Giáo trình Y học hạt nhân - PGS.TSKH Phan Sỹ An

Mục tiêu biên soạn giáo trình này là giúp cho sinh viên ngành y hiểu được khái quát nội dung cơ bản của y học hạt nhân, những nguyên lý và ưu điểm của các phương pháp định lượng miễn dịch phóng xạ RIA, IRMA,...biết chỉ định đúng và chống chỉ định làm xét nghiệm in vitro, in vivo, có khả năng phân tích và đánh giá đúng kết quả xét nghiệm y học hạt nhân đối vơi một số bệnh thông thường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Y học hạt nhân - PGS.TSKH Phan Sỹ An Bé m«n Y häc h¹t nh©n -------------------------------Y häc h¹t nh©n Tr−êng §¹i häc y h néi - 2005 - Chñ biªnPGS. TSKH. Phan Sü An Nh gi¸o −u tóTham gia biªn so¹n:PGS. TSKH. Phan Sü AnPGS. TS. TrÇn Xu©n Tr−êngPGS. TS. Mai Träng KhoaThs. GVC. NguyÔn §¾c NhËtThs. GVC. NguyÔn ThÞ TheThs. GV. NguyÔn Th nh Ch−¬ngBS CK I.GV. § o ThÞ BÝch ThuûTS. TrÇn §×nh H (BV. B¹ch Mai) Th− ký biªn so¹n:Ths. GVC. NguyÔn ThÞ The Lêi Giíi thiÖu Nãi tíi n¨ng l−îng h¹t nh©n, tia phãng x¹, ng−êi ta th−êng h×nh dung ra c¸c tænth−¬ng ghª gím do c¸c qu¶ bom nguyªn tö v c¸c sù cè nh− Trec-n«-b−n g©y ra.§óng l t¸c dông cña n¨ng l−îng h¹t nh©n rÊt lín nh−ng khoa häc kü thuËt ng y nay® cho phÐp con ng−êi tËn dông ®−îc mÆt tèt, kh¾c phôc mÆt xÊu ®Ó ®¶m b¶o an to nv kiÓm so¸t ®−îc c¸c bøc x¹ h¹t nh©n, mang l¹i lîi Ých cho con ng−êi: trong c«ngnghiÖp, thuû v¨n khÝ t−îng, ®Þa chÊt t i nguyªn, n«ng nghiÖp v nhÊt l trong y sinhhäc. B»ng kü thuËt ®¸nh dÊu phãng x¹ víi nh÷ng liÒu l−îng tuy rÊt nhá nh−ng cã thÓghi ®o, theo dâi ®−îc c¸c ®ång vÞ phãng x¹ ®Õn tËn cïng ë c¸c m« v tÕ b o. Y häc h¹tnh©n ® s¸ng t¹o ra nhiÒu ph−¬ng ph¸p th¨m dß chøc n¨ng, ®Þnh l−îng v ghi h×nh rÊth÷u Ých. Ghi h×nh phãng x¹ ® cã nh÷ng b−íc tiÕn v−ît bËc v mang l¹i gi¸ trÞ chÈn®o¸n rÊt sím bëi v× (kh¸c h¼n c¸c ph−¬ng ph¸p ghi h×nh y häc kh¸c nh− X quang, siªu©m, céng h−ëng tõ) ghi h×nh phãng x¹ mang ®Õn kh«ng chØ nh÷ng th«ng tin vÒ cÊutróc, h×nh th¸i m cßn nh÷ng th«ng tin vÒ chøc n¨ng. ThËt vËy, c¸c d−îc chÊt phãng x¹®−îc hÊp phô v o c¸c m«, t¹ng ®Ó ghi h×nh ® tËp trung v o ®ã theo c¸c c¬ chÕ vÒ ho¹t®éng chøc n¨ng, chuyÓn ho¸. Ta biÕt r»ng c¸c thay ®æi chøc n¨ng th−êng x¶y ra símh¬n c¸c thay ®æi vÒ cÊu tróc. V× vËy ng y nay c¸c kü thuËt SPECT, PET hay hÖ liªnkÕt SPECT/CT v PET/CT ® trë th nh nhu cÇu rÊt bøc thiÕt cho c¸c c¬ së l©m s nghiÖn ®¹i. C¸c kü thuËt ®iÒu trÞ b»ng c¸c nguån phãng x¹ hë còng ®ang ph¸t huy nhiÒu hiÖuqu¶, mang l¹i nhiÒu lîi Ých thiÕt thùc cho bÖnh nh©n. ChÝnh v× vËy, m«n YHHN ®−îc ®−a v o gi¶ng d¹y ë bËc ®¹i häc v trªn ®¹i häc ëc¸c tr−êng ®¹i häc trªn thÕ giíi. ë n−íc ta, do c¸c khã kh¨n kh¸ch quan v chñ quan,chuyªn ng nh n y ch−a ph¸t triÓn ®ång ®Òu v s©u réng theo yªu cÇu. Tuy nhiªn, ® tõl©u nã l m«n häc chÝnh thøc trong ch−¬ng tr×nh ®¹i häc v sau ®¹i häc cña Tr−êng§¹i häc Y H Néi. Biªn so¹n gi¸o tr×nh “Y häc h¹t nh©n” lÇn n y, chóng t«i muèn ®¹t môc tiªu ll m cho sinh viªn y khoa cã ®−îc: - HiÓu biÕt néi dung c¬ b¶n cña YHHN. - N¾m v÷ng nguyªn lý v −u ®iÓm cña mét sè ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng miÔn dÞch phãng x¹ RIA, IRMA v øng dông cña chóng. - HiÓu kü c¬ chÕ, nguyªn lý v −u ®iÓm chÈn ®o¸n YHHN th−êng dïng. - BiÕt c¸ch sö dông c¸c kü thuËt YHHN thÝch hîp trong c«ng t¸c NCKH chuyªn ng nh cña m×nh. - N¾m v÷ng c¬ chÕ, nguyªn lý v kh¶ n¨ng øng dông mét sè ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ phæ biÕn b»ng YHHN. - HiÓu biÕt nguyªn lý, c¬ chÕ, c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t an to n bøc x¹. Tõ ®ã hä còng häc hái ®−îc mét sè kü n¨ng cÇn thiÕt: - BiÕt chØ ®Þnh ®óng v chèng chØ ®Þnh l m xÐt nghiÖm in vitro, in vivo, ®iÒu trÞ b»ng kü thuËt YHHN ®èi víi mét sè bÖnh th−êng gÆp. - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ xÐt nghiÖm YHHN ®èi víi chÈn ®o¸n, theo dâi sau ®iÒu trÞ mét sè bÖnh th«ng th−êng. - BiÕt x©y dùng m« h×nh nghiªn cøu víi viÖc sö dông c¸c kü thuËt YHHN thÝch hîp ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chuyªn m«n cña ng nh m×nh. - BiÕt phßng tr¸nh, gi÷ vÖ sinh an to n phãng x¹ cho b¶n th©n, ®ång nghiÖp, bÖnh nh©n v m«i tr−êng ®èi víi bøc x¹ ion ho¸. H¬n thÕ n÷a, chóng t«i hi väng sau khi häc xong, c¸c b¸c sü ®a khoa t−¬ng lai sÏcã mét th¸i ®é: - Tr©n träng, yªu thÝch m«n YHHN. - Cã th¸i ®é v h nh vi ®óng ®¾n khi l m viÖc tiÕp xóc víi c¸c nguån phãng x¹. - Cã thÓ tiÕp tôc tù häc thªm YHHN v biÕt c¸ch t×m ®Õn YHHN trong NCKH khi cÇn thiÕt. - Gi¶i thÝch cho bÖnh nh©n v mäi ng−êi nh÷ng kiÕn thøc vÒ YHHN c¬ b¶n khi hä ®Ò cËp ®Õn. Do thêi l−îng cã h¹n, néi dung l¹i phong phó nªn chóng t«i chØ lùa chän nh÷ngvÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt cña YHHN. §Ó hiÓu ®−îc thÊu ®¸o, c¸c sinh viªn cÇn «n tËp l¹imét sè kiÕn thøc vËt lý h¹t nh©n ë c¸c ch−¬ng tr×nh tr−íc ®©y v tham kh¶o mét sè t iliÖu liªn quan. Chóng t«i ch©n th nh c¶m ¬n sù gãp ý cña c¸c ®ång nghiÖp ®Ó cuèn s¸ch gi¸okhoa ®−îc ho n thiÖn h¬n. H néi, th¸ng 4 n¨m 2005 Tr−ëng Bé m«n Y häc h¹t nh©n Kiªm Tr−ëng ...