Hùng Vương trong tâm thức người Việt

Truyền thuyết về thời đại Hùng Vương, thời đại mở đầu cho lịch sử dựng nước của dân tộc Việt Nam, gắn liền với sự hình thành và phát triển của Nhà nước Văn Lang trên cơ sở nền Văn hóa Đông Sơn luôn có một vị trí hết sức đặc biệt trong tâm thức của mỗi người dân Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hùng Vương trong tâm thức người Việt 35CHUYÊN MỤCSỬ HỌC - KHẢO CỔ HỌC - DÂN TỘC HỌC HÙNG VƯƠNG TRONG TÂM THỨC NGƯỜI VIỆT TRẦN ĐỨC CƯỜNG*Truyền thuyết về thời đại Hùng Vương, thời đại mở đầu cho lịch sử dựng nướccủa dân tộc Việt Nam, gắn liền với sự hình thành và phát triển của Nhà nướcVăn Lang trên cơ sở nền Văn hóa Đông Sơn luôn có một vị trí hết sức đặc biệttrong tâm thức của mỗi người dân Việt Nam. Vì vậy, việc làm sáng tỏ các vấn đềtồn nghi theo c c c ch tiếp cận h c nhau như văn hóa d n gian, sử h c ha h o c h c về thời đại Hùng Vương hông chỉ góp phần làm sâu sắc hơnnhững giá trị lịch sử, văn hóa Việt Nam mà còn hơi dậy niềm tự hào dân tộccho thế hệ trẻ hôm nay.Từ khóa: thời đại Hùng Vương, Nhà nước Văn Lang, Văn hóa Đông Sơn, tâm thứcngười ViệtNhận bài ngày: 1/2/2020; đưa vào biên tập: 2/2/2020; ph n biện: 15/2/2020; duyệtđăng 15/3/2020Tụ cư trên một vùng đất không hoàn dân tộc Việt Nam trong quá trình pháttoàn thuận lợi về điều kiện tự nhiên, triển, đã sớm có ý thức cộng đồng,chủ yếu chịu ảnh hưởng của khí hậu tiếp đó là ý thức quốc gia dân tộc. Họnhiệt đới, gió mùa, nắng gắt, mưa luôn liên kết với nhau và cùng với cácnhiều, lũ lụt luôn đe dọa; đồng thời tộc người khác, tạo thành một sứcphải đối chọi với các thế lực xâm lược mạnh to lớn để chống thiên tai và giặcluôn nhòm ngó, xâm chiếm do nằm ở ngoại xâm. Người Việt sớm có triết lý:trung tâm Đông Nam Á lục địa, lại có Uống nước nhớ nguồn, luôn chú ý đếnmột bờ biển dài nhìn ra Biển Đông, án nguồn gốc của dân tộc mình, mình từngữ cả đường bộ và đường biển từ đâu đến? có những đặc điểm gì? đểĐông Bắc xuống Đông Nam Á hải đảo, tự hào và lấy đó làm nguồn động viênngười Việt – tộc người chủ thể của các thế hệ nối tiếp trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Điều đó, giải thích lý do vì sao, các câu chuyện về* Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam. nguồn gốc dân tộc, về sự hình thành36 TRẦN ĐỨC CƢỜNG – HÙNG VƢƠNG TRONG TÂM THỨC…dân tộc luôn được chú ý, xây dựng, Tuyền, Lục Hải, Vũ Định, Hoài Hoan,dù chưa có đủ cơ sở khoa học. Các Cửu Chân, Bình Văn, Tân Hưng, Cửucâu chuyện về triều Hồng Bàng, về Đức” (Phan Huy Chú, tập 1, 1992: 24).Lạc Long Quân và Âu Cơ, được lưu Trong việc tìm hiểu về thời kỳ dựngtruyền từ đời này sang đời khác là kết nước ở nước ta, các nhà nghiên cứuquả của mối quan tâm này trong tâm có nhiều cách tiếp cận khác nhau,thức người Việt. Theo truyền thuyết, trong đó nổi lên cách tiếp cận văn hóatriều đại đầu tiên trên đất nước Việt dân gian, tiếp cận sử học và tiếp cậnNam – triều Hồng Bàng, gắn với vị khảo cổ học. Đặc biệt, cách tiếp cậnhoàng đế truyền thuyết của Trung văn hóa học và văn hóa dân gianQuốc là Thần Nông (Lê Thành Khôi, thường thể hiện rõ nhất tâm thức của2014: 70). người Việt. Có một tỷ lệ về chuyện cổTheo truyền thuyết, cháu năm đời của tích liên quan đến lịch sử thời kỳ Hùngvua Thần Nông là Lạc Long Quân lấy Vương đáng chú ý. Khi nghiên cứubà Âu Cơ sinh ra cái bọc gồm một văn bản học, trong sách Lĩnh Namtrăm quả trứng, từ đó nở ra một trăm chích quái, một quyển sách chépngười con trai. Một hôm, Lạc Long chuyện cổ tích biên soạn từ thế kỷ XV,Quân nói với Âu Cơ: “Ta là giống rồng, có 23 chuyện thì 11 chuyện liên quannàng là giống tiên. Thủy hỏa tương đến việc và nhân vật thời kỳ Hùngkhắc, khó mà ở với nhau trường cửu. Vương. Điều đó phản ánh một thực tếBây giờ phải ly biệt. Năm mươi người là trong quá trình dựng nước và giữcon trai theo mẹ về núi, năm mươi nước, người Việt luôn phải chống chọingười con trai theo cha định cư ở bờ với mọi khó khăn, thử thách gây nênBiển Đông” (Vũ Quỳnh - Kiều Phú, từ thiên tai và địch họa nên luôn có ý1969: 21). thức sâu sắc đến những vấn đề cóCũng theo truyền thuyết, chủ yếu được liên quan đến vận mệnh dân tộc. Cáctruyền tụng trong ký ức dân gian, con nhân vật truyền thuyết về thời kỳ nàytrai cả của Âu Cơ cai trị nước Văn như Tản Viên Sơn Thánh và các bộLang với danh hiệu Hùng Vương. tướng của ông hoặc trực tiếp là bộHùng Vương truyền từ đời này sang tướng của Hùng Vương có công giúpđời khác theo chế độ cha truyền con nước, an dân sau khi chết đã biếnnối. Hùng Vương vừa là người chỉ huy thành thần được thờ cúng ở nhiều nơi,quân sự, đồng thời là người chủ trì các trước hết ở vùng trung du và đồngnghi lễ tôn gi ...