Huỳnh Thúc Kháng

Vừa qua các báo đã đưa tin hai tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi tổ chức lễ viếng mộ và tưởng niệm Huỳnh Thúc Kháng nhân kỷ niệm 60 năm ngày mất của ông (1947- 2007). Đây là ý kiến của riêng tôi: Lễ tưởng niệm một bậc chí sĩ như vậy lẽ ra nên làm ở tầm quốc gia, chứ không phải ở mức vài tỉnh lẻ. Huỳnh Thúc Kháng, cùng với Phan Châu Trinh và Trần Quý Cáp, là nhân vật của nhóm “Bộ ba Quảng Nam” nổi tiếng, chủ xướng phong trào Duy Tân đặc sắc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Huỳnh Thúc Kháng Huỳnh Thúc KhángVừa qua các báo đã đưa tin hai tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi tổ chức lễ viếngmộ và tưởng niệm Huỳnh Thúc Kháng nhân kỷ niệm 60 năm ngày mất của ông(1947- 2007). Đây là ý kiến của riêng tôi: Lễ tưởng niệm một bậc chí sĩ nh ư vậy lẽra nên làm ở tầm quốc gia, chứ không phải ở mức vài tỉnh lẻ. Huỳnh Thúc Kháng,cùng với Phan Châu Trinh và Trần Quý Cáp, là nhân vật của nhóm “Bộ ba QuảngNam” nổi tiếng, chủ xướng phong trào Duy Tân đặc sắc trong thập kỷ đầu của thếkỷ XX, đưa đến cuộc Trung Kỳ Dân Biến chấn động năm 1908, một trong nhữngcuộc nổi dậy bạo lực của quần chúng rộng rãi và quan trọng nhất trước Cách mạngTháng Tám 1945. Sau cuộc Dân biến này, Trần Quý Cáp bị chém ở Khánh Hoà.Phan Châu Trinh bị đày đi Côn Đảo, về sau thoát ra được do phong trào đấu tranhcủa các lực lượng tiến bộ trong nước và ở Pháp, là người đầu tiên chủ trương phảisang tận đất Pháp, tìm liên kết với các lực lượng tiến bộ ở chính quốc, để mưu đồsự nghiệp cứu nước. Năm 1925 ông trở về nước, và chỉ 6 tháng sau qua đời ở SàiGòn do kiệt sức suốt những năm bôn ba vì sự nghiệp dân tộc. Người duy nhất cònlại trong Bộ ba lừng danh này cho đến sau Cách mạng Tháng Tám là Huỳnh ThúcKháng. Ông cũng bị đày đi Côn Đảo cùng với Phan Châu Trinh, ở Côn Đảo lâuhơn, sau được trở về cũng do đấu tranh của các lực lượng tiến bộ trong nước vàquốc tế. Trở về, ông lập tức tiếp tục hoạt động với tư cách “một nhà cách mạngcông khai”, như chính lời ông tuyên bố. Năm 1926, ông làm Chủ tịch Viện Dânbiểu Trung Kỳ, nhưng chẳng bao lâu sau đó đã từ chức vì nhận thấy ở vị trí nàykhông thể thực hiện được những điều mình vẫn đeo đuổi. Ông quyết định chuyểnsang làm báo. Và vị nhà nho uyên thâm ấy lập tức trở thành một nhà báo hiện đạicực kỳ xuất sắc. Dường như từ những ngày ở tù, ông đã tự chuẩn bị mình chocông việc mới mẻ này. Người ta bảo rằng ở Côn Đảo, Huỳnh Thúc Kháng đãluyện tiếng Pháp bằng cách học thuộc lòng cả cuốn từ điển Larousse?...Ngày 10 tháng 8 năm 1926, tờ báo Tiếng Dân của Huỳnh Thúc Kháng ra đời ởHuế. Ngay từ số đầu tiên, chủ bút Huỳnh Thúc Kháng đã viết lời tuyên ngôn súctích mà vô cùng độc đáo và dõng dạc cho tờ báo của mình: “Nếu không có quyềnnói thì ít ra cũng giữ được cái quyền không nói những điều người ta buộc nói”.Trong điều kiện xã hội của chế độ thực dân thời bấy giờ, quả như một tiếng súngsắc gọn mà vang lừng của một người chiến sĩ “cách mạng công khai”. Tôi thườngtìm đọc các tác phẩm báo chí của Huỳnh Thúc Kháng, và rất ngạc nhiên một cáchthích thú, hoá ra các cụ ngày ấy, hết sức thâm nho, nhưng khi chuyển sang chữquốc ngữ thì lại viết chữ quốc ngữ rất hay, đặc biệt cô đọng, sắc sảo, chính xác sâusắc, có lẽ hơn chúng ta ngày nay nhiều. Nói về tính chất độc lập tư tưởng độc đáocủa người đồng chí thân thiết nhất của mình là Phan Châu Trinh, Huỳnh ThúcKháng viết: “Tiên sinh đọc sách có con mắt riêng”. Lời tuyên ngôn cô đọng trênkia, vắn tắt đến không thừa một chữ mà thật đầy đủ và mạnh mẽ: tố cáo quyết liệtvà công khai một chế độ không có quyền tự do, con người không có quyền nóiđồng thời khẳng định một cách thách thức mà lại không thể bắt bẻ vào đâu đượccái quyền riêng của mình, không ai tước đi được, quyền không nói những điềungười ta buộc nói. Câu văn rất mới, rất Tây, mà hừng hực cái khí tiết không gì laychuyển nổi của nhà nho. Hai năm sau, trong số báo ngày 1 tháng 5 năm 1929 ônglại nhắc lại, lần này khẳng định một cách rành rọt hơn cái quyền bị tước mất và cáiquyền không ai tước đi được của mình: “Vì rằng ta không có quyền tự do nóinhững điều nên nói, mà ta lại có quyền tự do không nói những cái không nênnói”…Tôn chỉ đó, khí tiết đó của người làm báo, Huỳnh Thúc Kháng đã kiên định giữvững trong suốt cuộc đời làm báo của mình. Tờ báo Tiếng Dân của ông, chốngchính quyền thuộc địa của Pháp và chính quyền Nam Triều rất quyết liệt, nhưngcũng lại là tờ báo tồn tại được lâu nhất trong thời kỳ thực dân ở Đông Dương, suốt16 năm. Kỳ thực Huỳnh Thúc Kháng không chỉ nói những điều đ ược cho nói, tờbáo của ông rất nhiều lần, mạnh mẽ mà khôn khéo, đã nói lên được bao nhiêu điềucần nói với đồng bào của mình. Tôi có một người cậu là bạn của Huỳnh ThúcKháng, ông giữ được một bộ sưu tập gần như đầy đủ báo Tiếng Dân. Hồi nhỏ, cứđến dịp hè, tôi lại đến nhà cậu, nằm lì ở đấy, lục bộ sưu tập quý ấy ra đọc. Chính ởđấy tôi đã đọc được toàn bộ tường thuật tỉ mỉ phiên toà xử Nguyễn Thái Học saukhởi nghĩa năm 1930. Đầy đủ chi tiết, những cuộc tranh biện căng thẳng, nhữnglời khẳng khái của Nguyễn Thái Học tr ước toà, cả những lời nói cuối cùng củangười anh hùng Yên Bái trước khi bước lên đoạn đầu đài. ...