Giáo trình Hình thái - Giải phẫu học thực vật: Phần 2 - Ngô Thị Cúc

Nối tiếp nội dung của phần 1 cuốn giáo trình "Hình thái - Giải phẫu học thực vật", phần 2 giới thiệu tới người đọc các nội dung của chương 4 - Sự sinh sản và cơ quan sinh sản của thực vật bao gồm: Các khái niệm chung, các hình thức sinh sản của thực vật, sự xen kẽ thế hệ và xen kẽ hình thái. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Hình thái - Giải phẫu học thực vật: Phần 2 - Ngô Thị Cúc Chircfng IV S li SINH SAN VA CO QUAN SINH SAN cClA THUC VAT ■ ■A. KHAI NIEM CHUNG Sinh san la mot hien tirpng, mot thuoc tmh khong the thi£u duoc 6bdt ky sinh vat nao de duy tri va phat trien noi giong. Trong ddi sdng cuaminh, moi sinh vat khdng ngfing sinh trudng tdi mot luc nao dd co khanang sinh ra nhfing ca the mdi giong vdi minh. Dd la su sinh san. Co sdcua qua trinh sinh san la kha nang phan chia va phan hoa te bao. Sinh vat rat da dang, do dd su sinh san cua chung cung rat da danggom nhieu hinh thirc khac nhau. 0 thuc vat cd 3 hinh thurc sinh san chfnhla: sinh san sinh dudng, sinh san vo tfnh va sinh san hfiu tfnh. Trong mdihinh thfic dy lai cd nhieu kieu khac nhau.B. CAC HINH TH0C SINH SAN CClA THUC ■ VAT ■I. SINH SAN SINH DlTClNG La qua trinh sinh san ma co the mdi dupe tao thanh true tiep tir cacco quan sinh dudng cua co the me hoac tir mdt phdn co the me. Co sd cuaqua trinh nay la kha nang tai sinh cua thuc vat, tuc la kha nang khdi phuclai nhfing phan co the bi mdt. Kieu sinh san nay gap d ca thuc vat bac thdp va thuc vat bde cao.Phan biet hai kieu sinh san sinh dudng: tu nhien va nhan tao.140 1. Sinh san sinh duong tir nhien La qua trinh sinh san diin ra trong tu nhien khdng co su can thiepcua con ngudi. Kieu sinh san nay rat ph6 bien d thuc vat bac thap nhu tao,n&Yn... Ddi vdi cac co the don bao (vf du: tao luc don bao(Chlamydomonas, tao cat Pinnularia...) thi sinh san sinh dudng bangcach tir 1 16 bao ban dau phan chia thanh 2 roi thanh 4, thanh 8, 16... tebao mdi, va ddy la hinh thuc tang sd lupng te baomot cach nhanh chongnhat. Dd chmh la kieu phan bao khdng cd to. 6 nam men (Saccharomyces) sinh sansinh dudng bang nay choi: ttir mot te bao mephan chia thanh cac te bao con khdng rdi nhauma dfnh lien vdi te bao me. Va cac choi consau nay cii tiep tuc moc ra nhu the mai (h. 66). Doi vdi cac tao da bao thi su sinh san sinhdudng thuc hiSn bang cach cat ddi soi tao hoacmdt doan co the, goi la sinh san sinh dudng. > , , , 7 , i Hinh 66. S u nay chdibang khue soi hay khuc tan, vi du o tao xoan cQa n-m men(Spirogyra), tao dao dong (Oscillatoria). 6 thuc vat cd hoa, sinh san sinh dudng rat da dang. Trong nhieutrudng hop, hinh thuc sinh san nay lai ddng vai trd quan trong doi vdivide duy tri va phat triln ndi giong trong khi sinh san bang hat bi lu mddi. Do la trudng hop cua cay beo tam 0Lemnamimor): tur cay me moc racay con sau do tach rdi khoi cay me, qua trinh nay xay ra nhanh va manh.Nhtfng ca the mdi dupe sinh ra tur cac co quan sinh dudng cua cay nhu: ri,than, than ri, la (h. 67). - Tif ri: ri mdt sd cay co kha nang moc ra nhung choi con dam lenkhoi mat dat, tir choi dd lai moc ra ri va tiep tuc phat trien thanh cay mdi.Ket qua tao thanh mot bui cay moc len tir ri. Vf du d cay ngay (Rubus -ho Hoa hong) hay cay co phen (Protium serratum - ho Tram). Cu khoailang d l lau ngay thi tir nhieu chd tren cu moc ra nhtfng choi con mang la(tuy nhien hien tuong nay cung chua giai thfch dupe can nguyen rd rang. - Ti( la: ft gap hon, nhu la cay thuoc bong (Bryophyllum calicinum)rung xudng dat se moc ra nhung cay mdi d ke cac chd lom cua mep la. 141 Than bo rau ma Than r l cu gi/ng Cu khoai lang La bong Hinh 67. Mot so hinh thurc sinh san sinh dirdng Mot so cay khac nhu thu hai ducmg (Begonia), cay lidn dai(Cotyledon glauca), cay trucmg sinh (Kalanchoe) cung sinh san bangnhung choi moc ra tir la. - T if nhifng doan than hay dang bien doi cua than: gap pho bi£ntrong thien nhien. Vf du tir mot khuc than cua cay xuong rong ba(Opuntia monacatha) hay cay quynh (ma ta van nham la la vi trong gidngnhu la) khi rung xuong co the nay choi, sinh ra rl phu va moc thanh clymoi. O nhung cay co than ri nhu co tranh, cu gau va nhieu loai co khacthi hinh thuc sinh san sinh duong bang than rl rat phat triln va thucmg laco hai, boi chung sinh san nhanh va kho trir, chung canh tranh thurc an vdicay trong. Tir cac dang bien doi khac cua than nhu cu (6 cu khoai tay),gio (hanh, toi), than bo (rau ma) cung deu co kha nang moc choi va phattrien thanh cay mdi. Trong su sinh san sinh duong, nhirng dac tfnh cua cay me deu duoctruyen lai cho cay con. Trong khi ao, con cai sinh ra tir hat khong phailuon luon lap lai nhirng tfnh chat cua cac dang cha me ma thucmg co subien doi. Nhieu dac tfnh co gia tri cua loai co th i bi mat di trong qua trinhsinh san bang hat. Vi le do ma hien nay trong nong nghiep, nhat la trong142nghi trong cay an qua va trong hoa, sinh san sinh duong dupe ap dungrdng rai. Con ngudi loi dung nhung kha nang cua sinh san sinh dudng detao cay mdi nhanh chong va giu dupe ph^m chat cua cay me. Do la cachinh thirc sinh san sinh dudng nhan tao.2. Sinh san sinh dudng nhan tao La hinh thuc sinh san do con ngudi thuc hien tren cac bo phan coquan sinh dudng va dua vao kha nang tai sinh cua cay. Co nhieu cachsinh san sinh dudng nhan tao nhu: - Giam canh: Tach mot canh ra khoi co the me roi cam xuong datcho ri phat trien moc thanh cay mdi (mfa, san, khoai lang, dau tam, dambut.... ). Can nguyen cua sir sinh ri la: tai chd cat hinh thanh mot loai kichthfch td sinh ri. Trong thirc te, ngudi ta thudng nhung canh giam vaonirdc phan trudc khi dem cam vao dat, nhu the ri se moc ra nhanh vitrong nude phan co cac loai kfch thfch td sinh trudng. Ngudi ta cung dungcac loai hoa chat (nhu p-indol axetic, naphtalen ...