Giáo trình Nguyên lý thống kê kinh tế - Ứng dụng trong kinh doanh và kinh tế: Phần 2

Phần 2 cuốn giáo trình "Nguyên lý thống kê kinh tế - Ứng dụng trong kinh doanh và kinh tế" cung cấp cho người đọc các kiến thức: Điều tra chọn mẫu, phân tích phương sai, kiểm định phi tham số, tương quan và hồi quy, dãu số thời gian, chỉ số, lý thuyết quyết định. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Nguyên lý thống kê kinh tế - Ứng dụng trong kinh doanh và kinh tế: Phần 2CHƯƠNG 8 ĐIỀU TRA CHỌN M AU Đ ố thu thập tài liộu han đầu, hiộn nay ngành thống ke thực hiện haihình thức: báo cáo thống kê định kv và điều tra chuyên môn. Che độ báocáo thong ke định kỳ áp dụng chủ yốu đối với thành phần kinh lê quôcdoanh, các doanh nghiệp. Đ iều tra chuyên môn dược áp dụng để thu llìậpthông tin đối vơi những hiện tượng và quá trình kinh tế xà hội không thổhoặc không nhat thiết phái thực hiện che độ báo cáo thống kê định kỳ. Điềutra chuyên môn cỏ thể liến hành trên tất cả các đơn vị của hiện tượngnghiên cứu, gọi là điều tra loàn bộ hoặc chỉ liến hành trên một số’ đơn vịthuộc đỏi tượng nghiên cứu gọi là diều tra không toàn bộ. Đ iều tra khôngtoàn bộ gồm một số loại chủ yếu như diều tra chọn mẫu, điều tra trọngd icm . diều tra chuyên đồ.8.1 KHAI NIỆM VẾ ĐIỀU TRA CHỌN MAU 8.1.1 Khái niệm: Đ iều tra chọn mẫu là một loại điều tra khôngtoàn bộ. trong dỏ ngươi ta chỉ chon ra một sỏ đơn vị từ lồng the đe diều trathực tố, rồi sau đỏ bằng các phương pháp suy luận khoa học, rút ra nhận xétvà đánh giá cho toàn bộ tổng the. 8.1.2 Ưu điếm và hạn chế của điều tra chọn mẫuT ro n g diều tra chọn mầu, ngươi ta chí thực hiện diều tra trên một bọ phậncủa tổng the. Do đó so vơi điều tra toàn bọ, diều tra chọn mẫu cỏ các ưudiêm chu Yêu trẽn các mạt sau: • V e chi phí: Do số dơn vị diều tra ít, điều tra chọn mẫu tiết kiẹm dược khá nhiều chi phí. • v ề thơi gian: T iê n dọ còng việc nhanh hơn cỏ thế dấp ứng dược lính khàn cáp của thòng tin cần thu thập. • v ề tính chính xác: Do số đơn vị điều tra ít, nen cỏ thổ huy động nhân viên diều tra cơ chuyên món giói, cơ diều kiện kiếm tra giám sát dầv du nên sỏ liẹu điều tra se chính xác hơn. hạn ché dược sai sỏ phi chọn mầu. v ơ i các phương pháp suv luận thông kê khoa học. tlìỏng qua nghiên cứu mẫu vần cơ the di đên các kẽt luận dáng tin cậv mà khong cần nghiên cứu loàn bọ lổng the.T u y nhiên diều tra chọn mầu không hoàn toàn cơ the thay the dược điều traloàn bộ vì những lý do sau: CHI ‘ƠNG s : ĐIỀU TRA CHỌN MAU 175 - Trong điều tra toàn bộ, người ta thu thập thông tin trên từng đơn vịtổng thể, do đó có thể nghiên cứu tổng thể và các bộ phận của nó theo tất cảcác đặc trưng cần nghiên cứu. Chính vì vậy đối với những nguồn thông tinthống kê quan trọng người ta vẫn phải tiến hành điều tra toàn bộ tức là tổchức các cuộc tổng điều tra, ví dụ tổng điều tra dân sô, tổng điều tra chănnuôi... - K ế t quả suy rộng từ mẫu điều tra bao giờ cũng có sai sô đại d iệnnhât định, mà loại sai sô này không có trong điều tra toàn bộ.Đ iều tra chọn mẫu thường được dùng trong những trường hợp sau đây: - Dùng để thay thê điều tra toàn bộ. K h i tổng thể nghiên cứu vừa chophép điều tra chọn mẫu vừa cho phép điều tra toàn bộ thì người ta thườngquyết định dùng điều tra chọn mẫu vì những ưu điểm của nó. K h i tổng thểnghiên cứu không cho phép điều tra toàn bộ, đó là khi tổng thể quá lớn hoặckhông xác định trước được (như toàn bộ cây lây gỗ trong một cánh rừng, sốtrỗ em mới sinh...) hoặc khi điều tra phải phá hủy sản phẩm (bóng đèn, đồhộp...) thì người ta thường sử dụng điều tra chọn mẫu. - D ùng để tổng hợp nhanh tài liệu điều tra toàn bộ. Trong các cu ộctổng điều tra, chẳng hạn như tổng điều tra dân sô, thường phải tổng hợp rấtnhiều chỉ tiêu khác nhau. Muôn hoàn thành khối lượng công việc như vậ yphải mất rất nhiều thời gian. Đ ể có thông tin nhanh phục vụ cho công tácquản lý cỏ thể dùng đến điều tra chọn mẫu. - Đ iều tra chọn mẫu có thể ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vựcnghiên cứu kinh tế xã hội như tình hình thu nhập và chi tiêu của các hộ giađình, mức sống của các tầng lớp dân cư, nhu cầu tiêu dùng các loại hànghóa, giá cả thị trường...* Sai sô trong điều tra chọn m ẫuTro n g các cuộc điều tra chọn mẫu, sai số toàn bộ bao gồm : sai số chọn m ẫ u 1và sai số phi chọn m ẫu2. X e m mục (2.6) sai sô trong điều tra thông kê trongchương 2. Sampling error Nonsampling error176 s. 1.3 Các khái niệm cơ hán trong chọn mâuV í dụ la muôn nghiên cứu thu nhập của các hộ công nhân viên chức ỏ thànhphô Hồ C h í Minh. Chúng ta thường không biết chính xác số hộ công nhânv ie il chức có trong thực tế (tổng thể thật ), mà chỉ cỏ số liộu về các hộ côngnhân vie il chức qua các cuộc điều tra thống kê (tổng thể n gh iê n cứu), s ốliệu điều tra này thường có sai lệch khi thu thập, nên tổng thể nghiên cứuthường khác với tổng thể thật. Kh i cỏ dữ liộu về tổng thể nghiên cứu, ta lậpdàn chọn mầu để từ đó chọn ra các đơn vị mẫu.D àn chọn mầu có thể là danh sách các đơn vị chọn mẫu với những đặcđiểm nhận dạng của chúng hoặc là hán đồ chỉ rỏ ranh giới của các đơn vịchọn mẫu. Trong ví dụ tren, dàn chọn mẫu cỏ thế là danh sách liệt kê cáchộ công nhân viên chức ở thành p h ố Hồ Chí Minh hao gồm họ ten, địa chỉ...N eu từ dàn chọn mẫu này chúng ta chọn trực tiếp ra các hộ gia dinh, thì cáchộ gia đình này được gọi là các đơn vị mẫu. Như vậy đơn vị mẫu là đơn vịnhỏ nhất mà ở đó ta cần thu thập dừ liệu. Còn nếu như các hộ công nhânv ie il chức phân theo đơn vị hành chính, đầu tien ta chọn các quận, huyện(đơn vị chọn mẫu cấp I). Trong các quận, huyện ta chọn các phường, xã(đơn vị chọn mẫu cấp II). Trong các phương, xã ta chọn các hộ gia đìnhcôn g nhân viên chức (đơn vị chọn mẫu cấp III hay còn gợi đơn vị mẫu).8.2 C Á C HƯỚC CỦA QƯÁ TRÌNH NGHIÊN c ứ u MAUK h i nghiên cứu mẫu ta thương trái qua các bước sau:Bước 1: X á c định mục đích nghiên cứuD o nhu cầu thực tế ta cần thông tin về một hiện tượng nào đổ. Neu thông tinđà cỏ sấn hoặc không cơ khả nãng thu thập được, không cơ lý do gì đố tiếnhành quá trình chọn mẫu. V iệ c xác dinh rõ mục đích của quá trình chọn mẫu ...