Giáo trình sản xuất sạch hơn - Phần 1

I – tại sao phải SXSH: Chúng ta biết rằng, bất cứ một quá trình sản xuất n o cũng không thể đạt đ-ợc hiệu suất 100%. Điều đó có nghĩa l đ có cái gì đó đó mất đi v o môi tr-ờng v không thể chuyển hoá th nh sản phẩm hữu ích đ-ợc. "Cái gì đó" ở đây l thất thoát nguyên, nhiên liệu,... trong quá trình sản xuất. Thất thoát ở đây gọi chung l chất thải, v chính nó trở th nh trách nhiệm pháp lý của cơ sở sản xuất. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình sản xuất sạch hơn - Phần 1Giaïo trçnh SAÍN XUÁÚT SAÛCH HÅNNguyãùn Âçnh Huáún =2= ÂHBKÂNGiaïo trçnh SAÍN XUÁÚT SAÛCH HÅNI – t¹i sao ph¶i SXSH: Chóng ta biÕt r»ng, bÊt cø mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n o còng kh«ng thÓ ®¹t®−îc hiÖu suÊt 100%. §iÒu ®ã cã nghÜa l ® cã c¸i g× ®ã ®ã mÊt ®i v o m«itr−êng v kh«ng thÓ chuyÓn ho¸ th nh s¶n phÈm h÷u Ých ®−îc. C¸i g× ®ã ë ®©yl thÊt tho¸t nguyªn, nhiªn liÖu,... trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ThÊt tho¸t ë ®©y gäi chung l chÊt th¶i, v chÝnh nã trë th nh tr¸ch nhiÖmph¸p lý cña c¬ së s¶n xuÊt. TØ lÖ % l−îng chÊt th¶i ph¸t sinh th−êng rÊt cao, nh−ng rÊt Ýt ng nh c«ngnghiÖp nhËn ra ®iÒu ®ã.VÝ dô 1: Tiªu thô n−íc cña ng nh Sîi dÖt Minh Khai – H néi:Nguyãùn Âçnh Huáún =3= ÂHBKÂNGiaïo trçnh SAÍN XUÁÚT SAÛCH HÅNVÝ dô 2: Nh m¸y nhiÖt ®iÖn: HiÖu suÊt nh m¸y nhiÖt ®iÖn hiÖn ®¹i chØ ®¹t hiÖu suÊt 40%, trung b×nhchØ ®¹t kho¶ng 33%. Nh− vËy sö dông hÕt 3 ®¬n vÞ n¨ng l−îng nhiÖt th× chØ cã 1®¬n vÞ n¨ng l−îng biÕn th nh ®iÖn n¨ng, cßn 2 ®¬n vÞ nhiÖt sÏ trë th nh nguån «nhiÔm cho MT xung quanh.VÝ dô 3: S¶n xuÊt g¹ch nung:Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®−îc thÓ hiÖn theo s¬ ®å sau:VÝ dô 4: S¶n xuÊt giÊy:Nguyãùn Âçnh Huáún =4= ÂHBKÂNGiaïo trçnh SAÍN XUÁÚT SAÛCH HÅNVËy: ë ®©y n¶y sinh ra 2 vÊn ®Ò: - §èi víi doanh nghiÖp: bÞ thÊt tho¸t nguyªn liÖu ®Çu v o, ph¶i tr¶ tiÒn chi phÝ xö lý chÊt th¶i→ ¶nh h−ëng ®Õn vÊn ®Ò kinh tÕ. - §èi víi x· héi: ph¶i tiÕp nhËn chÊt « nhiÔm → ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng m«i tr−êng sèng. Trong thùc tÕ s¶n xuÊt, viÖc tèi −u ho¸ chi phÝ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chØtËp trung v o n¨ng suÊt v th−êng bá qua kh¶ n¨ng ph¸t sinh chÊt th¶i. Bëi v×môc tiªu h−íng tíi cña c¸c nh s¶n xuÊt l l m thÕ n o ®Ó t¹o ra n¨ng suÊt caomÆc dï cã thÓ tiªu thô nhiÒu nguyªn liÖu th« v nhiªn liÖu; ®iÒu ®ã dÉn tíi giat¨ng chÊt th¶i v ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng. ChÝnh phñ cã nhiÖm vô b¶o vÖ m«i tr−êng cho ng−êi d©n → g©y søc Ðp ®èi víidoanh nghiÖp cÇn h¹n chÕ tèi ®a chÊt th¶i « nhiÔm ra m«i tr−êng. §Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng m«i tr−êng, tuú theo giai ®o¹n ph¸t triÓn m ® diÔnra nh÷ng c¸ch thøc thùc hiÖn kh¸c nhau: Tr−íc n¨m 50, chÊt th¶i ra con ng−êi tr«ng chê v o kh¶ n¨ng tù l m s¹ch cñathiªn nhiªn. Nh÷ng n¨m 60, ® cã mét sè biÖn ph¸p gi¶m thiÓu t¸c h¹i cña chÊt « nhiÔm®èi víi søc khoÎ con ng−êi: - N©ng chiÒu cao èng khãi. - Pha lo ng n−íc th¶i. - §a chÊt th¶i ra ngo i ph¹m vi sinh sèng cña con ng−êi. Nh÷ng n¨m 70: tiÕp cËn víi c¸c gi¶i ph¸p xö lý chÊt th¶i, nh: x©y dùng c¸cnh nh m¸y xö lý n−íc th¶i, thiÕt bÞ läc bôi, khö ®éc, ch«n lÊp chÊt th¶i anto n,... Víi c¸ch gi¶i quyÕt n y chØ ®−îc thùc hiÖn sau khi chÊt th¶i ® sinh ra v®−îc gäi l gi¶i ph¸p cuèi ®−êng èng (EOP: End Of Pipe) → cho chÊt th¶i ®iqua hÖ thèng xö lý tr−íc khi th¶i ra m«i tr−êng. C¸ch tiÕp cËn n y kh«ng triÖt ®Ó v× thùc chÊt qua hÖ thèng xö lý chÊt th¶ichuyÓn tõ d¹ng « nhiÔm n y sang d¹ng « nhiÔm kh¸c. Ngo i ra, c¸ch tiÕp cËnn y cÇn chi phÝ kh¸ lín, song l¹i kh«ng sinh lîi, kh«ng hy väng thu håi ®−îc c¶hai khÝa c¹nh kinh tÕ v MT, nªn c¸c doanh nghiÖp kh«ng muèn thùc hiÖn. Tõ nh÷ng n¨m 80 ®Õn nay: tiÕp cËn phßng ngõa « nhiÔm, gi¶m thiÓu chÊt th¶ira ®êi → tiÕp cËn mang tÝnh chñ ®éng.C¸c thuËt ng÷ thÓ hiÖn tiÕp cËn n y: - S¶n xuÊt s¹ch h¬n (1985). - Phßng ngõa « nhiÔm. - Gi¶m thiÓu chÊt th¶i.Nguyãùn Âçnh Huáún =5= ÂHBKÂNGiaïo trçnh SAÍN XUÁÚT SAÛCH HÅN - N¨ng suÊt xanh. - HiÖu suÊt sinh th¸i. Nh− vËy, tr−íc ®©y coi qu¸ tr×nh c«ng nghÖ l mét hép ®en v chØ ®Ó ý®Õn chÊt th¶i sau khi ® t¹o ra; ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chÊt th¶i, c¸c doanh nghiÖpchØ cã gi¶i ph¸p quen thuéc l xö lý cuèi ®−êng èng. D−íi søc Ðp cña x héi v chÝnh phñ lóc n y c¸c ng nh c«ng nghiÖp míinhËn ra sù cÇn thiÕt ph¶i xem xÐt l¹i d©y chuyÒn s¶n xuÊt (tøc hép ®en) v tõ®ã xuÊt hiÖn gi¶i ph¸p chñ ®éng ng¨n ngõa gi¶m thiÓu chÊt th¶i ngay t¹in¬i ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §ã chÝnh l lý do t¹i sao ph¶i SXSH.II - S¶n xuÊt s¹ch h¬n lµ g×? Môc tiªu cña SXSH l tr¸nh « nhiÔm b»ng c¸ch sö dông t i nguyªn,nguyªn vËt liÖu v n¨ng l−îng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. §iÒu n y cã nghÜa lthay v× bÞ th¶i bá sÏ cã thªm mét tû lÖ nguyªn vËt liÖu n÷a ®−îc chuyÓn v oth nh phÈm. §Ó ®¹t ®−îc ®iÒu n y cÇn ph¶i ph©n tÝch mét c¸ch chi tiÕt v hÖthèng tr×nh tù vËn h nh còng nh− thiÕt bÞ s¶n xuÊt hay yªu cÇu mét ®¸nh gi¸ vÒSXSH. Tãm l¹i: môc tiªu cña SXSH l :Nguyãùn Âçnh Huáún =6= ÂHBKÂNGiaïo trçnh SAÍN XUÁÚT SAÛCH HÅN1 - C¸c kh¸i niÖm vÒ SXSH: T¹o ra c¸c s¶n phÈm kh«ng g©y ®éc h¹i ®èi víi MT. Hîp lý vÒ mÆt sinh th¸i, ®a chÊt l−îng cuéc sèng phï hîp víi kh¶ n¨ng t¶i®−îc cña Tr¸i ®Êt qua viÖc gi¶m t¸c ®éng tíi MT sinh th¸i v sù qu¸ t¶i vÒ södông t i nguyªn trong suèt vßng ®êi cña s¶n phÈm. Møc th¶i hoÆc ph¸t th¶i b»ng 0, nghÜa l sö dông c¸c nguyªn liÖu, c¸c qu¸tr×nh sao cho l m gi¶m hoÆc lo¹i trõ ph¸t sinh chÊt th¶i. Sö dông c«ng nghÖ hoÆc thiÕt bÞ Ýt t¹o ra chÊt th¶i h¬n c¸c c«ng nghÖ hoÆcthiÕt bÞ truyÒn thèng. Theo t i liÖu Tõ chÊt th¶i tíi nh÷ng lîi nhuËn cña Héi ®ång Quèc giavÒ n¨ng suÊt - Ên ®é, th×: S¶n xuÊt s¹ch l mét c¸ch nghÜ míi v cã tÝnh s¸ng t¹o trong t− duy vÒ s¶nphÈm v qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. SXSH ®¹t ®−îc th«ng qua viÖc ¸pdông liªn tôc nh÷ng chiÕn l−îc nh»m gi¶m thiÓu ph¸t sinh ra chÊt th¶i v ph¸tth¶i. Theo ®Þnh nghÜa cña Ch−¬ng tr×nh M«i tr−êng Liªn hiÖp quèc (UNEP): S¶n xuÊt s¹ch h¬n l viÖc ¸p dông liªn tôc mét chiÕn l−îc tæng hîp phßngngõa vÒ m«i tr−êng ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, s¶n phÈm v dÞch vô nh»m n©ngcao hiÖu suÊt kinh tÕ v gi¶m rñi ro cho con ng−êi v m«i tr−êng. Tãm t¾t ®Þnh nghÜa SXSH:2 - SXSH ®èi víi c¸c qu¸ tr×nh:- §èi víi qu¸ tr×nh ...