HỆ THỐNG KÝ HIỆU VẬT LIỆU KIM LOẠI

Mỗi nước đều có tiêu chuẩn quy định các mác (ký hiệu) cũng như các yêu cầu kỹ thuật cho các sản phẩm kim loại của mình và có cách viết tên các kí hiệu (mác) khác nhau. Ngoài tiêu chuẩn Việt Nam như đã trình bày, chúng ta thường gặp tiêu chuẩn quốc tế của các nước lớn trên thế giới: Mỹ , Nhật, Nga, Trung quốc, Pháp, Đức, Anh,… và của EU...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
HỆ THỐNG KÝ HIỆU VẬT LIỆU KIM LOẠI CÁC H TH NG KÝ HI U V T LI U KIM LO I M i nư c u có tiêu chu n quy nh các mác (ký hi u) cũng như các yêu c u k thu t cho cács n ph m kim lo i c a mình và có cách vi t tên các kí hi u (mác) khác nhau. Ngoài tiêu chu n Vi tnam như ã trình bày, chúng ta thư ng g p tiêu chu n qu c t c a các nư c l n trên th gi i: M ,Nh t, Nga, Trung qu c, Pháp, c, Anh,… và c a EU. T ch c tiêu chu n Qu c t ISO (International Standard Organization) tuy có ưa ra các tiêuchu n, song quá mu n i v i các nư c công nghi p phát tri n vì h ã có h th ng kí hi u t trư c và ã quen dùng, không d gì s a i; vì th ch có tác d ng v i các nư c ang phát tri n, ang xây d ngcác tiêu chu n. Tiêu chu n Nga ГOCT, Trung Qu c GB có ph n quen thu c nư c ta. Do các quan h l ch s ,nói chung TCVN và GB u ư c xây d ng theo các nguyên tác c a ГOCT. i v i thép cán thông d ng: Các lo i thép ch quy nh ( m b o) cơ tính : ГOCT có các mác t CTO n CT6; GB : A1 nA7 (Con s ch th t c p b n tăng d n. phân bi t thép sôi, n a l ng và l ng sau các mác ГOCTcó uôi KП, ПC, CП; c a GB có F, b ( thép l ng không có uôi); Các lo i thép quy nh (b o m) thành ph n: ГOCT có các mác t БCTO n БCT6; GB: t B1 n B7; Các lo i thép quy nh (b o m) c cơ tính l n thành ph n: ГOCT có các mác t БCT1 nБCT5; GB có t C2 n C5. i v i thép các bon ch t o máy ГOCT và GB có các ký hi u gi ng h t nhau: theo s ph nv n các bon, ví d mác 45 là thép có trung bình 0,45 %C. i v i thép d ng c các bon ГOCT có các mác t Y7 n Y13, GB có t T7 n T13 (s chph n nghìn cacbon trung bình). i v i thép h p kim có c ch (ch nguyên t h p kim) l n s (ch lư ng các bon và nguyên th p kim) theo nguyên t c: • 2s u ch ph n v n các bon (n u không nh hơn 1% C thì không c n); • Ti p theo là ký hi u c a t ng nguyên t và s ch ph n trăm c a nó (n u g n 1% hay không nh hơn 1% thì không c n). ГOCT dùng các ch cái Nga ký hi u nguyên t h p kim như sau: X ch Crôm, H ch Niken,B ch Volfram, M ch Molipden, T ch Titan, K ch Côban, C ch Silic, ch Mn,P: bo; Ф: vanadi; Ю:nhôm; д: ng; Б: niobi; Ц: zi ccôn; A: Nitơ; ч: t hi m; Riêng ch A saucùng ch thép ch t lư ngcaoít S, P. GB dùng chính ký hi u hóa h c bi u th t ng nguyên t , ví d : Cr cho crôm,… Như12XH3A, 12CrNi3A là thép có kho ng 0.12%C, 1%Cr, kho ng 3%Ni v i ch t lư ng cao. XB Г,CrWMn là thép có kho ng 1% C, kho ng 1%Cr, kho ng1%Mn và 1% W. i v i h p kim m u ΓOCT ký hi u như sau: - Π ch uy-ra, ti p sau là s th t AMΓ ch s th t Al, Mg ti p sau là th t AΠ ch h p kimnhôm úc ti p sau là s th t . - ch latông ti p sau là s ch ph m trăm ng ch brông ti p sau là dãy các nguyên t h pkim và dãy s ch ph m trăm c a các nguyên t tương ng GB ký hi u h p kim màu như sau: - LF h p kim nhôm ch ng g , LY uy-ra (c hai lo i, ti p sau là s th t ), ZL: H p kim nhôm úc v i 3 s ti p theo (trong ó s u tiên ch lo i, ví d 1 ch Al-Si, 2 ch Al-Cu) - H ch latông, ti p sau là ch ph n trăm ng, Q là ch brông ti p sau là nguyên t h p kimchính, s ch ph n trăm c a nguyên t chính và t ng các nguyên t khác. i v i gang ΓOCT ký hi u như sau : Cч ch gang xám và s ti p theo ch σb (kg/mm2) Bч ch gang c u và s ti p theo ch σb(kg/mm2). Kч ch gang d o v i các ch s ch σb (kg/mm2) và δ(%) GB ký hi u gang như sau: HT cho gang xám và s ti p theo ch σb (MPa). QT cho gang c u vàcác s ch σb(MPa) và δ(%). KTH cho gang d o ferit. KTZ cho gang d o peclit và các ch s ti p theoσb(MPa) và δ(%). M là nư c có r t nhi u h th ng tiêu chu n ph c t p, song có nh hu ng l n n th gi i (phbi n trong sách giáo khoa và tài li u k thu t) c bi t các nư c ngoài h th ng xã h i ch nghĩa cũ. ây ch trình bày các mác theo h tiêu chu n thư ng ư c dùng nh t i v i t ng lo i v t li u kimlo i i v i thép cán thông thư ng dùng ASTM (American Society for Testing and Materials) kýhi u theo các s tròn (42, 50, 60, 65) ch σ0,2 min(ksi – 1ksi = 1000 psi = 6.8948MPa = 0.703kG/mm2) i v i b ng HSLA thư ng dùng SAE (Society for Automotive Engineers) ký hi u b t ub ng s 9 và hai s ti p theo ch σ0,2 min(ksi) i v i thép C và h p kim k t c u cho ch t o máy thư ng dung h th ng AISI/SAE v i b n strong ó 2 s u ch lo i thép, 2 s cu i cùng ch ph n v n cacbon: 10xx thép cacbon 4xxx thép Mo 11xx thép d c t có S 5xxx thép Cr 12xx thép d c t có S và P 6xxx thép Cr-V 13xx thép Mn (1,00 – 1.765%) 7xxx thép W -Cr 15xx thép Mn (1.75%) 8xxx thép Ni-Cr-Mo 2xxx thép Ni 9xxx thép Si-Mn 3xxx thép Ni-Cr xxBxx thép B xxLxx thép ch a P Mu n bi t thành ph n c th ph i tra b ng. Ví d thép 1038 có 0,35-0,42%C; 0,60-0,90%Mn;%P ≤ 0,040; %S ≤ 0,050 cho các bán thành ph m rèn, thanh, dây, cán nóng, cán tinh và ng không rèn;thép 5140 có 0,38-0,43%C; 0,70-0,90%Mn; %P ≤ 0,035; %S ≤ 0,040; 0,15-0,3%Si; 0,70-0,90%Cr N u thép ư c b o m th m tôi thì ng sau ký hi u có thêm ch H, ví d 5140 H, 1037 H. i v i thép d ng c thư ng dùng h th ng c a AISI (American iron and steel institute) ư cký hi u b ng m t ch cái ch c i m c a thép và ch th t quy ư c: M thép gió môlíp en T thép gió volfram (tungsten) H Thép làm khuôn d p nóng (hot word) A Thép làm khuôn d p ngu i h p kim trung bình t tôi, tôi trong không khí D Thép làm khuôn d p ngu i, crôm và cácbon cao O ...