Kế toán quản trị chi phí môi trường (ECMA) trong doanh nghiệp sản xuất gạch Việt Nam

Bài viết tập trung nghiên cứu về việc ứng dụng ECMA trong doanh nghiệp sản xuất gạch – một lĩnh vực sản xuất gây ra tác động tiêu cực lớn đến môi trường. Hai mục tiêu nghiên cứu được phát triển đó là làm rõ thực trạng áp dụng ECMA và xác định ảnh hưởng của mức độ thực hiện ECMA đến hiệu quả hoạt động trong doanh nghiệp sản xuất gạch. Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kế toán quản trị chi phí môi trường (ECMA) trong doanh nghiệp sản xuất gạch Việt Nam KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ MÔI TRƯỜNG (ECMA) TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT GẠCH VIỆT NAM ENVIRONMENTAL COST MANAGEMENT ACCOUNTING IN VIETNAMESE BRICK MANUFACTURING ENTERPRISES ThS. Lê Thị Tâm - Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội PGS,TS Phạm Thị Bích Chi - Đại học Kinh tế quốc dân Tóm tắt Ứng dụng kế toán quản trị chi phí môi trường (ECMA) trong các doanh nghiệp đang ngày càng trở nên rõ ràng, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất. ECMA đã thu hút sự chú ý và quan tâm ngày càng lớn và được đánh giá như là công cụ hữu ích để cải thiện hoạt động môi trường và nâng cao lợi ích tài chính. Tuy nhiên tại Việt Nam, ECMA chưa thực sự trở nên phổ biến và đang được coi là lĩnh vực mới trong cả nghiên cứu và thực hành. Vì vậy, bài viết sẽ tập trung nghiên cứu về việc ứng dụng ECMA trong doanh nghiệp sản xuất gạch – một lĩnh vực sản xuất gây ra tác động tiêu cực lớn đến môi trường. Hai mục tiêu nghiên cứu được phát triển đó là làm rõ thực trạng áp dụng ECMA và xác định ảnh hưởng của mức độ thực hiện ECMA đến hiệu quả hoạt động trong doanh nghiệp sản xuất gạch. Từ khóa: Kế toán môi trường, Kế toán quản trị chi phí môi trường (ECMA), Sản xuất gạch Abstract Application of environmental cost management accounting (ECMA) in enterprises are becoming increasingly clear, particularly in the manufacturing sector. ECMA, which has attracted the increasing attention and interest, is rated as a useful tool to improve environmental performance and to enhance financial benefits. In Vietnam, however, ECMA has not really become popular and are considered as a new area by both researchers and practical persons. Therefore, this paper focused on researching the application of the ECMA in brick manufacturing enterprises - a field of production that causes major negative impacts on the environment. The two research objectives were developed to clarify the real situation of the ECMA application and to determine the level of impacts of the ECMA application in brick manufacturing enterprises. Key words: environmental accounting, environmental cost management accounting, brick manufacturing 101 1. SỰ CẦN THIẾT NGHIÊN CỨU ECMA TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT GẠCH VIỆT NAM Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, các doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn bao gồm cả vấn đề môi trường. Bởi thực tế cho thấy hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp (DN) đang gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường và điều này sẽ làm giảm hình ảnh, uy tín và thậm chí làm giảm hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp. Để hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế thế giới và khu vực cũng như để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, yêu cầu đặt ra là các doanh nghiệp phải xử lý, kiểm soát và ngăn ngừa tác động môi trường tiêu cực. Điều này chỉ có thể giải quyết được thông qua việc tích hợp thông tin môi trường vào hệ thống kế toán của DN. Hiện nay, đã có một số lượng lớn các DN thu thập, sử dụng và báo cáo thông tin chi phí môi trường. Điều này đã phản ánh một sự thay đổi lớn trong 2 thập kỷ qua (Rikhardsson & cộng sự,2005; Schaltegger & cộng sự,2008; Ahmad,2012). Các tác động môi trường tiêu cực gia tăng đã kéo theo sự gia tăng đáng kể của chi phí môi trường do các quy định ngày càng trở nên nghiêm ngặt hơn chẳng hạn như những khoản phạt môi trường, chi phí xử lý chất thải, chi phí quản lý và phòng ngừa ô nhiễm, chi phí đầu tư về sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường (Niap,2006). Vì vậy, để quản lý và kiểm soát chi phí môi trường, một DN cần thực hành một cách hệ thống nhằm thu thập dữ liệu, phân tích và cung cấp về chi phí môi trường. Do đó, kế toán quản trị chi phí môi trường (ECMA) trở thành công cụ hữu ích đáp ứng yêu cầu trên. Bennett & James (1998) cho rằng ECMA chính là việc thu thập, phân tích và sử dụng thông tin tài chính (thông tin tiền tệ) và phi tài chính (thông tin hiện vật) liên quan đến môi trường để cải thiện hiệu quả môi trường (gia tăng trách nhiệm môi trường, giảm rủi ro môi trường, sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường) và nâng cao hoạt động tài chính (sử dụng nguồn tài nguyên hiệu quả, tiết kiệm chi phí, gia tăng lợi nhuận). ECMA cung cấp công cụ và phương pháp giúp nhà quản trị đánh giá ảnh hưởng của các biện pháp được thực hiện để nâng cao hiệu quả kinh tế và môi trường. Do đó, ECMA có thể tích hợp khía cạnh môi trường của DN vào kế toán quản trị và quá trình ra quyết định (Epstein,1996). Ứng dụng ECMA đang ngày càng trở nên rõ ràng. Thực tế, ECMA đã thu hút sự chú ý và quan tâm ngày càng lớn và được đánh giá như là công cụ hỗ trợ để quản lý môi trường. ECMA không còn là một hiện tượng phương Tây bởi vì nó đang lan rộng trên toàn thế giới bao gồm cả những nước phát triển và những nước đang phát triển, gần đây nó đã được áp dụng rộng rãi với tốc độ chóng mặt ở một số quốc gia châu Á (Rikhardsson & cộng sự,2005; Bennett & Jame,2005). Tuy nhiên, ECMA chưa phổ biến tại các quốc gia Đông Nam Á và rất ít tài liệu về ứng dụng ECMA tại các quốc gia này là sẵn có (Herzig,2012). Với Việt Nam đó cũng không phải là ngoại lệ, ECMA đang được coi là lĩnh vực mới trong cả nghiên cứu và thực hành quản lý. Việt Nam đang nỗ lực phấn đấu đến năm 2020 trở thành nước công nghiệp. Các DN sản xuất vật liệu nói chung và các DN sản xuất gạch nói riêng đóng vai trò hết sức to lớn trong sự phát triển công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Tốc độ tăng trưởng kinh tế cao cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh, nhu cầu về không gian đô thị ngày càng lớn và kéo theo sự gia tăng về lượng gạch. Với công nghệ sản xuất gạch chủ yếu bằng đất sét nung và ngay cả với công nghệ thay thế đất sét nung bằng nguyên liệu khác đã cho thấy những tác động tiêu cực đến môi trường như tiêu tốn một lượng tài nguyên khổng lồ, ...