt hiÖn: Phï phæi cÊp th−êng xuÊt hiÖn ®ét ngét, hay x¶y ra vÒ ®ªm. BÖnh nh©n ®ang ngñ thÊy ng¹t thëph¶i vïng dËy, ho tõng c¬n d÷ déi, thë nhanh n«ng 40- 60 lÇn/phót. Tr¹ng th¸i vËt v·, lo l¾ng vµtÝm t¸i, v· må h«i l¹nh. Cã thÓ cã kh¹c ®êm mµu hång. 2.1.2. Th¨m kh¸m l©m sµng: - Kh¸m phæi: hai ®¸y phæi gâ ®ôc, nghe thÊy rªn næ kh¾p hai nÒn phæi, sau ®ã lan nhanh lªn kh¾phai phÕ tr−êng nh− “thuû triÒu” d©ng. - Kh¸m tim: th−êng khã nghe v× sù ån µo cña khã thë. NhÞp tim nhanh, tiÕng thø hai m¹nh, cãlóc nghe ®−îc tiÕng ngùa phi, m¹ch nhanh, nhá khã b¾t; huyÕt ¸p cã thay ®æi, th−êng cao trongb Önh t¨ng huyÕt ¸p , suy th©n m¹ n. N Õ u h u y Õ t ¸p tô t th × tiªn l −îng nÆng. 2.1.3. TriÖu chøng cËn l©m sµng: + X quang tim-phæi: - H×nh ¶nh phï phÕ nang d¹ng c¸nh b−ím quanh rèn phæi. Cã hiÖn t−îng t¸i ph©n phèi m¸u ëphæi theo s¬ ®å West, víi tû lÖ 1/1 hoÆc 2/1 (b×nh th−êng tû lÖ nµy lµ 1/2 gi÷a ® ...