Giáo trình Biện pháp sinh học trong bảo vệ thực vật Chương 3

Một quần xã sinh vật được xác định bởi các loài sinh vật phân bố trong một sinh cảnh, có những mối tương tác lẫn nhau giữa những loài đó. Một quần xã sinh vật cùng với môi trường vật lý hợp thành một hệ sinh thái
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Biện pháp sinh học trong bảo vệ thực vật Chương 3 Ph n B. CƠ S KHOA H C C A ð U TRANH SINH H C Chương III. CÂN B NG SINH H C3.1. KHÁI QUÁT V QU N XÃ SINH V T M t qu n xã sinh v t ñư c xác ñ nh b i các loài sinh v t phân b trong m tsinh c nh, có nh ng m i tương tác l n nhau gi a nh ng loài ñó. M t qu n xã sinhv t cùng v i môi trư ng v t lý h p thành m t h sinh thái (HST). Như v y, m t cáchkhái quát nh t, HST ñư c ñ nh nghĩa là m t ñơn v g m t t c các sinh v t và cácy u t vô sinh c a m t khu v c nh t ñ nh có s tác ñ ng qua l i, trao ñ i ch t vànăng lư ng v i nhau. Trong m t HST, nư c b c hơi t các qu n xã sinh v t và t b m t trái ñ t r irơi xu ng tr l i dư i d ng mưa hay tuy t và b sung cho các môi trư ng trên c n vàdư i nư c. ð t ñư c t o thành t nh ng l p ñá phong hóa và nh ng v t ch t h u cơth i r a. Th c v t h p th năng lư ng ánh sáng m t tr i trong quá trình quang h pvà s d ng các ch t h u cơ, vô cơ cho s phát tri n. Năng lư ng tích lu trong cơ thth c v t ñư c ñ ng v t s d ng dư i d ng th c ăn hay ñư c gi i phóng dư i d ngnhi t theo quy lu t c a chu trình tu n hoàn v t ch t c a m t cơ th s ng, ho c saukhi chúng ch t và b phân h y. Cây c i h p th khí cacbonic và gi i phóng ôxy trongquá trình quang h p, trong khi ñ ng v t và các loài n m h p th khí ôxy và th i rakhí cacbonic trong quá trình hô h p c a mình. Các ch t khoáng như nitơ, phôtphoñư c trao ñ i theo chu trình tu n hoàn gi a các thành ph n s ng và không s ng c aHST. Trong m t qu n xã sinh v t, m i loài s d ng m t nhóm nh ng tài nguyênnh t ñ nh, t o thành sinh thái c a loài ñó. sinh thái cho m t loài th c v t có thbao g m lo i ñ t mà loài ñó sinh s ng, lư ng ánh sáng m t tr i và ñ m mà loài ñóc n thi t, ki u h th ng th ph n c a loài và cơ ch phát tán c a h t cây. sinh tháic a m t loài ñ ng v t có th bao g m ki u c a nơi sinh s ng c a loài, biên ñ nhi tñ mà loài ñó có th s ng ñư c, các lo i th c ph m và lư ng nư c mà chúng c n.B t c thành ph n nào c a sinh thái ñ u là ngu n tài nguyên có gi i h n và do ñócó nh hư ng ñ n gi i h n kích thư c c a qu n th . Ví d , nh ng qu n th c a cácloài dơi ñư c ñ c trưng b i nhu c u có nơi ñ ng , chúng ch ng trong nh ng hangñá vôi. Như v y, qu n th c a dơi b gi i h n b i t ng s hang ñá vôi có ñi u ki nphù h p, ñ chúng có th trú ng . sinh thái thư ng bao g m các giai ño n c a di n th mà loài ñó t n t i.Di n th là m t quá trình tu n t v thay ñ i thành ph n loài, c u trúc qu n xã vành ng ñ c tính v t lý xu t hi n khi có nh ng s xáo tr n do thiên nhiên hay do nhântác ñ i v i qu n xã sinh h c. M t loài nh t ñ nh nào ñó thư ng g n li n v i m t giaiño n c a di n th . Ví d , nh ng con bư m ưa n ng và nh ng cây hàng năm thư ngtìm th y r t nhi u trong nh ng giai ño n ñ u c a quá trình di n th khi xu t hi nnh ng kho ng tr ng trong nh ng cánh r ng c th . Các loài khác, k c nh ng loàihoa có th phát tri n trong bóng râm, nh ng loài chim làm t trong h c thân cây ñãch t thư ng tìm th y trong nh ng giai ño n mu n hơn c a quá trình di n th . Cácquy ho ch và qu n lý c a con ngư i thư ng làm trái v i ki u di n th c a thiênnhiên, nh ng ñ i tr c b ch t ñ n h t cây b i và nh ng cánh r ng b khai thác ch nh t nh ng cây g to s không bao gi có ñư c nh ng loài quý hi m mà theo quy lu tthư ng có trong giai ño n di n th mu n. S c nh tranh và săn ñu i thư ng làm nh hư ng ñ n thành ph n c a cácqu n xã. Các loài thú săn m i thư ng làm suy gi m tr m tr ng s lư ng các loài v tTrư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 39m i c a chúng và th m chí chúng còn tiêu di t h n m t s loài trong m t s khu cưtrú nh t ñ nh. Các v t săn m i có th gián ti p làm tăng tính ña d ng sinh h c(ðDSH) trong qu n xã b ng cách gi m t ñ c a m t s loài v t m i m c th p ñ nm c không th xu t hi n s c nh tranh v ngu n tài nguyên. S lư ng cá th c at ng loài nh t ñ nh có s ph thu c vào ngu n tài nguyên thiên nhiên mà thư ngñư c g i là s c t i, ho c kh năng ch u ñ ng. T ng s lư ng c a các qu n ththư ng th p hơn s c t i c a môi trư ng n u như trong qu n xã ñó có y u t ki m chdo v t săn m i. N u như không còn v t săn m i n a, s lư ng qu n th s tăng ho cvư t ñi m ngư ng s c t i c a môi trư ng và ti p di n cho ñ n t n khi nh ng ngu ntài nguyên tr nên c n ki t và lúc ñó qu n th cũng s b suy vong. Thành ph n c a qu n xã cũng b nh hư ng b i nh ng m i tác ñ ng tươngh , trong ñó loài n ph thu c vào loài kia. Nh ng loài có quan h tương h thư ngcó m t ñ qu n th cao hơn khi cùng t n t i. M t ví d r t ph bi n v quan h tươngh gi a chim ăn qu phát tán h t c a nh ng cây có qu m ng; nh ng côn trùng thph n và nh ng loài th c v t th ph n nh côn trùng; n m và t o cùng t o ra ñ a y;ki n làm t trên cây và b o v cây không b sâu phá ho i; nh ng loài san hô vành ng loài t o s ng trong san hô. ð nh cao c a m i quan h tương tác ...