Giáo trình Thủy văn công trình - chương 5

Tham khảo tài liệu giáo trình thủy văn công trình - chương 5, kinh tế - quản lý, quản lý nhà nước phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Thủy văn công trình - chương 5Giaïo trçnh THUÍY VÀN CÄNG TRÇNH Lã Anh Tuáún--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Chæång 5 PHÆÅNG PHAÏP THÄÚNG KÃ XAÏC SUÁÚT DUÌNG TRONG TÊNH TOAÏN THUÍY VÀN --- oOo ---5.1 KHAÏI NIÃÛM CHUNG Caïc hiãûn tæåüng xaíy ra trong thãú giåïi tæû nhiãn coï thãø chia laìm 2 loaûi: hiãûntæåüng táút nhiãn vaì hiãûn tæåüng ngáùu nhiãn.• Hiãûn tæåüng táút nhiãn: laì nhæîng hiãûn tæåüng phaït sinh vaì diãùn biãún theo mäüt qui luáût naìo âoï theo nhæîng âiãöu kiãûn nháút âënh. Khi caïc âiãöu kiãûn hoàûc traûng thaïi thay âäøi, ta coï thãø biãút træåïc âæåüc quaï trçnh vaì tênh cháút cuía hiãûn tæåüng.Vê duû 5.1: Dæåïi aïp suáút khäng khê, khi âun næåïc âãún 100oC, hiãûn tæåüng næåïc säivaì bäúc håi, coìn khi haû nhiãût âäü xuäúng 0oC, hiãûn tæåüng næåïc âoïng bàng seî xaíy ra.• Hiãûn tæåüng ngáùu nhiãn: laì nhæîng hiãûn tæåüng maì ta khäng thãø khàóng âënh træåïc sæû phaït sinh, phaït triãøn cuía chuïng. Trong mäüt âiãöu kiãûn naìo âoï, chuïng coï thãø xaíy ra nhæ thãú naìy hoàûc thãú khaïc vaì tháûm chê khäng thãø xaíy ra.Vê duû 5.2: Thaøy mäüt con xuïc sàõc, ta hoaìn toaìn khäng biãút træåïc màût naìo seî xuáúthiãûn, coï thãø laì 1 hoàûc 2, hoàûc 4 hoàûc 6, ...Trong vaìi láön tung, ta hoaìn toaìn khäng xaïcâënh khaí nàng xuáút hiãûn cuía mäüt giaï trë naìo cuía noï.Khi quan saït hiãûn tæåüng ngáùu nhiãn trong mäüt säú êt láön ta khäng xaïc âënh âæåüc quiluáût cuû thãø, nhæng nãúu quaï trçnh láûp âi láûp laûi nhiãöu láön vaì thäúng kã táút caí caïc xuáúthiãûn âaî xaíy ra, ta coï thãø tçm tháúy mäüt qui luáût chung naìo âoï, ta goüi âoï laì qui luáûtâaïm âäng.Viãûc phán loaûi nhæ trãn chè coï tênh cháút tæång âäúi. Thæûc tãú coï nhæîng hiãûn tæåüngvæìa mang tênh táút nhiãn væìa mang tênh ngáùu nhiãn. Vê duû: taûi mäüt âëa âiãøm nháútâënh vaì våïi mäüt thåìi âiãøm naìo âoï trong tæång lai, ta khäng thãø biãút træåïc mæa seîråi hay khäng? Khaí nàng mæa råi naìy mang tênh ngáùu nhiãn. Tuy nhiãn, våïi caïcthäúng kã láu daìi ta coï thãø phaïn âoïn khaí nàng coï mæa hay khäng coï vuìng naìy vaìothåìi âiãøm âoï. Sæû xaïc âënh naìy mang tênh táút nhiãn. Såí dé nhæ váûy vç nguyãn nhánphaït sinh ra chuïng ráút phæïc taûp, taïc âäüng láùn nhau, trong âoï coï caïc nguyãn nhánbãn trong cuía hiãûn tæåüng thuïc âáøy noï phaït sinh vaì diãùn biãún theo qui luáût, laûi coïcaïc nguyãn nhán bãn ngoaìi laìm cho hiãûn tæåüng coï tênh ngáùu nhiãn. Khi caïcnguyãn nhán naìy biãún âäüng, tênh cháút cuía noï cuîng biãún âäüng theo. Kãút quaí laìcuìng mäüt hiãûn tæåüng, trong âiãöu kiãûn naìy tênh táút nhiãn chiãúm æu thãú, trong âiãöukiãûn khaïc tênh ngáùu nhiãn tàng lãn coï khi chiãúm âëa vë æu thãú. 48 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------Chæång 5: PHÆÅNG PHAÏP THÄÚNG KÃ XAÏC SUÁÚT DUÌNG TRONG TÊNH TOAÏN THUÍY VÀNGiaïo trçnh THUÍY VÀN CÄNG TRÇNH Lã Anh Tuáún--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Xuáút phaït tæì tênh ngáùu nhiãn cuía caïc hiãûn tæåüng thuíy vàn, ta coï thãø nghiãn cæïu aïpduûng mäüt säú khaïi niãûm vaì phæång phaïp trong lyï thuyãút thäúng kã xaïc xuáút âãø tçmra qui luáût thäúng kã cuía caïc âàûc træng thuíy vàn, xaïc âënh trë säú thiãút kãú cäng trçnh.5.2 BIÃÚN CÄÚ NGÁÙU NHIÃN VAÌ XAÏC SUÁÚT5.2.1. Biãún cäú Do tênh cháút âaïm âäng cuía hiãûn tæåüng ngáùu nhiãn,muäún nghiãn cæïu quiluáût cuía mäüt hiãûn tæåüng ngáùu nhiãn naìo âoï, ta phaíi tiãún haình láûp laûi hoàûc quantràõc ráút nhiãöu mäüt thæûc nghiãûm. Táûp håüp caïc hiãûn tæåüng coï thãø xaíy ra trong quantràõc âæåüc goüi laì biãún cäú.• Biãún cäú nhoí nháút hoàûc âån giaín nháút trong quan tràõc goüi laì biãún cäú så cáúp.• Kãút håüp caïc biãún cäú så cáúp theo mäüt täøng håüp naìo âoï taûo thaình mäüt biãún cäú ngáùu nhiãn.• Khäng gian chæïïa caïc biãún cäú så cáúp âæåüc kyï hiãûu laì E. Biãún cäú ngáùu nhiãn âæåüc kyï hiãûu bàòng caïc chæî hoa : A, B, C, ...Vê duû 5.3:Tung mäüt con suïc sàõc, ta nháûn âæåüc 6 træåìng håüp xuáút hiãûn cuía màût säú: 1, 2, 3, 4, 5vaì 6. Mäùi màût säú âæåüc goüi laì mäüt biãún säú så cáúp E. Täø håüp caïc màût säú chàôn laì 2, 4 vaì6 âæåüc goüi laì biãún cäú ngáùu nhiãn A. E = { 1, 2, 3, 4, 5, 6 } A = { 2, 4, 6 }Phán loaûi biãún cäú: Biãún cäú chàõc chàõnLaì caïc biãún cäú chàõc chàõn xaíy ra trong moüi træåìng håüp thæûc nghiãûm.Vê duû 5.4:Trong pheïp gi ...