Giáo trình về Tâm lý học

Trong cuộc sống hàng ngày, người ta thường sử dụng từ tâm lý để nói về nhu cầu, nguyện vọng, là sự đoán ý của người này với người khác hay cách cư xử của người nào đó..
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình về Tâm lý học Chương m t TÂM LÝ H C LÀ M T KHOA H CI. KHÁI QUÁT CHUNG V HI N TƯ NG TÂM LÝ NGƯ I 1. Tâm lý là gì? Trong cu c s ng h ng ngày, ngư i ta thư ng s d ng t tâm lý ñ nói v nhu c u,nguy n v ng, là s ñoán ý c a ngư i này v i ngư i khác hay cách cư x c a ngư i nào ñó.ðôi khi, ngư i ta còn dùng t “Tâm lý” như là kh năng chinh ph c ñ i tư ng. ðó là cáchhi u “tâm lý” c p ñ nh n th c thông thư ng. Th c t , tâm lý không ñơn gi n như v y,mà tâm lý là hi n tư ng tinh th n ñ c bi t khác h n v i các hi n tư ng khác trong th gi i.Tâm lý c a con ngư i r t ña d ng, phong phú nhưng cũng r t ph c t p bí n và tr u tư ng.Nó r t g n gũi và g n li n v i ñ i s ng ho t ñ ng c a con ngư i, m i hành vi ho t ñ ng c acon ngư i ñ u ch a ñ ng nh ng bi u hi n tâm lý. Theo cách hi u này thì tâm lý con ngư ilà nh n th c, trí tu , xúc c m tình c m, ý chí, xu hư ng, tính cách, năng l c...T t c nh nghi n tư ng ñó t o thành các lĩnh v c tâm lý cơ b n c a con ngư i. Trong l ch s xa xưa c a nhân lo i, thu t ng tâm lý b t ngu n t ti ng LatinhPsychologie - khoa h c v tâm h n. Nó ñư c b t ngu n t hai t ghép “Psyche” là linh h n,tinh th n và “logos” là h c thuy t, khoa h c. Trong t ñi n ti ng Vi t (1988) ñ nh nghĩa m tcách t ng quát: tâm lý là ý nghĩ, tình c m... t o thành ñ i s ng n i tâm, th gi i bên trongc a con ngư i. V y tâm lý là gì? Tâm lý là t t c các hi n tư ng tinh th n x y ra trong ñ u óc con ngư i, nó g nli n và ñi u hành m i hành vi, ho t ñ ng c a con ngư i. 2. Vài nét l ch s v s hình thành và phát tri n c a tâm lý h c * Vào th k V(TCN) nh ng nhà tư tư ng tri t h c c ñ i ñã g i tâm lý là tâm h n.Trong các di ch c a ngư i nguyên thu ñã cho ta th y nh ng ch ng c ch ng t có quanni m c a “h n” và “phách” sau cái ch t v th xác. ðây là nh ng ý tư ng ti n khoa h c vtâm lý. * Xôcrat (469 - 399 TCN) nhà tri t h c Hy L p c ñ i ñã tuyên b câu châm ngônn i ti ng: “Hãy t bi t mình” có nghĩa là: Con ngư i có th và c n ph i t hi u bi t mình, tnh n th c, t ý th c v cái ta...ðây là m t ñ nh hư ng có giá tr r t l n cho TLH. * ðêmôcrit (460 - 370 TCN) - ð i di n ch nghĩa duy v t th i c ñ i. Các nhà duyv t th i c ñ i xem tâm h n ch là m t d ng v t th , nên h ñi tìm cơ s ban ñ u c a tâmh n trong: l a, nư c, khí, nguyên t ...H cho r ng tâm h n do nguyên t c u t o thành,trong ñó nguyên t l a là nhân lõi t o nên tâm lý. * Platông (428-348 TCN) ð i di n ch nghĩa duy tâm cho r ng: Tâm h n là cái cótrư c, th c t i là cái có sau. Tâm h n do thư ng ñ sinh ra, tâm h n t n t i ph thu c vàothư ng ñ ch không ph thu c vào con ngư i và th gi i xung quanh. * Arixtôt (384 - 322 TCN) là h c trò c a Platông, nhưng ông ñã phê phán quan ñi mduy tâm ph n khoa h c c a Platông. Arixtôt là tác gi c a cu n “Bàn v tâm h n”. ðây làtác ph m l n ñ u tiên bàn v tâm h n m t cách khoa h c và có h th ng. Trong cu n “Bànv tâm h n”, ông ñã ñưa ra lu n ñi m h t s c ti n b so v i th i b y gi là s t n t i m iquan h gi a tâm h n và cái ngoài tâm h n, gi a tâm h n v i cơ th và cũng th y ñư c skhác bi t gi a tâm h n và cơ th . * Th k XVII: R.ðêcac (1596-1650) ñã ñưa ra phát ki n “ph n x ” và ông ñã l yph n x ñ gi i thích hi n tư ng tâm lý (ông m i ch gi i thích hi n tư ng vô th c).R.ðêcac l i là ngư i ñ i di n cho phái nh nguyên lu n: cho r ng v t ch t và tâm h n là haith c th song song t n t i. Ông coi con ngư i ph n x như m t cái máy, còn b n th tinhth n, tâm lý c a con ngư i thì không th bi t ñư c. 1 * Th k XVIII: L n ñ u tiên tên g i “Tâm lý h c” ñã ra ñ i trong cu n “Tâm lýh c kinh nghi m” và cu n “Tâm lý h c lý trí ” c a Vôn Phơ nhà tri t h c ð c. * Th k XIX: Vào nh ng năm cu i c a th k XIX tâm lý h c tr thành m t khoah c ñ c l p. Năm 1879 V.Vuntơ (1832 - 1920) nhà tâm lý h c ngư i ð c ñã sáng l p raphòng thí nghi m tâm lý h c ñ u tiên trên th gi i t i thành ph Laixich (ð c). M t nămsau chuy n thành vi n Tâm lý h c. Tuy V.Vuntơ ñã có công ñóng góp l n vào vi c ñưa tâmlý h c tr thành m t ngành khoa h c ñ c l p, nhưng ông v n ch nghiên c u tâm lý, ý th cb ng phương pháp n i quan, t quan sát... * Trong 10 năm ñ u th k XX xu t hi n 3 trư ng phái TLH khách quan. + Tâm lý h c hành vi c a J.Watson (1878 - 1958) nhà TLH ngư i M . Tâm lý h c hành vi không mô t hay gi i thích các tr ng thái c a ý th c, b qua cácm i quan h b n ch t c a con ngư i trong xã h i l ch s nh t ñ nh. M c ñích chính lànghiên c u hành vi c a con ngư i. H cho r ng: Hành vi là t ng các c ñ ng b ngoài ñư cn y sinh cơ th nh m ñáp l i m t kích thích nào ñó. Toàn b hành vi, ph n ng c a conngư i và con v t ñư c ph n ánh b ng công th c: S - R (Stimulant - Réaction) h có kíchthích thì có ph n ng, kích thích nào thì ph n ng ñó, ph n ng c a con ngư i ph thu ctr c ti p vào nh ng kích thích bên ngoài mà không thông qua th gi i n i tâm. Do ñó, chc n nghiên c u tính ch t c a kích thích ta s d ñoán ñư c tâm lý con ngư i. Sai l m c aTLH Hành vi là ñ ng nh t tâm lý c a con ngư i v i tâm lý c a con v t. ð ng nh t hành vi,ph n ng v i n i dung tâm lý bên trong, ph nh n tính tích c c c a ch th và ph nh n b nch t xã h i l ch s c a tâm lý ngư i. + Tâm lý h c c u trúc (tâm lý h c Gestalt.) do ba nhà tâm lý h c ngư i ð c làVecthaimơ, Côlơ, Côpca sáng l p nên. Gestalt: Là hình nh tâm lý có c u trúc hoàn ch nh, tr n v n không th chia c t. TLH C u trúc chuyên nghiên c u nhi u v các qui lu t v tính n ñ nh, tính tr n v nc a tri giác và s “b ng hi u” trong tư duy. Trên cơ s th c nghi m các nhà TLH c u trúcñã kh ng ñ nh: Các qui lu t c a tri giác, c a tư duy và tâm lý c a con ngư i là do c u trúcti n ñ nh trong não qui ñ nh, mà ít chú ý ñ n kinh nghi m xã h i l ch s c a con ngư i.ñây, h ch th y ñư c c u trúc c a v t th qui ñ nh c u trúc tâm lý mà b qua vai trò c akinh nghi m s ng c a cá ...