Giáo trình bệnh học 2 (Phần 9)

Bộ máy tiết niệu và bộ máy sinh dục của cơ thể con người có liên quan rất chặt chẽ với nhau. Vì vậy bệnh của hai bộ máy này có ảnh hưởng qua lại với nhau rất lớn. Y học cổ truyền cũng có các thuật ngữ: thận âm hư, thận dương hư để chỉ sự suy giảm chức năng sinh dục. Chúng ta sẽ cùng bàn đến bệnh thận - tiết niệu với sức khỏe sinh sản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh học 2 (Phần 9) Ch−¬ng 2. BÖnh th©n- tiÕt niÖu ----------------------- triÖu chøng häc bÖnh cña hÖ thèng th©n-tiÕt niÖu 1. TriÖu chøng l©m sµng. 1.1. TriÖu chøng c¬ n¨ng: 1.1.1. §au: Cã thÓ gÆp ®au ë vïng th¾t l−ng, ®au ë vïng niÖu qu¶n, ®au ë vïng bµng quang. 1.1.1.1. §au ë vïng th¾t l−ng: * C¬n ®au quÆn th©n: + C¬n ®au quÆn th©n lµ c¬n ®au ®iÓn h×nh trong mét sè bÖnh cña th©n vµ ®−êng niÖu, c¬n ®au cã ®Æc ®iÓm: . Khëi ph¸t ®au: th−êng xuÊt hiÖn sau vËn ®éng m¹nh, sau chÊn th−¬ng vïng th¾t l−ng, tuy nhiªn còng cã thÓ xuÊt hiÖn c¶ lóc nghØ ng¬i. . C−êng ®é ®au: ®au th−êng d÷ déi thµnh tõng c¬n, c¬n cã thÓ ng¾n 20-30phót cã thÓ kÐo dµi nhiÒu giê hoÆc c¶ ngµy. Kh«ng cã t− thÕ gi¶m ®au. . VÞ trÝ vµ h−íng lan cña ®au: ®au th−êng xuÊt ph¸t ë vïng th¾t l−ng, lan ra phÝa tr−íc xuèng vïng bµng quang, xuèng b×u (ë nam) hoÆc bé phËn sinh dôc ngoµi (ë n÷). Th«ng th−êng chØ ®au mét bªn, trong c¬n ®au cã thÓ cã buån n«n hoÆc n«n. Ên ®iÓm s−ên-th¾t l−ng vµ vç hè th¾t l−ng bÖnh nh©n rÊt ®au. . DiÔn biÕn cña c¬n ®au: c¬n ®au th−êng kÕt thóc tõ tõ, nh−ng còng cã khi kÕt thóc ®ét ngét. Sau c¬n ®au th−êng cã ®¸i ra m¸u ®¹i thÓ hay vi thÓ, cã thÓ cã rèi lo¹n tiÓu tiÖn nh−: ®¸i khã, ®¸i r¾t, ®¸i buèt. C¬n ®au quÆn th©n th−êng hay t¸i ph¸t. Trªn ®©y lµ c¬n ®au ®iÓn h×nh, trong l©m sµng cã nh÷ng thÓ kh«ng ®iÓn h×nh, chØ ®au tho¸ng qua hoÆc ng−îc l¹i ®au kÐo rÊt dµi tõ mét ngµy ®Õn 2-3 ngµy. + ChÈn ®o¸n c¬n ®au quÆn th©n dùa vµo: ®au ®ét ngét d÷ déi vïng th¾t l−ng lan xuèng b×u vµ bé phËn sinh dôc ngoµi; ®¸i ra m¸u ®¹i thÓ hoÆc vi thÓ; cã c¸c ®iÓm ®au vïng th©n vµ niÖu qu¶n; tiÒn sö cã thÓ ®· cã nh÷ng c¬n ®au quÆn th©n hoÆc ®¸i ra sái. + ChÈn ®o¸n ph©n biÖt: chÈn ®o¸n c¬n ®au quÆn th©n ®iÓn h×nh th−êng dÔ nh−ng còng cÇn chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi c¸c tr−êng hîp: - ë bªn ph¶i hay nhÇm víi: . C¬n ®au quÆn gan: ®au ë vïng h¹ s−ên ph¶i lan lªn vai, sau c¬n ®au cã sèt, vµng da; kh¸m vïng gan vµ tói mËt ®au, dÊu hiÖu Murphy (+). 209 . §au ruét thõa: ®au vïng hè chËu ph¶i, cã sèt, cã b¹ch cÇu trong m¸u t¨ng, Ên ®iÓm Macburney ®au. - ë bªn tr¸i hay nhÇm víi: . C¬n ®au th¾t ngùc: c¬n ®au th¾t ngùc kh«ng ®iÓn h×nh kh«ng lan lªn vai vµ c¸nh tay mµ lan xuèng bông; ®iÖn tim trong c¬n cã h×nh ¶nh thiÕu m¸u c¬ tim; cho ngËm nitroglyxerin th× c¬n ®au hÕt nhanh. - Chung cho c¶ hai bªn cã thÓ nhÇm víi: . C¬n ®au do loÐt d¹ dµy, thñng d¹ dµy: ®au ë vïng th−îng vÞ kh«ng lan xuèng d−íi, cã thÓ lan ra sau l−ng, Ên ®iÓm th−îng vÞ ®au. NÕu thñng d¹ dµy th× cã ph¶n øng thµnh bông, bông cøng nh− gç, gâ vang vïng tr−íc gan. TiÒn sö cã thÓ cã héi chøng loÐt d¹ dµy- hµnh t¸ trµng; chôp X quang æ bông thÊy cã liÒm h¬i. . Viªm tuþ ch¶y m¸u, ho¹i tö: ®au rÊt d÷ déi vïng th−îng vÞ, buån n«n, n«n; ®iÓm th−îng vÞ vµ ®iÓm s−ên-cét sèng ®au; ng−êi bÖnh trong t×nh tr¹ng sèc: v· må h«i, mÆt t¸i, huyÕt ¸p h¹; nång ®é amylaza trong m¸u t¨ng rÊt cao. . T¾c ruét: ®au bông, n«n, bÝ trung tiÖn, bÝ ®¹i tiÖn, bông ch−íng h¬i, cã triÖu chøng r¾n bß, X quang cã møc n−íc-møc h¬i. + C¬ chÕ cña c¬n ®au quÆn th©n: t¾c ®−êng dÉn n−íc tiÓu ®ét ngét do sái di chuyÓn, hoÆc do sái kÝch thÝch g©y co th¾t niÖu qu¶n, lµm ø n−íc tiÓu ë ®µi-bÓ th©n, g©y t¨ng ¸p lùc trong th©n v× th©n ®−îc bao bäc mét vá x¬. Khi ®−êng dÉn n−íc tiÓu l−u th«ng (ch¼ng h¹n sái di chuyÓn lµm n−íc tiÓu cã thÓ lät qua ®−îc, ¸p lùc trong bÓ th©n gi¶m xuèng), c¬n ®au gi¶m hoÆc hÕt. + Nguyªn nh©n: chÈn ®o¸n nguyªn nh©n c¬n ®au quÆn th©n ®«i khi khã, c¸c nguyªn nh©n th−êng gÆp lµ: . Sái th©n vµ ®−êng niÖu: sái ë ®µi-bÓ th©n Ýt khi g©y c¬n ®au quÆn th©n; sái niÖu qu¶n th−êng g©y c¬n ®au quÆn th©n ®iÓn h×nh. §©y lµ nguyªn nh©n th−êng gÆp nhÊt cña c¬n ®au quÆn th©n. . Lao th©n: cã tíi 20% tr−êng hîp lao th©n cã c¬n ®au quÆn th©n do c¸c m¶nh tæ chøc, tæ chøc b· ®Ëu tr«i theo dßng n−íc tiÓu xuèng g©y t¾c niÖu qu¶n. Còng cã thÓ do lao niÖu qu¶n g©y chÝt hÑp niÖu qu¶n, . C¸c nguyªn nh©n g©y hÑp niÖu qu¶n kh¸c nh−: th©n di ®éng dÔ dµng g©y gËp niÖu qu¶n, u vïng bÓ th©n-niÖu qu¶n, u trong æ bông ®Ì Ðp vµo niÖu qu¶n ®Òu cã thÓ g©y ra c¬n ®au quÆn th©n. * §au ©m Ø vïng hè th¾t l−ng: §au vïng hè th¾t l−ng ©m Ø, kh«ng thµnh c¬n hoÆc chØ cã c¶m gi¸c nÆng tøc vïng hè th¾t l−ng. Lo¹i ®au nµy th−êng lµ ®Æc ®iÓm cña c¸c bÖnh th©n hai bªn nh− viªm cÇu th©n cÊp, viªm cÇu th©n m¹n, héi chøng th©n h−, viªm tÊy tæ chøc quanh th©n. Viªm th©n-bÓ th©n cÊp hoÆc ®ît tiÕn triÓn cña viªm th©n-bÓ th©n m¹n th−êng chØ ®au ©m Ø mét bªn, nh−ng còng cã thÓ ®au c¶ hai bªn. §au th−êng kh«ng lan xuyªn, chØ khu tró t¹i chç. NÕu viªm mñ quanh th©n th× ®au cã thÓ kÌm theo n ...