Hiện trạng sử dụng sắn và phụ phẩm từ sắn trong chăn nuôi gia súc nhai lại tại Việt Nam

Hiện nay, cây sắn là một cây trồng đóng vai trò quan trọng ở Việt Nam bên cạnh hệ thống các cây lương thực như lúa, ngô và khoai lang. Sắn củ khá giầu năng lượng, nên nó là nguyên liệu sử dụng phổ biến trong chăn nuôi lợn, gia cầm và đại gia súc. Có rất nhiều công trình nghiên cứu đã thực hiện về việc sử dụng sắn và phụ phẩm từ cây sắn bằng các phương pháp chế biến khác nhau để sử dụng làm thức ăn cho vật nuôi.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hiện trạng sử dụng sắn và phụ phẩm từ sắn trong chăn nuôi gia súc nhai lại tại Việt NamNguyễn Thị Hồng Hạnh và đtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ82(06): 59 - 63HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG SẮN VÀ PHỤ PHẨM TỪ SẮN TRONG CHĂN NUÔI GIA SÚCNHAI LẠI TẠI VIỆT NAMNguyễn Thị Hồng Hạnh và Nguyễn Hưng Quang*Trường Đại học Nông Lâm – ĐH Thái NguyênTÓM TẮTHiện nay, cây sắn là một cây trồng đóng vai trò quan trọng ở Việt Nam bên cạnh hệ thống các câylương thực như lúa, ngô và khoai lang. Sắn củ khá giầu năng lượng, nên nó là nguyên liệu sử dụngphổ biến trong chăn nuôi lợn, gia cầm và đại gia súc. Có rất nhiều công trình nghiên cứu đã thựchiện về việc sử dụng sắn và phụ phẩm từ cây sắn bằng các phương pháp chế biến khác nhau để sửdụng làm thức ăn cho vật nuôi. Để tận dụng tốt nguồn phụ phẩm công, nông nghiệp cho chăn nuôigia súc nhai lại ở nước ta việc nghiên cứu phương pháp chế biến, bảo quản, mức bổ sung, cáchthức bổ sung phù hợp và hiệu quả cần tiếp tục được quan tâm đầu tư. Bã sắn là phụ phẩm của quátrình sản xuất tinh bột sắn, chiếm khoảng 45% khối lượng sắn nguyên củ. Theo các kết quả đãnghiên cứu, có thể sử dụng phương pháp ủ chua bã sắn để dự trữ làm thức ăn cho gia súc nhai lạitrong nông hộ. Tuy nhiên, bã sắn có hàm lượng protein thô rất thấp nên khi sử dụng cần bổ sungnguồn thức ăn giàu protein để cân đối dinh dưỡng và mức bổ sung không nên vượt quá 40% so vớitổng chất khô trong khẩu phần. Phụ phẩm ngọn, lá sắn được coi là nguồn cung cấp protein sẵn có,rẻ tiền rất tốt cho gia súc nhai lại. Phơi, sấy khô rồi nghiền bột hoặc đem ủ chua là biện pháp bảoquản phù hợp. Theo các kết quả đã nghiên cứu, sử dụng bột lá sắn cho trâu bò ăn ở mức 1 1,5kg/con/ngày sẽ cho hiệu quả vỗ béo tốt.Từ khóa: cây sắn, chế biến, bã sắn, dinh dưỡng, gia súc.∗ĐẶT VẤN ĐỀSắn (Manihot esculenta Crantz) hiện đượctrồng trên 100 nước có khí hậu nhiệt đới vàcận nhiệt đới thuộc ba châu lục: Châu Á,Châu Phi và Châu Mỹ Latinh. Tổ chức NôngLương thế giới (FAO) xếp sắn là cây lươngthực quan trọng ở các nước đang phát triểnsau lúa gạo, ngô và lúa mì.Ở Việt Nam, sắn là cây lương thực, thức ăngia súc quan trọng sau lúa và ngô, Theo sốliệu thống kê 2010, tổng diện tích sắn cả nướclà 496.200 ha, sản lượng đạt hơn 8,5 triệu tấn.Sắn dễ trồng, phù hợp với nhiều loại đất, vốnđầu tư thấp, phù hợp với khả năng kinh tế củanhiều hộ gia đình nông dân nghèo, thiếu laođộng. Các sản phẩm từ cây sắn bao gồm củ,thân, lá đều được có thể sử dụng được, củ sắndùng để chế biến tinh bột sắn, sắn lát phơikhô, bột sắn nghiền hoặc dùng để ăn tươi [6].Từ sắn củ tươi hoặc từ các sản phẩm sắn sơchế tạo thành hàng loạt các sản phẩm côngnghiệp như bột ngọt, rượu cồn, mì ăn liền,∗Tel:0985588164gluco, xiro, bánh kẹo, mạch nha, kỹ nghệ chấtdính (hồ vải, dán gỗ), bún, miến, phụ gia thựcphẩm, phụ gia dược phẩm…. Thân sắn dùngđể làm giống, nguyên liệu cho công nghiệpxenlulo (cellulose), làm nấm, làm củi đun….Lá sắn non dùng làm rau xanh giàu đạm, dùngđể nuôi tằm, nuôi cá, bột lá sắn hoặc lá sắn ủchua dùng để nuôi lợn, gà, trâu, bò, dê,….GIÁ TRỊ CỦA CÂY SẮNCủ sắn và lá sắn là sản phẩm chính từ cây sắn,là nguồn dinh dưỡng có giá trị, tỷ lệ vật chấtkhô 27,7%; Protein thô 0,9%; Lipit thô 0,4%;dẫn xuất không đạm 24,7%; khoáng tổng số0,7%; caxi 0,05%; photpho 0,04% và nănglượng trao đổi (ME) 968 Kcal (Viện Chănnuôi, 2001) [16]. Bột củ sắn là nguồn thức ăngiàu năng lượng nhưng nghèo protein, tỷ lệcác axit amin không cân đối, nghèomethionine và tryptophan, các chất khoáng,vitamin cũng ít. Một loại phụ phẩm từ củ sắnsau khi chế biến là bã sắn, đây là sản phẩmphụ của quá trình sản xuất tinh bột của cácnhà máy chế biến tinh bột sắn, chiếm khoảng59Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyênhttp://www.lrc-tnu.edu.vnNguyễn Thị Hồng Hạnh và đtgTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ45% so với khối lượng sắn nguyên củ. TheoBùi Quang Tuấn (2005) [10], trong bã sắnchứa khoảng 8% tinh bột, 15 - 20% xơ thô.Theo Nguyễn Hữu Văn và cs (2008) [15], khiphân tích hàm lượng các chất trong bã sắntươi tính theo hàm lượng vật chất khô nhưsau: giá trị protein thô 3,6%, lipit thô 0,3%;năng lượng thô 4198 Kcal/kg. Hàm lượngHCN là 240mg/kg và pH là 4,21. Việc dự trữvà bảo quản đồng thời làm giảm hàm lượngHCN trong bã sắn để sử dụng trong chăn nuôicần có các biện pháp phù hợp, hiệu quả.Lá sắn được coi là nguồn protein lý tưởng,được sử dụng làm thức ăn giàu đạm cho vậtnuôi. Theo kết quả nghiên cứu của các tác giảNguyễn Văn Thưởng (1993) [11], Từ QuangHiển (1982) [4] hàm lượng protein thô trongvật chất khô của lá sắn tương đối cao, daođộng từ 22,6 – 29,9%. Hàm lượng proteinbiến động tùy theo giống sắn, tuổi thu hoạch,độ phì nhiêu của đất trồng và khí hậu vùngcanh tác. Theo Hội chăn nuôi (2003) [7]Thành phần hóa học của bột lá sắn như sau:Vật chất khô 93%; protein thô 16% (16,7 39,9%); lipit 5,5% (3,8 - 10,5%); xơ thô 20%(4,8 - 29%); khoáng tổng số 8,5% (5,7 12,5%); canxi 1,45%; photpho 0,45 ...