Giáo trình bệnh học 2 (Phần 8)

Ở người lớn khi đo huyết áp theo phương pháp Korottkof, nếu huyết áp (HA) tâm thu ≥ 140mmHg và hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90mmHg thì được gọi là tăng huyết áp hệ thống động mạch. Hoặc khi đo huyết áp liên tục trong 24 giờ, nếu trung bình huyết áp trong 24h ≥ 135/85mmHg thì được gọi là tăng huyết áp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh học 2 (Phần 8) T¨ng huyÕt ¸p hÖ thèng ®éng m¹ch ( Hypertension) 1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung. 1.1. Mét sè kh¸i niÖm: - ë ng−êi lín khi ®o huyÕt ¸p theo ph−¬ng ph¸p Korottkof, nÕu huyÕt ¸p (HA) t©m thu ≥140mmHg vµ hoÆc huyÕt ¸p t©m tr−¬ng ≥ 90mmHg th× ®−îc gäi lµ t¨ng huyÕt ¸p hÖ thèng ®éngm¹ch. - HoÆc khi ®o huyÕt ¸p liªn tôc trong 24 giê, nÕu trung b×nh huyÕt ¸p trong 24h ≥ 135/85mmHgth× ®−îc gäi lµ t¨ng huyÕt ¸p. HA t©m thu + 2 x HA t©m tr−¬ng - HA trung b×nh = -------------------------------------- 3 NÕu HA trung b×nh ≥ 110mmHg ®−îc gäi lµ t¨ng HA. - HA hiÖu sè lµ hiÖu sè gi÷a huyÕt ¸p t©m thu vµ huyÕt ¸p t©m tr−¬ng. - Khi HA t¨ng ≥ 220/120 mmHg gäi lµ “c¬n t¨ng HA kÞch ph¸t”, c¬n t¨ng HA kÞch ph¸t cãnhiÒu thÓ bÖnh kh¸c nhau nh−: . ThÓ tèi cÊp. . ThÓ cÊp cøu. . BÖnh n·o do t¨ng huyÕt ¸p. . ThÓ ¸c tÝnh. - NÕu bÖnh nh©n ®−îc ®iÒu trÞ phèi hîp ≥ 3 lo¹i thuèc chèng t¨ng HA ë liÒu trung b×nh trong 1tuÇn lÔ mµ HA vÉn cßn ≥ 140/90 mmHg th× ®−îc gäi lµ “t¨ng HA kh¸ng trÞ”. - Khi bÖnh nh©n tiÕp xóc víi b¸c sÜ vµ nh©n viªn y tÕ mµ HA t©m thu t¨ng h¬n 20-30 mmHg vµhoÆc HA t©m tr−¬ng t¨ng cao h¬n 5-10 mmHg th× ®−îc gäi lµ “t¨ng huyÕt ¸p ¸o choµng tr¾ng”. 1.2. Tû lÖ bÞ bÖnh t¨ng huyÕt ¸p: - Theo ®iÒu tra cña GS.TS. TrÇn §ç Trinh (1992), tû lÖ t¨ng huyÕt ¸p ë ViÖt Nam lµ 10,62% d©nsè, −íc tÝnh gÇn 10.000.000 ng−êi; tû lÖ bÞ bÖnh t¨ng huyÕt ¸p t¨ng dÇn theo løa tuæi; tû lÖ nam giíibÞ bÖnh cao h¬n n÷ giíi, nh−ng ®Õn thêi kú tiÒn m¹n kinh th× tû lÖ bÞ t¨ng huyÕt ¸p cña c¶ hai giíi lµnh− nhau. - Tû lÖ t¨ng huyÕt ¸p cña mét sè n−íc nh− sau: Mü: 8%; Th¸i Lan: 6,8%; Portugan: 30%; ChiLª: 21%; Benin: 14%. 190 1.3. Ph©n lo¹i t¨ng huyÕt ¸p: T¨ng huyÕt ¸p ®−îc chia ra lµm 2 lo¹i: - T¨ng huyÕt ¸p tù ph¸t (tiªn ph¸t) kh«ng râ nguyªn nh©n gäi lµ bÖnh t¨ng huyÕt ¸p, chiÕm 90-95% nh÷ng tr−êng hîp bÞ t¨ng huyÕt ¸p. - T¨ng huyÕt ¸p thø ph¸t (cã nguyªn nh©n) chiÕm 5-10% tr−êng hîp bÞ t¨ng huyÕt ¸p. 1.4. Ph©n ®é t¨ng huyÕt ¸p: Ph©n ®é t¨ng huyÕt ¸p theo “Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi-WHO” 1999, ë ng−êi ≥ 18 tuæi nh− sau: B¶ng: ph©n ®é t¨ng huyÕt ¸p theo WHO-1999 ®èi víi ng−êi ≥ 18 tuæi. HuyÕt ¸p HuyÕt ¸p t©m thu HuyÕt ¸p t©m tr−¬ng vµ ®é t¨ng huyÕt ¸p (mmHg) (mmHg) B×nh th−êng tèi −u < 120 < 80 mmHg B×nh th−êng < 130 < 85 mmHg B×nh th−êng cao 130-139 85-89 mmHg T¨ng huyÕt ¸p §é 1 140-159 vµ hoÆc 90-99 mmHg §é 2 160 179 vµ hoÆc 100-109 mmHg ≥ 180 vµ hoÆc ≥ 110 mmHg §é 3 T¨ng huyÕt ¸p ®¬n ®éc t©m thu > 140 vµ < 90 mmHg HuyÕt ¸p ranh giíi gi÷a b×nh th−êng vµ bÖnh lý. 140 - 149 vµ < 90 mmHg 1.5. Ph©n chia giai ®o¹n t¨ng huyÕt ¸p: C¨n cø vµo nh÷ng biÕn chøng do bÖnh t¨ng huyÕt ¸p g©y ra ®Ó chia ra 3 giai ®o¹n cña t¨nghuyÕt ¸p: - Giai ®o¹n 1: t¨ng huyÕt ¸p nh−ng ch−a cã biÕn chøng tæn th−¬ng c¸c c¬ quan ®Ých. - Giai ®o¹n 2: t¨ng huyÕt ¸p ®· cã Ýt nhÊt mét trong sè c¸c biÕn chøng: . Ph× ®¹i thÊt tr¸i (®−îc chÈn ®o¸n b»ng ®iÖn tim ®å hoÆc siªu ©m tim). . HÑp ®éng m¹ch ®¸y m¾t. . Protein niÖu vµ hoÆc t¨ng nhÑ creatinin m¸u kho¶ng tõ 12-20mg/lÝt. . M¶ng v÷a x¬ æ ®éng m¹ch chñ, ®éng m¹ch ®ïi hoÆc ®éng m¹ch c¶nh. - Giai ®o¹n 3: bÖnh ®· g©y ra nhiÒu biÕn chøng: . Tim: ®au th¾t ngùc, nhåi m¸u c¬ tim, suy tim. . N·o: c¬n thiÕu m¸u n·o t¹m thêi tho¸ng qua, tai biÕn m¹ch m¸u n·o, bÖnh n·o do t¨nghuyÕt ¸p. . M¾t: xuÊt tiÕt hoÆc xuÊt huyÕt, kÌm theo cã hoÆc kh«ng cã phï gai thÞ. 191 . Th©n: creatinin m¸u > 20mg/l. . §éng m¹ch: ph×nh ®éng m¹ch, t¾c ®éng m¹ch chi d−íi.2. Nguyªn nh©n cña t¨ng huyÕt ¸p thø ph¸t. Ng−êi ta chia ra nh− sau: * T¨ng huyÕt ¸p hiÖu sè (t¨ng HA ®¬n ®éc t©m thu). + Gi¶m ®µn håi cña ®éng m¹ch chñ. + T¨ng thÓ tÝch tèng m¸u: - Hë van ®éng m¹ch chñ. - NhiÔm ®éc thyroxin. - Héi chøng tim t¨ng ®éng. - Sèt. - Th«ng ®éng m¹ch-tÜnh m¹ch. - Tån t¹i èng ®éng m¹ch. * T¨ng huyÕt ¸p t©m thu vµ t©m tr−¬ng. + Th©n. - Viªm th©n-bÓ th©n (hay gÆp sau sái th©n-bÓ th©n). - Viªm cÇu th©n cÊp tÝnh vµ m¹n tÝnh. - Th©n ®a nang. - HÑp m¹ch m¸u th©n hoÆc nhåi m¸u th©n. - C¸c bÖnh th©n kh¸c (x¬ th©n vµ ®éng m¹ch th©n, th©n do ®¸i th¸o ®−êng...). - U s¶n sinh renin. + Néi tiÕt: - Uèng thuèc tr¸nh thô ...