Giáo trình vi sinh - ký sinh trùng part 8

Tham khảo tài liệu giáo trình vi sinh - ký sinh trùng part 8, y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình vi sinh - ký sinh trùng part 8trïng. Nh−ng cã mét sè thoa trïng nhÊt lµ cña P. vivax, P. malariae vµ P. ovale khi x©mnhËp vµo tÕ bµo gan ch−a ph¸t triÓn ngay mµ t¹o thµnh c¸c “thÓ ngñ - Hypnozoites”. ThÓngñ cã thÓ tån t¹i l©u dµi trong gan, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp nµo ®ã “thÓ ngñ” cãthÓ ph¸t triÓn, sinh s¶n ... vµ g©y bÖnh. V× vËy, thêi gian ñ bÖnh cã thÓ l©u dµi, g©y t¸iph¸t xa hoÆc rÊt xa. − Thêi kú sinh s¶n v« giíi trong hång cÇu Tõ gan vµo m¸u, ký sinh trïng x©m nhËp vµo hång cÇu, ®Çu tiªn lµ thÓ non, thÓt− d−ìng. Sau ®ã ký sinh trïng ph¸t triÓn nguyªn sinh chÊt tr−¬ng to vµ kÐo dµi, ph©nt¸n, kÝch th−íc lín dÇn, s¾c tè xuÊt hiÖn nhiÒu; ký sinh trïng lóc nµy cã d¹ng cö ®éngkiÓu amip. Sau ®ã ký sinh trïng co gän h¬n, ph©n chia nh©n vµ nguyªn sinh chÊt thµnhnhiÒu m¶nh, nh©n ph©n t¸n vµo khèi nguyªn sinh chÊt ®· ph©n chia, s¾c tè cã thÓ tËptrung thµnh khèi ë trung t©m hoÆc ph©n t¸n. Mçi m¶nh nh©n kÕt hîp víi mét m¶nhnguyªn sinh chÊt t¹o thµnh mét ký sinh trïng míi, ®ã lµ thÓ ph©n liÖt. Sè m¶nh ký sinhtrïng cña nh÷ng thÓ ph©n liÖt nhiÒu Ýt tuú theo chñng lo¹i Plasmodium. Sù sinh s¶n v«tÝnh tíi mét møc ®é ®Çy ®ñ (chÝn) sÏ lµm vì hång cÇu, gi¶i phãng ký sinh trïng. Lócnµy t−¬ng øng víi c¬n sèt xÈy ra trªn l©m sµng. Khi hång cÇu bÞ vì, nh÷ng ký sinhtrïng ®−îc gi¶i phãng, ®¹i bé phËn sÏ x©m nhËp vµo nh÷ng hång cÇu kh¸c ®Ó tiÕp tôcchu kú sinh s¶n v« giíi trong hång cÇu. Nh−ng mét sè m¶nh ký sinh trïng trë thµnhnh÷ng thÓ giao bµo ®ùc hay c¸i, nh÷ng giao bµo nµy nÕu ®−îc muçi hót sÏ ph¸t triÓnchu kú h÷u tÝnh ë muçi; nÕu kh«ng ®−îc muçi hót th× sau mét thêi gian sÏ tiªu huû.Nh÷ng giao bµo nµy kh«ng cã kh¶ n¨ng g©y bÖnh nÕu kh«ng qua muçi. Thêi kú hoµnthµnh chu kú v« tÝnh trong hång cÇu dµi ng¾n tuú tõng chñng lo¹i Plasmodium, cã thÓtõ 40 ®Õn 72 giê.1.4.2. Giai ®o¹n sinh s¶n h÷u giíi trªn muçi − C¸c lo¹i Anopheles truyÒn bÖnh hót m¸u ng−êi cã giao bµo; nh÷ng giao bµonµy vµo muçi vµ sinh s¶n h÷u giíi. Giao bµo vµo d¹ dµy cña muçi, mét giao bµo c¸i sÏph¸t triÓn thµnh mét giao tö c¸i. Giao bµo ®ùc cã hiÖn t−îng sinh roi, kÐo dµi nguyªnsinh chÊt, ph©n chia nh©n... t¹o thµnh nhiÒu giao tö ®ùc. Sè l−îng roi tõ 1 ®Õn 6 tuútõng lo¹i. Giao tö ®ùc vµ giao tö c¸i hoµ hîp t¹o thµnh “trøng”, trøng nµy di ®éng chuiqua thµnh d¹ dµy cña muçi, ph¸t triÓn trªn mÆt ngoµi cña d¹ dµy, trßn l¹i vµ to dÇn lªnph¸t triÓn thµnh nhiÒu thoa trïng ë bªn trong. Cuèi cïng thoa trïng ®−îc gi¶i phãng vµvÒ tuyÕn n−íc bät cña muçi, ®Ó khi muçi ®èt sÏ x©m nhËp vµo c¬ thÓ. Garnham vµnh÷ng ng−êi céng t¸c (1960-1963) ®· dïng kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö nghiªn cøu thoa trïngvµ nh÷ng d¹ng ho¹t ®éng kh¸c cña ký sinh trïng. Víi thoa trïng thÊy c¬ thÓ ®èi xøngchia ®«i, cã thÓ tiÕt ra nh÷ng men lµm tiªu protein, gióp cho thoa trïng x©m nhËp vµotÕ bµo chñ dÔ dµng. − §Æc ®iÓm ph¸t triÓn cña thoa trïng Plasmodium ë muçi truyÒn bÖnh Thêi gian chu kú thoa trïng: thêi gian chu kú thoa trïng lµ sè ngµy cÇn thiÕt ®Óký sinh trïng sèt rÐt ph¸t triÓn tõ giao tö thµnh thoa trïng trªn c¬ thÓ muçi. Thêi giannµy kh¸c nhau tuú tõng lo¹i ký sinh trïng vµ phô thuéc vµo nhiÖt ®é tù nhiªn. Nãichung nhiÖt ®é cao thÝch hîp th× thêi gian hoµn thµnh chu kú ng¾n vµ ng−îc l¹i, nÕunhiÖt ®é thÊp d−íi møc cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn trong thêi gian dµi, th× chu kú thoa trïngkh«ng thùc hiÖn ®−îc.112 − Thêi gian hoµn thµnh chu kú thoa trïng cña P. falciparum ë muçi: 111 Sf= ngµy t - 16 + S: lµ thêi gian chu kú thoa trïng. + 111: tæng sè nhiÖt ®é d− cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh chu kú thoa trïng cña P.falciparum. + t: lµ nhiÖt ®é trung b×nh cña nh÷ng ngµy thùc hiÖn chu kú. (NhiÖt ®é cÇn thiÕt tèi thiÓu ®Ó thoa trïng cña P.falciparum cã thÓ ph¸t triÓnlµ 160C. NÕu nhiÖt ®é trung b×nh cña ngµy d−íi 160C th× ký sinh trïng sÏ ngõngph¸t triÓn). − Thêi gian hoµn thµnh chu kú thoa trïng cña P. vivax ë muçi: 105 Sv = ngµy t - 14,5 (NhiÖt ®é cÇn thiÕt tèi thiÓu ®Ó thoa trïng P. vivax ph¸t triÓn lµ 14,50C). − Thêi gian hoµn thµnh chu kú thoa trïng cña P. malariae ë muçi: 144 Sm = ngµy t - 16,5 (NhiÖt ®é cÇn thiÕt tèi thiÓu ®Ó thoa trïng P.malariae ph¸t triÓn lµ 16,50C).2. BÖnh sèt rÐt2.1. Ph−¬ng thøc nhiÔm bÖnh: Ng−êi cã thÓ nhiÔm bÖnh sèt rÐt theo 3 ph−¬ng thøc sau ®©y: − Do muçi truyÒn − Do truyÒn m¸u − TruyÒn qua rau thai Ngoµi ba ph−¬ng thøc trªn, ngµy nay vÊn ®Ò nhiÔm sèt rÐt do tiªm tÜnh m¹chtrong céng ®ång nh÷ng ng−êi tiªm chÝch ma tuý còng ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn (do dïngchung b¬m tiªm dÝnh m¸u cã ký ...