Giáo trình bệnh nội khoa gia súc part 1

Bệnh nội khoa gia súc là một trong những môn chính của chương trình đạo tạo bác sỹ thú y. ở trường Đại học nông nghiệp I, giáo trình “Bệnh nội khoa gia súc” đầu tiên do bác sỹ - thầy giáo Phạm Gia Ninh viết năm 1995 và cán bộ giảng dạy bộ môn nội khoa biên soạn lần thứ 2. Sau gần 10 năm, T.S Phạm Ngọc Thạch biên soạn lần thứ 3. Giáo trình bệnh “Nội khoa gia súc” lần này (2006), ngoài những phần cơ bản vẫn giữ nguyên như giáo trình trước đây. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh nội khoa gia súc part 1 Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O TR¦êNG §¹I HäC N¤NG NGHIÖP I Hµ NéI Ph¹m ngäc th¹ch - Hå v¨n nam - Chu ®øc th¾ng Chñ biªn: Ph¹m Ngäc Th¹chBÖnh néi khoa gia sóc Hµ NéI – 2006 1 Giáo trình B nh n i khoa gia súc Lêi nãi ®Çu BÖnh néi khoa gia sóc l mét trong nh÷ng m«n chÝnh cña ch−¬ng tr×nh ® o t¹o b¸c sü thó y. ë tr−êng §¹i häc n«ng nghiÖp I, gi¸o tr×nh “BÖnh néi khoa gia sóc” ®Çu tiªn do b¸c sü - thÇy gi¸o Ph¹m Gia Ninh viÕt n¨m 1995 v c¸n bé gi¶ng d¹y bé m«n néi khoa biªn so¹n lÇn thø 2. Sau gÇn 10 n¨m, T.S Ph¹m Ngäc Th¹ch biªn so¹n lÇn thø 3. Gi¸o tr×nh bÖnh “Néi khoa gia sóc” lÇn n y (2006), ngo i nh÷ng phÇn c¬ b¶n vÉn gi÷ nguyªn nh− gi¸o tr×nh tr−íc ®©y. TS. Ph¹m Ngäc Th¹ch ® bæ sung thªm nhiÒu t i liÖu míi cña thÕ giíi v c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña Thó y ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Gi¸o tr×nh “BÖnh néi khoa gia sóc” l t i liÖu cho sinh viªn ®¹i häc ng nh thó y häc tËp. Ngo i ra gi¸o tr×nh cßn l t i liÖu tham kh¶o cho sinh viªn ch¨n nu«i thó y ë c¸c tr−êng ®¹i häc, trung cÊp chuyªn nghiÖp v c¸n bé thó y c¬ së. Do t i liÖu tham kh¶o Ýt, thêi gian h¹n chÕ v kh¶ n¨ng cña ng−êi biªn so¹n, t i liÖu kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, mong b¹n ®äc gãp ý ®Ó lÇn xuÊt b¶n sau ®−îc tèt h¬n. GS. TSKH. Hå V¨n Nam2 Ch−¬ng I PhÇn më ®Çu Kh¸i niÖm vÒ bÖnhI. BÖnh lµ g×? KÓ tõ thêi nguyªn thuû tíi nay, qua bao ng n n¨m, kh¸i niÖm vÒ bÖnh l bÊt biÕn®iÒu ®ã kh«ng ®óng m nã thay ®æi qua thêi gian. Nãi chung, sù thay ®æi n y phô thuécchñ yÕu v o 2 yÕu tè: - Tr×nh ®é v¨n minh cña x héi ®−¬ng thêi. - ThÕ giíi quan (bao gåm c¶ triÕt häc cña mçi thêi ®¹i). Trong mét x héi, cã thÓ ®ång xuÊt hiÖn nhiÒu kh¸i niÖm vÒ bÖnh, kÓ c¶ nh÷ng kh¸iniÖm ®èi lËp nhau. §ã l ®iÒu b×nh th−êng: nã nãi lªn nh÷ng quan ®iÓm häc thuËt kh¸cnhau cã thÓ cïng tån t¹i trong khi chê ®îi sù ng ngò. Tuy nhiªn, trong lÞch sö ® cãnh÷ng tr−êng hîp quan ®iÓm chÝnh thèng t×m c¸ch ® n ¸p c¸c quan ®iÓm kh¸c. Mét sè quan niÖm vÒ bÖnh bao giê còng chi phèi chÆt chÏ c¸c nguyªn t¾c ch÷abÖnh, phßng bÖnh. Do vËy nã cã vai trß rÊt lín trong thùc h nh.1. Mét sè kh¸i niÖm vÒ bÖnh trong lÞch sö 1.1. Thêi kú m«ng muéi Ng−êi nguyªn thuû khi biÕt t−duy cho r»ng bÖnh l sù trõng ph¹tcña c¸c ®Êng siªu linh ®èi víi conng−êi ë trÇn thÕ. ë ®©y, cã sù lÉn léngi÷a b¶n chÊt cña bÖnh víi nguyªnnh©n g©y bÖnh (tr¶ lêi c©u hái bÖnhl g× còng gièng c©u hái bÖnh do®©u). Kh«ng thÓ ®ßi hái mét quan®iÓm tÝch cùc h¬n khi tr×nh ®é conng−êi cßn qu¸ thÊp kÐm, víi thÕ giíiquan coi bÊt cø vËt g× v hiÖn t−îngn o còng cã c¸c lùc l−îng siªu linhcan thiÖp v o. §¸ng chó ý l quan Sù tÝn ng−ìngniÖm n y b−íc sang thÕ kû 21 vÉncßn tån t¹i ë nh÷ng bé téc l¹c hËu, hoÆc mét bé phËn d©n c− trong c¸c x héi v¨n minh. Víi quan niÖm nh− vËy th× ng−êi x−a ch÷a bÖnh chñ yÕu b»ng c¸ch dïng lÔ vËt ®ÓcÇu xin: cã thÓ cÇu xin trùc tiÕp hoÆc th«ng qua nh÷ng ng−êi l m nghÒ mª tÝn dÞ ®oan.Bao giê còng vËy, gi¸ trÞ cña lÔ vËt lu«n lu«n nhá h¬n gi¸ trÞ cña ®iÒu cÇu xin. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ ng−êi nguyªn thuû ® b¾t ®Çu biÕt dïng thuèc, kh«ng phãmÆc sè phËn cho thÇn linh. 3 Giáo trình B nh n i khoa gia súc 1.2. Thêi kú c¸c nÒn v¨n minh cæ ®¹i Tr−íc c«ng nguyªn nhiÒu ng n n¨m, mét sè vïng trªn thÕ giíi ® ®¹t tr×nh ®é v¨nminh rÊt cao so víi mÆt b»ng chung. VÝ dô: Trung Quèc, Hy L¹p - La M , Ai CËp hayÊn §é ,... Trong x héi håi ®ã ® xuÊt hiÖn t«n gi¸o, tÝn ng−ìng, v¨n häc nghÖ thuËt,khoa häc (gåm c¶ y häc) v triÕt häc. NÒn y häc lóc ®ã ë mét sè n¬i ® ®¹t ®−îc nh÷ng th nh tùu lín vÒ y lý còng nh− vÒph−¬ng ph¸p ch÷a bÖnh v ® ®−a ra nh÷ng quan niÖm vÒ bÖnh cña m×nh. * Thêi kú Trung Quèc cæ ®¹i Kho¶ng 2 hay 3 ng n n¨m tr−íc c«ng nguyªn, y häc chÝnh thèng Trung Quèc chÞu¶nh h−ëng lín cña triÕt häc ®−¬ng thêi, cho r»ng v¹n vËt ®−îc cÊu t¹o tõ 5 nguyªn tè:Kim, Méc, Thuû, Ho¶, Thæ, tån t¹i d−íi d¹ng 2 mÆt ®èi lËp (©m v d−¬ng) trong quanhÖ hç trî hoÆc ¸p chÕ lÉn nhau (t−¬ng sinh hoÆc t−¬ng kh¾c). C¸c nh y häc cæ ®¹i Trung Quèc cho r»ng bÖnh l sù mÊt c©n b»ng ©m d−¬ng v sùrèi lo¹n quan hÖ t−¬ng sinh t−¬ng kh¾c cña Ngò H nh trong c¬ thÓ. Tõ ®ã, nguyªn t¾c ch÷a bÖnh l ®iÒu chØnh l¹i, kÝch thÝch mÆt yÕu (bæ), ¸p chÕ mÆtm¹nh (t¶). - Tr¶i qua h ng ng n n¨m tån t¹i v ph¸t triÓn, nÒn y häc n y ® cã nh÷ng ®ãng gãphÕt søc to lín, víi v« sè b i thuèc phong phó v c«ng hiÖu. Tuy nhiªn, cho ®Õn khi chñnghÜa t− b¶n ch©u ¢u b nh tr−íng sang ph−¬ng §«ng ®Ó t×m thuéc ®Þa ®ång thêi mangtheo y häc hiÖn ®¹i sang Ch©u ¸, nã vÉn chØ dõng l¹i ë møc y häc cæ truyÒn m ch−a hÒcã yÕu tè hiÖn ®¹i n o. - ¶nh h−ëng tíi n−íc ta: Tr¶i qua h ng ng n n¨m, ViÖt Nam chÞu ¶nh h−ëng rÊt s©us¾c cña v¨n ho¸ Trung Quèc, gåm c¶ ch÷ viÕt, triÕt häc v y häc. PhÇn c¬ b¶n nhÊt cñay häc ViÖt Nam tõ ng n n¨m (cho ®Õn khi y häc hiÖn ®¹i ®−îc thùc d©n Ph¸p ®−a v on−íc ta) l tiÕp thu tõ y häc cæ truyÒn Trung Quèc. * Thêi kú v¨n minh Hy L¹p v La M cæ ®¹i Muén h¬n ë Trung Quèc h ng ng n n¨m Y häc cæ ®¹i ë nhiÒu n−íc Ch©u ¢u còng chÞu ¶nh h−ëng kh¸ râ cña Trung Quèc,næi bËt nhÊt l ë Hy L¹p - La M cæ ®¹i. Gåm hai tr−êng ph¸i lín - Tr−êng ph¸i Pythagore (600 n¨m tr−íc c«ng nguyªn): Dùa v o triÕt häc ®−¬ngthêi cho r»ng v¹n vËt do 4 nguyªn tè t¹o th nh víi 4 tÝnh chÊt kh¸c nhau: thæ (kh«), khÝ(Èm), ho¶ (nãng), thuû (l¹nh). Trong c¬ thÓ, nÕu 4 yÕu tè ®ã phï hîp vÒ tû lÖ, tÝnh ...