Hình ảnh hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi ở người lớn giai đoạn sớm trên phim chụp X-quang, cộng hưởng từ

Mục tiêu nghiên cứu: Xác định hình ảnh tổn thương giai đoạn sớm của hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi trên phim Xquang và cộng hưởng từ khớp háng. Đối tượng nghiên cứu: Gồm 116 bệnh nhân được chẩn đoán xác định bệnh theo tiêu chuẩn được thông qua tại Hội nghị nghiên cứu các Bệnh lý đặc biệt (Nhật Bản, tháng 06/2001) và chẩn đoán giai đoạn bệnh theo tiêu chuẩn của Hội nghiên cứu mạch máu trong xương (ARCO-1993).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hình ảnh hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi ở người lớn giai đoạn sớm trên phim chụp X-quang, cộng hưởng từHÌNH ẢNH HOẠI TỬ VÔ KHUẨN CHỎM XƢƠNG ĐÙI Ở NGƢỜI LỚNGIAI ĐOẠN SỚM TRÊN PHIM CHỤP X-QUANG, CỘNG HƢỞNG TỪLưu Thị Bình*Trường Đại học Y Dược - ĐH Thái NguyênTÓM TẮTMục tiêu nghiên cứu: Xác định hình ảnh tổn thương giai đoạn sớm của hoại tử vô khuẩn chỏmxương đùi trên phim Xquang và cộng hưởng từ khớp háng. Đối tượng nghiên cứu: Gồm 116 bệnhnhân được chẩn đoán xác định bệnh theo tiêu chuẩn được thông qua tại Hội nghị nghiên cứu cácBệnh lý đặc biệt (Nhật Bản, tháng 06/2001) và chẩn đoán giai đoạn bệnh theo tiêu chuẩn của Hộinghiên cứu mạch máu trong xương (ARCO-1993). Kết quả: Có 75 CXĐ bị bệnh ở Gđ sớm, trongđó có 39 CXĐ bị bệnh ở Gđ I (có hình ảnh Xquang bình thường, phát hiện nhờ CHT), 36 CXĐ bịbệnh ở Gđ II. Các dấu hiệu hoại tử sớm trên phim Xquang là không đặc hiệu. Trên CHT các hìnhảnh HTVKCXĐ Gđ sớm hay gặp là: Dải giảm tín hiệu trên T1W (82,7% ở Gđ I, 66,7% Gđ II);Hình dạng tổn thương là dải giảm tín hiệu hình vòng nhẫn gặp 71,8% ở Gđ I, 55,6% ở Gđ II; Dấuhiệu đường đôi ở Gđ I: 92,6%, Gđ II: 97,2%; Lớp tổn thương A: Gđ I có 76,9%, Gđ II là 66,7%;lớp D không có CXĐ nào ở Gđ I. Vị trí tổn thương Gđ sớm thường gặp nhất là ở vùng tỳ đè CXĐ.Từ khoá: Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi(HTVKCXĐ) /Chỏm xương đùi(CXĐ) /Chụp cộnghưởng từ (CHT) /Hội nghiên cứu khuẩn máu trong xương (ARCO) /Giai đoạn (Gđ) /Bệnhnhân(BN).ĐẶT VẤN ĐỀ*Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi ở ngườilớn là bệnh đang có xu hướng ngày càng giatăng. Có nhiều nguyên nhân gây bệnh, nhưngdù là nguyên nhân nào thì hoại tử chỏmxương đùi xảy ra chính là hậu quả của tìnhtrạng bị thiếu máu nuôi dưỡng. Bệnh tiếntriển nhanh, liên tục, hậu quả cuối cùng là xẹpchỏm xương đùi, gây mất chức năng khớpháng. Ở nước ta hiện nay, đa phần các bệnhnhân đến viện đều ở giai đoạn muộn, nên điềutrị chủ yếu là phẫu thuật thay khớp háng toànbộ, chi phí rất cao. Đồng thời nếu bệnh nhântrẻ tuổi phải thay khớp háng thì sẽ có nguy cơthay khớp háng lần sau (do tuổi thọ của khớpháng nhân tạo chỉ trung bình từ 5-10 năm).Nếu bệnh được phát hiện sớm sẽ được điều trịbảo tồn, giúp làm giảm hoặc mất triệu chứng,làm chậm quá trình tiến triển của bệnh, trìhoãn được việc phải thay khớp háng. Giaiđoạn sớm triệu chứng lâm sàng thường nghèonàn, ít đặc hiệu nên không chẩn đoán xác địnhđược bệnh. Hiện nay, để chẩn đoán xác địnhbệnh cần phải có chẩn đoán hình ảnh, đặc biệtở giai đoạn sớm cần có chụp cộng hưởng từ(CHT). Vì vậy chúng tôi thực hiện đề tài nàynhằm mục tiêu: Xác định hình ảnh tổnthương hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùigiai đoạn sớm trên phim Xquang và cộnghưởng từ khớp háng.ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁPNGHIÊN CỨUĐối tượng nghiên cứuGồm 116 bệnh nhân (BN) được chẩn đoán hoạitử vô khuẩn chỏm xương đùi (HTVKCXĐ) tạicác Bệnh viện: Bạch Mai, 103, Sanh Pôn, ViệtĐức. Có đủ các điều kiện sau:- Được chỉ định và thực hiện chụp Xquang,CHT khớp háng hai bên.- Được chẩn đoán xác định HTVKCXĐ theotiêu chuẩn được thông qua tại Hội nghịnghiên cứu các Bệnh lý đặc biệt (Nhật Bản,tháng 06/2001), chẩn đoán giai đoạn bệnhtheo tiêu chuẩn Hội nghiên cứu mạch máutrong xương ARCO-1993.- Bệnh nhân không có chống chỉ định chụpCHT và đồng ý tham gia nghiên cứu.Phương pháp nghiên cứu- Nghiên cứu tiến cứu, cắt ngang, mô tả.- Nội dung nghiên cứuTất cả các bệnh nhân được khám lâm sàng,làm các xét nghiệm cận lâm sàng, chụpXquang và CHT khớp háng hai bên để chẩn*Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyênhttp://www.lrc-tnu.edu.vn| 89Lưu Thị BìnhTạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆđoán xác định HTVKCXĐ và phân loại giaiđoạn (Gđ) bệnh theo ARCO.+ Chụp Xquang khớp háng hai bên theo hai tưthế thẳng và nghiêng.+ Chụp CHT khớp háng được thực hiện theo3 chuỗi xung: Coronal T1W (cắt theo mặtphẳng trán), Sagital T2W (cắt theo mặt phẳngđứng dọc), Coronal T2W xoá mỡ (STIR).Trường tín hiệu ảnh: 31,9mm , độ dày mỗilớp cắt: 5mm.Nhận định và đánh giáChẩn đoán xác định bệnh HTVKCXĐ:Dựa vào 5 tiêu chuẩn được thông qua trongHội Nghị Nghiên cứu các Bệnh lý đặc biệt(Specific Disease Investigation Committee )tại Nhật Bản tháng 06/ 2001 [7], [12], [6]:1. Hình ảnh xẹp CXĐ hoặc dấu hiệu hìnhliềm trên Xquang.2. Có đặc xương một vùng trong CXĐ trênXquang (với khe khớp không hẹp và ổ cốibình thường).3. CHT có hình ảnh dải/đường giảm tín hiệutrên T1W (band pattern).4. Xạ hình xương có hình ảnh trong vùng tănggắn chất phóng xạ có vùng giảm gắn chấtphóng xạ (cold in hot).5. Có tổn thương hoại tử tuỷ xương và bèxương trên mô bệnh học.Chẩn đoán xác định bệnh HTVKCXĐ khi có≥ 2/5 tiêu chuản.Chẩn đoán giai đoạn bệnh theo tiêu chuẩncủa ARCO-1993 [3]- Gđ I: Tổn thương CXĐ trên phim chụpXuang (-), CHT (+).- Gđ II: Xquang (+), CHT (+).- Gđ III: Có gãy xương dưới sụn và /hoặc xẹpCXĐ- Gđ IV: Thoái hoá khớp háng hoặc bán trậtkhớp háng, mất cấu trúc khớp.Giai đoạn sớm của bệnh: Là Gđ bệnh I và II(theo ph ...