Giọng điệu trần thuật trong truyện ngắn Franz Kafka

Đối với Franz Kafka, ngay từ khi mới xuất hiện trên văn đàn, ông đã mang đến cho văn chương một giọng điệu khác lạ. Trong sáng tác của Kafka nói chung và trong truyện ngắn nói riêng, độc giả vẫn thấy xuất hiện nhiều giọng điệu trần thuật.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giọng điệu trần thuật trong truyện ngắn Franz Kafka JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Social Sci., 2012, Vol. 57, No. 2, pp. 51-57 GIỌNG ĐIỆU TRẦN THUẬT TRONG TRUYỆN NGẮN FRANZ KAFKA Đoàn Thị Việt Nga Trường Cao đẳng Hải Dương E-mail: vietnga19841982@gmail.com Tóm tắt. Đối với Franz Kafka, ngay từ khi mới xuất hiện trên văn đàn, ông đã mang đến cho văn chương một giọng điệu khác lạ. Trong sáng tác của Kafka nói chung và trong truyện ngắn nói riêng, độc giả vẫn thấy xuất hiện nhiều giọng điệu trần thuật. Bên cạnh giọng điệu khách quan, lạnh lùng là chủ đạo, người đọc còn nhân thấy có giọng điệu hài hước – bi đát, giọng điệu triết lí, giọng điệu cảm xúc, giọng điệu hoài nghi tra vấn, giọng điệu tòa án căng thẳng... Những giọng điệu ấy đan xen hòa quyện với nhau tạo nên tính chất đa thanh trong truyện ngắn Kafka. Từ khóa: Kafka, giọng điệu, hài hước, bi đát, triết lí, cảm xúc, hoài nghi...1. Mở đầu Trong sáng tác văn học, việc tạo ra trong tác phẩm của mình một môi trường giọngđiệu vừa phong phú, vừa độc đáo là thước đo quan trọng đánh giá tài năng của nhà văn.Những nhà văn tài năng thường tạo nên trong sáng tác của mình một hệ thống giọng điệu,một môi trường giọng điệu. Trong những truyện ngắn của mình, Kafka đã có sự đổi mớitrong giọng điệu trần thuật. Ông đã tạo ra một không khí riêng pha trộn giữa day dứt vớithờ ơ, lạnh lùng với chua chát, hài hước, mỉa mai, giễu cợt lẫn bi đát. . .2. Nội dung nghiên cứu Sự đan xen, hòa trộn giữa các giọng điệu trần thuật với giọng khách quan, lạnh lùnglà chủ đạo thể hiện cách nhìn cuộc đời mới mẻ của Kafka. Có lẽ chính vì điều này màlúc đầu, công chúng không dễ dàng chấp nhận ông. Bởi độc giả không thể quen được vớigiọng văn quá lạnh lùng, triệt tiêu hầu hết những dấu hiệu của cảm xúc. Chỉ đến sau này,khi suy ngẫm lại những gì Kafka đã viết, người ta mới thấy nó đúng với bản chất của thếgiới hiện đại. Kafka vì thế được coi như là một trong những nhà văn đi tiên phong trongviệc trung hòa hóa giọng điệu văn học.2.1. Giọng điệu khách quan, lạnh lùng Đây là giọng điệu chủ đạo trong hầu hết các truyện ngắn của Kafka. Đọc truyệnngắn của ông, độc giả sẽ thấy rõ một giọng điệu thản nhiên đến lạnh lùng khi tác giả 51 Đoàn Thị Việt Nganói về một sự việc nào đó. Đây là giọng điệu chủ đạo trong hầu hết các truyện ngắn củaKafka. Chẳng hạn như việc hóa thành côn trùng của Gregor Samsa: Một sáng tỉnh giấcbăn khoăn, Gregor Samsa nằm trên giường thấy mình biến thành một côn trùng khổng lồ.Lưng anh rắn như thể được bọc kín bằng giáp sắt, anh nằm ngửa dợm nhấc đầu lên và nhìnthấy bụng mình khum tròn, nâu bóng, phân chia làm nhiều đốt cong cứng đờ. . . [7;15]. Hayviệc người thầy thuốc nông thôn bỗng chốc bị quăng lên giường như một bệnh nhân, bịlột sạch quần áo, trong khi những người xung quanh hát vang: Hãy lột sạch quần áo hắn ra, rồi thì hắn sẽ chữa được bệnh Nếu hắn không chữa được, hãy cho hắn chết tươi! Hắn là một thầy thuốc mà, hắn là một thầy thuốc mà [7;786]. Tường thuật một việc kinh khủng như hành quyết phạm nhân dưới hoạt động củacái máy chém diễn ra như thế nào, vẫn là giọng điệu lạnh lùng vô âm sắc ấy: Chiếc bừabắt đầu viết đấy; khi nào nó viết xong hàng chữ đầu tiên trên lưng phạm nhân thì lớp bôngsẽ xoắn lại và từ từ làm cho thân thể phạm nhân lăn sang một bên để phơi bày một mảngda mới cho chiếc bừa viết tiếp. Trong khi đó, những chỗ bị thương do đợt viết đầu tiênsẽ tiếp xúc với lớp bông để cho lớp bông làm cầm máu và chuẩn bị cho đợt viết tiếp sâuhơn (...) Sau đó chiếc bừa sẽ xuyên thủng toàn thân anh ta và quăng anh ta xuống hố,để cho anh ta nằm bập bềnh trong vũng nước pha lẫn máu và bông [7;707-708]. Với lốihành hình phạm nhân dã man tàn bạo như thời trung cổ này, chỉ cần đọc những trang văntrên không ai trong chúng ta không khỏi rùng mình kinh sợ. Vậy mà Kafka vẫn miêu tảmột cách tỉ mỉ, kĩ càng từng bước hành hình đến khi phạm nhân chết với một giọng điệulạnh lùng thản nhiên. Chúng ta không thể tìm thấy những từ ngữ biểu đạt cảm xúc ở trongnhững câu văn trên, những câu văn hoàn toàn triệt tiêu cảm xúc. Đối với bất cứ con người nào, cái chết luôn là một điều đáng buồn, mang lại nhiềucảm xúc xót xa tiếc nuối. Tuy nhiên, khi đọc truyện ngắn Kafka, người ta thấy cái chết đếnnhư một lẽ tất nhiên, thậm chí khi biết mình phải chết, trong lúc tỉnh táo hay cả trong giấcmơ, nhân vật cả Kafka vẫn sẵn sàng đón nhận không hề phản kháng. Đó là do giọng điệulạ ...