Hiệu quả của phương pháp giảm đau do bệnh nhân kiểm soát (PCA) đường tĩnh mạch sử dụng kết hợp Morphine và Ketamine sau các phẫu thuật lớn tại ổ bụng

Bài viết trình bày kết quả cho thấy không có khác biệt giữa hai nhóm về các yếu tố liên quan đến bệnh nhân, gây mê, phẫu thuật cũng như các thay đổi về hô hấp và tuần hoàn. Điểm VAS (Visual Analogue Scale) trung bình sau mổ của nhóm M (morphine) và nhóm MK (kết hợp morphine và ketamine) tương đương nhau ở các thời điểm 24 và 48 giờ,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hiệu quả của phương pháp giảm đau do bệnh nhân kiểm soát (PCA) đường tĩnh mạch sử dụng kết hợp Morphine và Ketamine sau các phẫu thuật lớn tại ổ bụngTẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCHIỆU QUẢ CỦA PHƯƠNG PHÁP GIẢM ĐAUDO BỆNH NHÂN KIỂM SOÁT (PCA) ĐƯỜNG TĨNH MẠCHSỬ DỤNG KẾT HỢP MORPHINE VÀ KETAMINE SAUCÁC PHẪU THUẬT LỚN TẠI Ổ BỤNGNguyễn Toàn Thắng, Nguyễn Hữu TúTrường Đại học Y Hà NộiNghiên cứu tiến cứu lâm sàng, ngẫu nhiên có đối chứng nhằm đánh giá hiệu quả và tác dụng khôngmong muốn của phương pháp giảm đau do bệnh nhân kiểm soát (PCA) đường tĩnh mạch sử dụng kết hợpmorphine và ketamine sau các phẫu thuật lớn tại ổ bụng. Kết quả cho thấy không có khác biệt giữa hainhóm về các yếu tố liên quan đến bệnh nhân, gây mê, phẫu thuật cũng như các thay đổi về hô hấp và tuầnhoàn. Điểm VAS (Visual Analogue Scale) trung bình sau mổ của nhóm M (morphine) và nhóm MK (kết hợpmorphine và ketamine) tương đương nhau ở các thời điểm 24 và 48 giờ. Tiêu thụ morphine PCA trong 24 và48 giờ sau mổ ở nhóm M (40,4 ± 7,2 mg và 71 ± 8,9 mg) lớn hơn so với nhóm MK (36,6 ± 6,2 mg và 65,5 ±10,3 mg) (p < 0,05). Không có khác biệt về tỷ lệ buồn nôn và nôn sau mổ, ngứa, Ramsay > 4 giữa hai nhóm(p > 0,05). Kết hợp morphine và ketamine (theo tỷ lệ 1:1, 1mg/1mg) trong PCA đường tĩnh mạch là phươngpháp giảm đau hiệu quả sau các phẫu thuật lớn tại ổ bung. Sự kết hợp này làm giảm tiêu thụ morphinenhưng không làm thay đổi ý nghĩa tỷ lệ nôn, buồn nôn, ngứa và mức độ an thần.Từ khóa: Giảm đau do bệnh nhân kiểm soát (PCA), giảm đau sau mổ, morphine, ketamineI. ĐẶT VẤN ĐỀBên cạnh việc gây đau đớn, khó chịu, sợhãi cho bệnh nhân, giảm chất lượng của hệđã bắt đầu được sử dụng tại một số bệnh việnthống chăm sóc y tế, giảm đau sau mổ khônglớn từ đầu những năm 1990 [2]. Với PCA,morphine là thuốc được sử dụng rộng rãihiệu quả còn ảnh hưởng không ít đến các hệthống cơ quan trong cơ thể (đặc biệt là trênnhất, tuy nhiên cũng giống như các opioidkhác bên cạnh tác dụng giảm đau, morphinetim mạch, hô hấp), làm chậm quá trình hồiphục, tăng tỷ lệ các biến chứng và thậm trí làcòn gây ra một số tác dụng không mong muốnnhư; buồn nôn, nôn, ngứa, bí đái, an thần sâutỉ lệ tử vong sau mổ (đặc biệt ở các nhómbệnh nhân có nguy cơ cao). Giảm đau dobệnh nhân kiểm soát (patient controlled analgesia: PCA) sử dụng các opioid đường tĩnhmạch là một trong những phương pháp giảmđau được sử dụng phổ biến nhất hiện nay trênthế giới [1]. Tại Việt Nam, phương pháp nàyĐịa chỉ liên hệ: Nguyễn Toàn Thắng, Bộ môn Gây mê hồisức, Trường Đại học Y Hà NộiEmail: thanggmhs@yahoo.comNgày nhận: 16/04/2013Ngày được chấp thuận: 20/6/201360và nguy hiểm nhất là suy hô hấp. Điều nàylàm hạn chế việc kiểm soát đau sau mổ bằngmorphine như một thuốc giảm đau duy nhấtvới sự ra đời của quan niệm “giảm đau đaphương thức” (multimodal analgesia). Đây làphương pháp giảm đau phối hợp một số thuốcgiảm đau có cơ chế tác dụng khác nhau vớimục đích làm tăng cường hiệu quả giảm đautrong khi làm giảm tỷ lệ các tác dụng khôngmong muốn. Ketamine (chất đối kháng receptor NMDA) là thuốc gây mê có tác dụng giảmđau ở liều thấp, làm giảm hiện tượng tăngđau, đau mạn tính sau mổ [1; 3]. Trên thế giớiTCNCYH 83 (3) - 2013TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌCđã có những nghiên cứu về PCA đường tĩnhxuyên các thuốc giảm đau.mạch phối hợp morphine và ketamine tronggiảm đau sau mổ [4, 5, 6], tuy nhiên kết quảNghiện hoặc phụ thuộc vào các opioid.Có các biến chứng gây mê và/ hoặc phẫucòn trái ngược nhau, trong khi ở Việt Namchưa có nhiều nghiên cứu về vấn đề này, dothuật.Cần thở máy kéo dài tại phòng hồi tỉnhđó chúng tôi thực hiện nghiên cứu với mụctiêu: Đánh giá hiệu quả giảm đau, tiêu thụmorphine và tác dụng không mong muốn củahoặc hồi sức (trên 2 giờ).phương phương pháp giảm đau do bệnh nhânkiểm soát (PCA) đường tĩnh mạch sử dụngkết hợp morphine và ketamine sau các phẫuthuật tại ổ bụng.II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP1. Đối tượngNghiên cứu được thực hiện trên 60 bệnhnhân tại khoa gây mê hồi sức bệnh viện BạchMai từ tháng 08/2011 đến tháng 8/2012 vớicác tiêu chuẩn sau:Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhânBệnh nhân trên 18 tuổi, đồng ý và hợp táctham gia vào nghiên cứu.Phẫu thuật tại ổ bụng theo kế hoạch dưới2. Phương phápNghiên cứu tiến cứu lâm sàng, ngẫu nhiêncó đối chứng.Các bước tiến hànhBệnh nhân đủ tiêu chuẩn được bốc thămngẫu nhiên chia làm hai nhóm:Nhóm chứng (M): giảm đau sau mổ bằngPCA đường tĩnh mạch sử dụng morphine đơnthuần.Nhóm nghiên cứu (MK): giảm đau sau mổbằng PCA đường tĩnh mạch sử dụng morphine kết hợp với ketamine (theo tỷ lệ 1:1) [4].Tất cả bệnh nhân đều được thăm khámnhư thường quy, được giải thích rõ vềphương pháp giảm đau PCA và cách sửdụng thước VAS (Visual Analogue Scale)điểm từ 0 - 10. Gây mê toàn thân quản sửgây mê nội khí quản (NKQ).Tình trạng sức khỏe trước mổ; ASAdụng các thuốc; propofol, fentanyl và giãncơ. Sau mổ bệnh nhân được chuyển ra(American Society of ...