Kết quả bước đầu áp dụng quy trình chẩn đoán tiền làm tổ tại Học viện Quân y

Bài viết báo cáo kết quả bước đầu áp dụng quy trình chẩn đoán tiền làm tổ tại Học viện Quân y. Đối tượng và phương pháp: 20 bệnh nhân (BN) có con bị mắc bệnh di truyền hoặc có tiền sử bị đình chỉ thai vì bệnh di truyền, tiến hành thụ tinh ống nghiệm, sinh thiết phôi chẩn đoán di truyền tiền làm tổ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kết quả bước đầu áp dụng quy trình chẩn đoán tiền làm tổ tại Học viện Quân y T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU ÁP DỤNG QUY TRÌNH CHẨN ĐOÁN TIỀN LÀM TỔ TẠI HỌC VIỆN QUÂN Y Nguyễn Đình Tảo*; Quản Hoàng Lâm*; Nguyễn Thanh Tùng* Trần Văn Khoa*; Triệu Tiến Sang* TÓM TẮT Mục tiêu: báo cáo kết quả bước đầu áp dụng quy trình chẩn đoán tiền làm tổ tại Học viện Quân y. Đối tượng và phương pháp: 20 bệnh nhân (BN) có con bị mắc bệnh di truyền hoặc có tiền sử bị đình chỉ thai vì bệnh di truyền, tiến hành thụ tinh ống nghiệm, sinh thiết phôi chẩn đoán di truyền tiền làm tổ. Kết quả: 7 gia đình đã thành công sau khi chuyển phôi, trong đó 2 gia đình có con bị bệnh teo cơ tuỷ (SMA), 5 gia đình có con bị bệnh thalassemia. Kết luận: đã thành công trong việc xây dựng quy trình chẩn đoán một số bệnh di truyền trước khi phôi cấy truyền phôi với sự thành công của 7 gia đình. * Từ khóa: Teo cơ tủy; Gen SMN; Thalassemia; Chẩn đoán di truyền tiền làm tổ. Primary Results of Applying Protocol of Preimplantation Genetic Diagnosis in Military Medical University Summary Objectives: To report the primary results of applying protocol of preimplantation genetic diagnosis in Military Medical University. Subjects and methods: 20 patients who had their children with the genetic disease or history of suspended pregnancy for genetic diseases were conducted in vitro fertilization and embryo biopsy for preimplantation genetic diagnosis. Results: 7 families succeeded after embryo transfer, in which 2 families having children with SMA, 5 families having children with thalassemia. Conclusion: We have succeeded in building diagnostic procedures of some genetic diseases before embryo transfer with the success of 7 families. * Key words: Spinal muscular atrophy; SMN gene; Thalassemia; Preimplantation genetic diagnosis. ĐẶT VẤN ĐỀ Bệnh teo cơ tủy (Spinal muscular atrophy - SMA) là bệnh thần kinh cơ, di truyền lặn do đột biến gen trên nhiễm sắc thể thường. Bệnh SMA đặc trưng bởi thoái hoá tuần tiến của tế bào sừng trước tuỷ sống, dẫn đến yếu cơ đối xứng gốc chi, trương lực cơ và phản xạ gân xương bị giảm hoặc mất, biến dạng lồng ngực và cứng khớp. Tỷ lệ bệnh SMA chung trên toàn thế giới là 1/10.000 trẻ đẻ sống và tỷ lệ người mang gen bệnh dao động từ 1/40 1/60. Theo cách phân loại quốc tế hiện hành, SMA được chia thành ba thể lâm sàng dựa vào tuổi khởi phát bệnh và mức độ nặng của bệnh: thể nặng, thể vừa và thể nhẹ tương đương với SMA týp I, II và III [8]. * Học viện Quân y Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Đình Tảo (dinhtao1955@yahoo.com) Ngày nhận bài: 20/05/2016; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 08/07/2016 Ngày bài báo được đăng: 24/07/2016 13 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 Gen SMN bao gồm 9 exon mã hoá cho phân tử protein SMN dài 294 axít amin. Gen SMN cả hai bản sao giống nhau là gen SMNt (SMN1) và gen SMNc (SMN2). Hai gen này chỉ khác nhau ở 5 cặp base: một cặp ở intron 6, một cặp ở exon 7, hai cặp ở intron 7 và một cặp ở exon 8. Sự khác nhau ở exon 7 và exon 8 được sử dụng để phân biệt giữa gen SMNt và SMNc trong chẩn đoán SMA. Người bình thường có cả exon 7 của gen SMNc và gen SMNt, đối với người bị SMA chỉ có exon 7 của gen SMNc, sự khác biệt ở vị trí nucleotid 214 trên exon 7 gen SMNt là nucleotit C, còn exon 7 gen SMNc là nucleotit T. Hình 1: Sự khác biệt giữa gen SMNt với SMNc. Sự khác nhau ở 1 nucleotid thuộc exon 7 giữa SMNt và SMNc, khiến cho SMNt tổng hợp ra phân tử protein SMN đủ chiều dài và có đủ chức năng, trong khi protein do SMNc tổng hợp có chức năng rất hạn chế. Có ba dạng đột biến gen SMN gây bệnh SMA gồm: dạng 1: đột biến mất đồng hợp toàn bộ gen SMNt hoặc chỉ mất đồng hợp một phần gen SMNt; dạng 2: đột biến chuyển đổi gen SMNt thành SMNc; dạng 3: đột biến điểm xảy ra ở gen SMNt của một nhiễm sắc thể, gen SMNt trên nhiễm sắc thể còn lại trong cặp tương đồng số 5 bị đột biến dạng 1 hoặc 2. Trong đó, khoảng 95% BN SMA có gen SMNt bị đột biến thuộc dạng 1 hoặc 2, chỉ 5% BN SMA bị đột biến gen SMNt thuộc dạng 3. Cả hai dạng 1 và dạng 2 đều chẩn đoán được bằng cách phân tích sự có mặt hay không exon 7 SMNt, đây là 14 cơ sở của phương pháp chẩn đoán gen bệnh SMA. Mỗi trẻ em mắc bệnh SMA ra đời là gánh nặng cho gia đình về tâm lý và tài chính, đồng thời cũng là gánh nặng cho toàn xã hội. Do đó, việc chẩn đoán di truyền trước chuyển phôi (Preimplantation genetic diagnosis - PGD) với những gia đình tiểu sử có người mắc bệnh SMA nhằm chọn ra phôi lành để cấy chuyển vào tử cung mẹ, từ đó sinh ra em bé khỏe mạnh là cần thiết, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, nhân văn cao cả. Thalassemia là một trong những bệnh di truyền đơn gen phổ biến nhất trên thế giới. Ở Việt Nam, ước tính có khoảng 5 triệu người mang gen và bị bệnh. Hàng năm có khoảng 2.000 trẻ được sinh ra mắc bệnh thalassemia. Điều trị cho những trẻ này tạo ra một gánh nặng cả về kinh tế cũng như tinh thần cho gia đình và toàn T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 xã hội. Chẩn đoán di truyền trước ...