Giáo trình Chăn nuôi trâu bò (ĐH Nông nghiệp I HN) - Chương 8

Chương 8 CHĂN NUÔI TRÂU BÒ SỮA Các kiến thức cơ bản của bầu vú, tuyến sữa - cơ quan tạo sữa ở trâu bò. Thành phần sữa và quá trình hình thành chúng trong tuyến sữa, các kĩ thuật chăn nuôi, chăm sóc
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Chăn nuôi trâu bò (ĐH Nông nghiệp I HN) - Chương 8 Chương 8 CHĂN NUÔI TRÂU BÒ S A Chương này trư c h t trình bày nh ng ki n th c cơ b n v ñ c ñi m c u t o c a b u vú và s phát tri n c a tuy n s a là cơ quan t o s a trâu bò. Thành ph n c a s a và quá trình hình thành chúng trong tuy n s a ñư c gi i thi u trư c khi nói v m t s v n ñ liên quan ñ n sinh lý ti t s a và phân tích các y u t nh hư ng ñ n năng su t và ch t lư ng s a. M t s n i dung ñ c thù trong nuôi dư ng trâu bò s a ñư c trình bày như m t ph n b sung cho ki n th c v dinh dư ng và th c ăn cho gia súc nhai l i nói chung ñã ñư c trình bày trong chương 3. M t ph n quan tr ng c a chương này dành ñ nói v các v n ñ liên quan ñ n k thu t v t s a và c n s a cũng như vi c chăm sóc bò các giai ño n khác nhau. Cu i cùng v n ñ ñánh giá và qu n lý th tr ng bò s a ñư c coi là m t công c quan tr ng ñ ñ m b o cho nuôi dư ng bò s a có hi u qu cao trên cơ s ñ m b o ñư c t t s c kho và khai thác ñư c ti m năng s n xu t s a t i ña c a bò. Vì trâu s a ch c ch n không có v trí quan trong trong hi n t i và tương lai nư c ta nên th c ch t chương này vi t ch y u v chăn nuôi bò s a. I. B U VÚ VÀ TUY N S A TuyÕn b o 1.1. C u t o b u vú B u vú c a trâu bò g m 4 tuy n s a tương Thuú tuyÕn TiÓu thuú tuyÕn ñ i ñ c l p v i nhau. Tuy n s a là cơ quan s n xu t s a (hình 8.1). Tham gia c u t o b u vú và tuy n s a có các t ch c liên k t, tuy n th , cơ, èng dÉn s÷a m ch máu, lâm ba và th n kinh. a. T ch c liên k t T ch c liên k t c a tuy n s a th c hi n ch c năng ñ nh hình, b o v cơ gi i và sinh h c. BÓ s÷a Chúng bao g m các t ch c sau: - Da Da v c¬ ®Çu vó Da bao b c bên ngoài b u vú, nó là ph n b o v và h tr s ñ nh hình c a tuy n. Da gi Furstenlerge cho b u vú g n ch t vào thành b ng c a trâu bò. roselt C¬ vßng Sphincter - Mô liên k t m ng Lç tiÕt ®Çu vó ðây là l p mô m ng n m ph n nông kh p b m t da. - Mô liên k t dày Hình 8.1. C u t o tuy n s a L p mô này n m sâu bên trong l p mô liên k t m ng, g n ph n da và tuy n th b ng s t o thành s t o thành m t l p liên k t ñàn h i. - Màng treo bên nông L p mô liên k t này b t ngu n t khung ch u tr i r ng xu ng phía dư i bao ph và nâng ñ ph n bên tuy n th . Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Chăn nuôi Trâu Bò --------------------------------------------- 193 - Màng treo bên sâu B t ñ u t khung ch u ñi xu ng phía dư i và h tr mô tuy n c a b u vú. - Màng treo gi a ðó là màng treo kép, b t ñ u t ñư ng gi a c a thành b ng chia b u vú thành n a trái, n a ph i. Màng này nâng ñ ph n gi a c a vú ch ng l i l c kéo xu ng và gi b u vú v trí cân b ng n u các c u trúc ph tr khác b tách r i. b. T ch c tuy n T ch c tuy n g m 2 ph n chính: h th ng tuy n bào và h th ng ng d n. - H th ng tuy n bào Tuy n bào là ñơn v t o s a c a tuy n s a (hình 8.2). Nó là t p h p m t t ng l p t bào thư ng bì ñơn. Hình d ng t bào thay ñ i theo chu kỳ phân ti t s a. Khi phân ti t m nh, trong t bào tích tr nhi u d ch phân ti t. T bào có hư ng hình tr cao ñ u nh hư ng vào xoang tuy n bào. T bào ch a nhi u h t m , protein kích thư c khác nhau. Khi không phân ti t t bào thu h p l i. Trong b u vú, tuy n bào h p l i v i nhau thành t ng chùm ngư i ta g i là chùm tuy n bào ho c ti u thuỳ. M i m t ph n tư b u vú ñư c t p h p b i nhi u chùm tuy n bào và bi t l p v i nhau b i l p ngăn màng treo gi a và các mô liên k t khác. - H th ng ng d n và b s a Hình 8.2: C u t o tuy n bào H th ng ng d n bao g m h th ng ng, phân nhánh theo ki u cành cây, b t ñ u là các ng d n s a nh xu t phát t các tuy n bào (nên còn g i là các ng d n tuy n bào). S a ñư c t o thành tuy n bào, di chuy n qua các ng d n s a nh trong chùm tuy n bào, sau ñ y t p h p vào ng d n chùm tuy n bào (còn g i là ng d n s a nh ). S a trư c khi vào b thư ng ñư c ch y qua ng t p h p s a l n. ch phân nhánh ng d n s a, thành ng hình thành các n p nhăn hoa th h n ch s di chuy n c a s a (ñ c bi t th y tuy n s a trâu). B s a ñư c phân ra làm 2 ph n, ph n trên g i là b tuy n, ph n dư i g i là b ñ u vú. Gi i h n gi a 2 b là n p nhăn niêm m c vòng. Gi i h n gi a b ñ u vú và l ñ u vú là t ch c Furstenlerge rozelt có k t c u như nh ng chi c hoa. Quanh l ñ u vú có cơ vòng Sphincter ch m ra khi có ph n x th i s a. c. H cơ tuy n vú Xung quanh các nang tuy n có cơ bi u mô. Khi cơ này co bóp s a ñư c ñ y t nang tuy n vào h th ng ng d n ñ ñ vào b s a. Xung quanh các ông d n s a l n và b s a có h th ng cơ trơn. Xung quanh d u vú có h cơ vòng g i là cơ th t ñ u vú. Khi cơ bi u mô co bóp thì cơ trơn gi n và cơ th t ñ u vú co l i. Khi cơ trơn co thì cơ th t ñ u vú dãn và s a ñư c ñ y ra ngoài thành tia. d. M ch máu - H th ng ñ ng m ch Trư ng ð i h c Nông nghi p 1 - Giáo trình Chăn nuôi Trâu Bò --------------------------------------------- 194 H u h t máu cung c p cho b u vú do ñôi ñ ng m ch âm ngoài. ð ng m ch ñi t khoang b ng, thông qua rãnh b n, chui qua ng b n, quanh co u n khúc làm cho t c ñ dòng ch y c a máu ch m l i. ð ng m ch tuy n s a là ti p t ...