Hình thái, cấu tạo cơ thể động vật thân mềm

Cơ thể dẹp, đối xứng hai bên. Chúng có hai miếng da ngoài dính lại với nhau ở phần lưng và bao bọc cả phần thân mềm gọi là màng áo. Màng áo tiết ra hai mảnh vỏ bảo vệ bên ngoài cơ thể nên gọi là lớp hai vỏ (Bivalvia). Phần thân mềm gồm 3 phần: nang nội tạng, chân và màng áo. Đầu thoái hoá nên còn gọi là lớp không đầu (Acephala). Hai vỏ được dính với nhau nhờ bản lề mặt lưng. Giữa vỏ và bộ phận thân mềm có hai bó cơ ngang liên hệ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hình thái, cấu tạo cơ thể động vật thân mềm Hình thái, cấu tạo cơ thể động vật thân mềm- Cơ thể dẹp, đối xứng hai bên. Chúng có hai miếng dangoài dính lại với nhau ở phần lưng và bao bọc cả phầnthân mềm gọi là màng áo. Màng áo tiết ra hai mảnh vỏ bảovệ bên ngoài cơ thể nên gọi là lớp hai vỏ (Bivalvia). Phầnthân mềm gồm 3 phần: nang nội tạng, chân và màng áo.Đầu thoái hoá nên còn gọi là lớp không đầu (Acephala).Hai vỏ được dính với nhau nhờ bản lề mặt lưng. Giữa vỏ vàbộ phận thân mềm có hai bó cơ ngang liên hệ để điều tiếtsự đóng mở vở gọi là cơ khép vỏ trước và cơ khép vỏ sau.Giữa màng áo và khoang nội tạng có một khoảng trống gọilà xoang màng áo. Trong xong màng áo có mang dạng hìnhtấm, nên gọi là mang tấm (Lamelli branchia). Chân ở mặtbụng của bộ phận thân mềm, thường dẹp hai bên dạng lưỡirìu, nên còn gọi là lớp chân rìu (Pelecypoda).- Hệ thống tiêu hoá bao gồm có mang, xúc biện, miệng,thực quản, dạ dày, manh nang tiêu hoá, sợi keo, ruột... phầnlớn nằm trong khối nội tạng, nếu đem cắt bỏ lớp bọc ngoàichúng ta sẽ nhìn thấy rõ... ở lớp hai mảnh vỏ không có túixoang miệng, phiến hàm, lưỡi sừng và tuyến nước bọt. Quátrình bắt mồi tiêu hoá của hai mảnh vỏ có 3 đặc điểm:+ Không có khả năng chọn lọc thức ăn về chất nhưng lại cókhả năng chọn lọc kỹ càng thức ăn theo kích thước+ Mang là cơ quan chọn lọc thức ăn, xúc biện có tác dụngchọn lọc và vận chuyển thức ăn, miệng và thực quản chỉ cótác dụng vận chuyển, manh nang chọn lọc thức ăn là cơquan lọc cuối cùng+ Dạ dày, ruột, sợi keo, mộc dạ dày giúp đỡ sự tiêu hoángoại tế bào. Manh nang tiêu hoá, thực bào có tác dụng tiêuhoá nội tế bào. Trực tràng và hậu môn dùng để thải bã thứcăn còn lại.- Hệ hô hấp: động vật hai vỏ hô hấp chủ yếu bằng mang,ngoài ra chúng còn có thể tiến hành trao đổi khí nhờ mặtngoài cơ thể vì vậy có nhiều huyết quản phân bố ở màng áokhiến cho máu không phải qua mang mà trực tiếp chảy vàotâm nhĩ. Cấu tạo mang: mang nằm trong xoang mang, gồmcác đôi lá mang đối xứng nhau bao gồm đôi lá mang trongvà lá mang ngoài. Mỗi lá mang gồm hai tấm mang, trênmỗi tấm mang có nhiều sợi mang, trên sợi mang có các loạitiêm mao.- Hệ tuần hoàn: Hệ thống tuần hoàn của hai mảnh vỏ là mộthệ thống mở, do các bộ phận tim, xoang bao tim, tim phụ(có hoặc không), huyết quản và huyết dịch tạo thành. Timnằm trong xoang bao tim gồm một tâm thất và hai tâm nhĩ.Tâm thất thường bị trực tràng xuyên qua. Hầu hết các loàihuyết dịch có màu xanh trừ Sò huyết, máu có màu đỏ.- Hệ bài tiết: Thận gồm một đôi do rất nhiều ống nhỏ phântán ở vùng sau bụng và ống phểu thận. Một đầu thận thôngvới xoang bao tim, đầu kia thông với xoang màng áo.- Hệ thần kinh và cơ quan cảm giác: Trung khu hệ thầnkinh gồm 3 hạch (trừ nhóm Nuculacera có 4 đôi hạch) làđôi hạch não, đôi hạch chân và đôi hạch nội tạng. ở các loàinhư Hầu khi còn là ấu trùng thì có 3 đôi hạch như trênnhưng khi trưởng thành do chân bị thoái hoá nên chỉ cònhạch não và hạch nội tạng Cơ quan cảm giác không pháttriển.- Hệ cơ: Hệ cơ của động vật hai vỏ hết sức đơn giản chỉ cócơ khép vỏ và cơ co rút chân. Cơ khép vỏ bao gồm có cơkhép vỏ trước và sau, tuy nhiên ở các loài sống bám nhưHầu cơ khép vỏ trước bị thoái hoá chỉ còn cơ khép vỏ sau.Hình 9. Hình thái ngoài và cấu tạo trong của động vật haimảnh vỏDựa vào hình dạng và số lượng răng trên mặt khớp của vỏ,sự phát triển của cơ khép vỏ, sự tiến hoá của mang người tachia Bivalvia thành 3 bộ: a) Bộ răng hàm (Taxodonta): Gồm những giống loàinguyên thuỷ với các đặc điểm sau: Hai cơ khép vỏ trướcvà sau đều phát triển, mặt khớp mỗi vỏ có một hàng răngđồng dạng, số lượng nhiều, mang dạng nguyên thuỷ hoặcmang tơ. Vùng biển nước ta thường gặp các loài Sò huyết(Anadara granosa), Sò lông (Anadara antiquata) b) Bộ cơ lệch (Anisomyaria): Cơ khép vỏ sau pháttriển, cơ khép vỏ trước nhỏ hoặc không tồn tại. Mặt khớpthoái hoá không răng hoặc chỉ là dạng hạt nhỏ. Mang kéodài dạng sợi, giữa các sợi tơ mang được liên hệ với nhaubằng tiêm mao hoặc mô liên kết. Đại diện là họ vẹm(Mylitidae), loài vẹm xanh (Perna viridis); họ Trai ngọc(Pteridae), Trai mã nhị Pinctada martensi, Trai ngọc môivàng P. maxima, Trai ngọc môi đen P. margaritifera); họHầu (Ostreidae), Hầu cửa sông Crassostrea rivulais, Hầuống C. gigas). c) Bộ mang tấm (Eulamelli branchia): Vỏ có nhiềudạng, mặt khớp có số lượng răng ít, phân hoá thành rănggiữa và răng bên, một số ít loài mặt khớp không răng.Thông thường cơ khép vỏ trước và sau đều phát triển. Mépmàng áo có 1-3 điểm kết hợp. Lỗ dẫn nước ra vào pháttriển thành hai ống tháo và hút nước. Mang có cấu tạo phứctạp, có loài mang thoái hoá. Lỗ sinh dục và lỗ bài tiết táchbiệt nhau.Đại diện là các họ Tridacnidae (ngao tai tượng Tridacnasquamosa); Họ vọp Mactridae (tu hài Lutrariaphilippinarum); Họ ngao (Veneridae), ngao dầu Meretrixmeretrix, ngao mật M. lusoria, ngao vân Venerupisphilippinarum, nghêu Bến Tre M. lyrata; Lucinidae, ngánLucina philippinarum Một số đại diện thuộc bộ này là động vật gây hại chothuyền bè và các công trình đường thuỷ là teredinidae(Teredo, Bankia...) ...