GIÁO TRÌNH MÔN NGƯ LOẠI TẬP I

Để đáp ứng công tác đổi mới về đào tào, phù hợp với nhu cầu thực tế kiến thức cho học sinh, sinh viên sau khi ra trường, qua nhiều năm giảng dạy nghiên cứu khoa học và đúc kết kinh nghiệm từ thực tế qua tiếp xúc với các cán bộ trẻ mới ra trường. Chúng tôi thấy cần có một cách giảng mới, bố cục lại chương trình môn ngư loại học cho hợp lý, phù hợp với học sinh trung học và sinh viên cao đẳng thuỷ sản. Vì vậy, trên ý kiến chỉ đạo của Ban...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
GIÁO TRÌNH MÔN NGƯ LOẠI TẬP I BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TRƯỜNG CAO ĐẲNG THUỶ SẢN NGÔ SỸ VÂN & NGÔ THỊ MAI HƯƠNG GIÁO TRÌNH MÔN NGƯ LOẠI TẬP IHÌNH THÁI CẤU TẠO, SINH LÝ VÀ SINH THÁI CÁ BẮC NINH, 2007 LỜI NÓI ĐẦUĐể đáp ứng công tác đổi mới về đào tào, phù hợp với nhu cầu thực tế kiến thứccho học sinh, sinh viên sau khi ra trường, qua nhiều năm giảng dạy nghiên cứukhoa học và đúc kết kinh nghiệm từ thực tế qua tiếp xúc với các cán bộ trẻ mớira trường. Chúng tôi thấy cần có một cách giảng mới, bố cục lại chương trìnhmôn ngư loại học cho hợp lý, phù hợp với học sinh trung học và sinh viên caođẳng thuỷ sản. Vì vậy, trên ý kiến chỉ đạo của Ban lãnh đạo Trường Cao đẳngthuỷ sản Bắc Ninh, chúng tôi biên soạn giáo trình: Hình thái cấu tạo, sinh lý vàsinh thái cá. Với giáo trình này gồm 2 phần: Phần hình thái cấu tạo cá và phầnsinh lý sinh thái cá. Ý nghĩa của cuốn sách này là trang bị cho học sinh, sinhviên cũng như bạn đọc những kiến thức cơ bản về cá, qua những kiến thức nàygiúp cho các bạn trong công tác phân loại cá, bảo vệ nguồn lợi và xa hơn nữahiểu được tính đa dạng sinh học cá từ đó có ý thức cũng như đề ra các biện phápbảo vệ và phát triển nguồn lợi. Mặt khác qua kiến thức này giúp các bạn hiểuđược những nguyên lý, những yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng, sinhsản...trong công tác nuôi trồng thuỷ sản nhằm đem lại năng suất và hiệu quả caophát triển ngành thuỷ sản bền vữngDo thời gian và công tác rất bận, tài liệu không tránh khỏi những thiếu sót vàhạn chế về kiến thức, Kính mong bạn đọc thông cảm và góp ý bổ sung để tài liệungày càng hoàn chỉnh hơnLời cảm ơn: Tài liệu hoàn thành nhờ sự giúp đỡ và hỗ trợ kinh phí từ Ban lãnhđạo Trường Cao đẳng thuỷ sản Bắc Ninh, đồng thời chúng tôi cũng nhận đượcsự động viên góp ý từ bạn bè đồng nghiệp, qua đây cho phép chúng tôi gửi tớiquý vị lời cảm ơn chân thành nhất Các tác giảhttp://www.ebook.edu.vn 1 BÀI MỞ ĐẦU1. VỊ TRÍ VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA MÔN NGƯ LOẠIHiện nay trên trái đất có khoảng 13,5 triệu loài sinh vật, trong đó khoảng 45000loài là động vật có xương sống (Cá, Chim, Thú,...) còn lại là động vật khôngxương sống (Côn trùng, giáp xác, động vật thân mềm, động thực vật thuỷ sinhvà thực vật trên cạn...). Trong số 45000 loài động vật có xương sống, cá cókhoảng 29500 loài cá (FishesBase, 2006). Cá là nhóm đầu tiên trong ngành độngvật có xương sống. Chúng xuất hiện sớm nhất và có lịch sử phát triển lâu đờinhất, có thể nói cá là nhóm rất phong phú về thành phần loài và đa dạng sinhhọc cao trong ngành động vật có xương sống. Đồng thời cá là nguồn thực phẩmhàng ngày của nhân dân, là đối tượng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tếquốc dân, đặc biệt có giá trị hàng hoá cao trong buôn bán và xuất khẩu thu ngoạitệ ở những nước có nền kinh tế kém phát triển.Từ buổi sơ khai, con người sống bằng nghề săn bắt hái lượm cũng đã biết phânbiệt và đặt tên cho các loài cá bằng ngôn ngữ địa phương, năm - 384-322 (Trướccông nguyên) thời Aristode đánh dấu sự hình thành ngư loại học. Buổi đầu củathời kỳ sơ khai chỉ là đặt tên, phân loại và nghiên cứu hình thái cá. Về sau khi xãhội càng phát triển, hiểu rõ vị trí và tầm quan trọng của nhiều loài cá đối với đờisống con người thì vấn đề nghiên cứu về cá càng ngày càng sâu rộng hơn,nghiên cứu kỹ hơn về nhiều lĩnh vực như: hình thái giải phẫu cá, phân loại cá,sinh lý sinh thái cá, địa lý phân bố...Như vây, Ngư loại học (Ichthyology) là môn khoa học nghiên cứu về cá, nghiêncứu các đặc điểm về hình thái, giải phẫu, sinh thái, sinh lý, phôi sinh học, phânloại và phân bố của cá, ...Ngư loại học là môn khoa học cơ bản chiếm vị trí khá quan trọng không nhữngtrong khoa học: lưu giữ, bảo tồn tính đa dạng sinh học... mà còn trong thực tiễn:nghiên cứu phát triển nguồn lợi, khai thác các loài cá, giới thiệu thuần hoá cácloài cá trở thành những đối tượng cá nuôi có giá trị... góp phần phát triển bềnvững nghề cá.Ngày nay, với sự tích luỹ và phát triển không ngừng của khoa học nghiên cứu vềcá, những nghiên cứu bổ sung sâu sắc hiểu biết về cá đã hình thành nhiều lĩnhvực nghiên cứu riêng, các môn học riêng:- Hình thái: Nghiên cứu hình thái ngoài và cấu tạo bên trong, cấu trúc gen...- Sinh lý sinh thái cá: Nghiên cứu chức năng của các cơ quan trong cơ thể cá,mối quan hệ giữa cá với môi trường và các sinh vật khác.- Phôi sinh học: Nghiên cứu sự phát triển phôi của cá.http://www.ebook.edu.vn 2- Phân loại cá: Trên cơ bản nghiên cứu hình thái cấu tạo, sinh lý sinh thái, phôisinh học... tiến hành định loại và sắp xếp chúng vào hệ thống phân loại.- Địa lý phân bố cá: Nghiên cứu sự phân bố địa lý, quy luật phân bố và vùngphân bố của chúng.- Nghiên cứu sinh sản, dinh dưỡng của cá: Quá trình thành thục và sinh sản củacác loài ...