Giáo trình vi sinh - ký sinh trùng part 4

Tham khảo tài liệu giáo trình vi sinh - ký sinh trùng part 4, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình vi sinh - ký sinh trùng part 41.1.2.3. Enzym Trong thµnh phÇn cÊu tróc cña virus cã mét sè enzym, ®ã lµ nh÷ng enzym cÊutróc nh−: ADN polymerase hoÆc ARN polymerase. Mçi enzym cÊu tróc cã nh÷ng chøcn¨ng riªng trong chu kú nh©n lªn cña virus trong tÕ bµo c¶m thô vµ chóng còng mangtÝnh kh¸ng nguyªn riªng, ®Æc hiÖu ë mçi virus. TÊt c¶ c¸c virus ®Òu kh«ng cã enzymchuyÓn hãa vµ h« hÊp. V× kh«ng cã enzym chuyÓn hãa vµ h« hÊp, nªn: − Virus ph¶i ký sinh tuyÖt ®èi vµo tÕ bµo c¶m thô ®Ó ph¸t triÓn vµ nh©n lªn. − Kh¸ng sinh kh«ng cã t¸c dông víi virus.1.1.3. CÊu tróc riªng CÊu tróc riªng cßn ®−îc gäi lµ cÊu tróc ®Æc biÖt, chØ cã ë mét sè loµi virus nhÊt®Þnh ®Ó thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng ®Æc tr−ng cho virus ®ã. Ngoµi 2 thµnh phÇn cñacÊu tróc chung, ë mét sè virus cßn cã thªm mét sè thµnh phÇn nh−:1.1.3.1. Bao ngoμi (envelop) Mét sè virus bªn ngoµi líp capsid cßn bao phñ mét líp bao ngoµi, ®−îc gäi lµenvelop. B¶n chÊt hãa häc cña envelop lµ mét phøc hîp: protein, lipid, carbohydrat,nãi chung lµ lipoprotein hoÆc glycoprotein. Chøc n¨ng riªng cña envelop: − Tham gia vµo sù b¸m cña virus trªn c¸c vÞ trÝ thÝch hîp cña tÕ bµo c¶m thô. VÝ dô: gp120 cña HIV hoÆc hemagglutinin cña virus cóm. − Tham gia vµo h×nh thµnh tÝnh æn ®Þnh kÝch th−íc vµ h×nh th¸i cña virus. − T¹o nªn c¸c kh¸ng nguyªn ®Æc hiÖu trªn bÒ mÆt virus. Mét sè kh¸ng nguyªn nµy cã kh¶ n¨ng thay ®æi cÊu tróc.1.1.3.2. ChÊt ng−ng kÕt hång cÇu Cã kh¶ n¨ng g©y kÕt dÝnh hång cÇu cña mét sè loµi ®éng vËt, lµ mét kh¸ngnguyªn m¹nh. TÝnh chÊt nµy ®−îc øng dông ®Ó ph¸t hiÖn vµ chuÈn ®é virus.1.1.3.3. Enzym − Enzym neuraminidase − Enzym sao chÐp ng−îc (Reverse transcriptase).1.2. Sù nh©n lªn cña virus trong tÕ bµo c¶m thô Virus kh«ng sinh s¶n theo kiÓu trùc ph©n nh− ë vi khuÈn. Sù sinh s¶n cña virusg¾n liÒn víi sù tæng hîp acid nucleic vµ protein cña tÕ bµo khi virus ®· x©m nhËp vµonªn ng−êi ta gäi lµ sù nh©n lªn. Sù nh©n lªn cña virus lµ qu¸ tr×nh nh©n lªn trong tÕ 49bµo c¶m thô, xuÊt hiÖn nhiÒu virus míi cã ®Çy ®ñ tÝnh chÊt nh− virus ban ®Çu. Qu¸tr×nh nh©n lªn cã thÓ chia thµnh 5 giai ®o¹n:1.2.1. Sù hÊp phô cña virus trªn bÒ mÆt tÕ bμo Sù hÊp phô ®−îc thùc hiÖn nhê sù vËn chuyÓn cña virus trong c¸c dÞch gian bµogióp virus t×m tíi tÕ bµo c¶m thô. C¸c thô thÓ (receptor) ®Æc hiÖu trªn bÒ mÆt tÕ bµoc¶m thô sÏ cho c¸c vÞ trÝ cÊu tróc ®Æc hiÖu trªn bÒ mÆt h¹t virus g¾n vµo thô thÓ. VÝ dô:gp120 cña HIV hÊp phô vµo CD4 cña c¸c tÕ bµo c¶m thô.1.2.2. Sù x©m nhËp cña virus vμo trong tÕ bμo Virus x©m nhËp vµo bªn trong tÕ bµo b»ng mét trong hai c¸ch: − Theo c¬ chÕ Èm bµo: virus lµm cho mµng tÕ bµo lâm dÇn råi x©m nhËp vµo bªn trong tÕ bµo. − B¬m acid nucleic qua v¸ch tÕ bµo: sau khi enzym cña virus lµm thñng v¸ch tÕ bµo, vá capsid co bãp b¬m acid nucleic vµo bªn trong tÕ bµo c¶m thô.1.2.3. Sù tæng hîp c¸c thμnh phÇn cÊu tróc cña virus Sau khi virus vµo bªn trong tÕ bµo, acid nucleic cña virus ®iÒu khiÓn mäi ho¹t®éng cña tÕ bµo, b¾t tÕ bµo tæng hîp nªn acid nucleic vµ vá capsid (protein) cña chÝnhvirus ®Êy. §©y lµ giai ®o¹n phøc t¹p nhÊt cña qu¸ tr×nh nh©n lªn cña virus vµ nã phôthuéc lo¹i AN cña virus.1.2.4. Sù l¾p r¸p (assembly) Nhê enzym cÊu tróc cña virus hoÆc enzym cña tÕ bµo c¶m thô gióp cho c¸c thµnhphÇn cÊu tróc cña virus ®−îc l¾p r¸p theo khu«n mÉu cña virus g©y bÖnh t¹o thµnhnh÷ng h¹t virus míi.1.2.5. Sù gi¶i phãng c¸c h¹t virus ra khái tÕ bμo Sau vµi giê tíi vµi ngµy tuú chu kú nh©n lªn cña tõng virus, virus cÇn gi¶i phãngra khái tÕ bµo ®Ó tiÕp tôc g©y nhiÔm cho c¸c tÕ bµo kh¸c b»ng 2 c¸ch: − Ph¸ vì tÕ bµo ®Ó gi¶i phãng hµng lo¹t virus ra khái tÕ bµo. − Virus còng cã thÓ ®−îc gi¶i phãng theo c¸ch nÈy chåi tõng h¹t virus ra khái tÕ bµo sau chu kú nh©n lªn.1.3. HËu qu¶ cña sù t−¬ng t¸c virus vµ tÕ bµo1.3.1. Huû ho¹i tÕ bμo chñ Sau khi virus x©m nhËp vµ nh©n lªn trong tÕ bµo th× hÇu hÕt c¸c tÕ bµo bÞ ph¸ hñy.Ng−êi ta cã thÓ ®¸nh gi¸ sù ph¸ hñy tÕ bµo b»ng hiÖu qu¶ g©y bÖnh cho tÕ bµo(cytopathic effect = CPE) hoÆc c¸c æ tÕ bµo bÞ ho¹i tö. Cã nh÷ng tÕ bµo bÞ nhiÔm virusch−a ®Õn møc bÞ chÕt, nh−ng chøc n¨ng cña tÕ bµo nµy ®· bÞ thay ®æi.50 BiÓu hiÖn cña sù nhiÔm virus thµnh c¸c bÖnh nhiÔm trïng cÊp hoÆc m¹n tÝnh lµdo sù huû ho¹i tÕ bµo cña virus.1.3.2. Lμm sai l¹c nhiÔm s¾c thÓ cña tÕ bμo Sau khi virus nh©n lªn bªn trong tÕ bµo, nhiÔm s¾c thÓ cña tÕ bµo cã thÓ bÞ gÉy,bÞ ph©n m¶nh hoÆc cã sù s¾p xÕp l¹i vµ g©y ra c¸c hËu qu¶ nh−:1.3.2.1. DÞ tËt bÈm sinh, thai chÕt l−u Sù sai l¹c nhiÔm s¾c thÓ th−êng g©y nh÷ng tai biÕn ®Æc biÖt ë phô n÷ cã thaitrong nh÷ng th¸ng ®Çu, chu kú g©y bÖnh cña virus trªn phô n÷ cã thai cã thÓ biÓu hiÖnbëi dÞ tËt thai, hoÆc thai chÕt l−u.1.3.2.2. Si ...