Kết quả điều tra lưỡng cư bò sát huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên và huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc Kạn

Nội dung bài viết là đưa ra kết quả điều tra lưỡng cư bò sát huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên và huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc Kạn. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kết quả điều tra lưỡng cư bò sát huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên và huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc KạnT¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008Khoa häc Sù sèngKÕT QU¶ §IÒU TRA L¦ìNG C¦, Bß S¸THUYÖN Vâ NHAI, TØNH TH¸I NGUY£N Vµ huyÖn CHî §åN, TØNH B¾C K¹NHoµng V¨n Ngäc - NguyÔn Kh¾c ChiÕn (Tr−êng §H S− ph¹m - §¹i häc Th¸i Nguyªn)1. Më ®ÇuHuyÖn Chî §ån, tØnh B¾c K¹n thuéc khu b¶o tån thiªn nhiªn Ba BÓ - Na Hang, huyÖnVâ Nhai, tØnh Th¸i Nguyªn thuéc khu b¶o tån thiªn nhiªn ThÇn Sa - Ph−îng Hoµng, lµ hai khuvùc cã th¶m thùc vËt rÊt phong phó vµ cßn l−u gi÷ nhiÒu loµi ®éng vËt quý hiÕm ®−îc ®Ò nghÞb¶o tån ë c¸c møc ®é kh¸c nhau, trong ®ã cã c¸c loµi l−ìng c−, bß s¸t.Tr−íc ®©y ®M cã nghiªn cøu vÒ l−ìng c−, bß s¸t cña NguyÔn V¨n S¸ng vµ cs (Dù ¸nPARC) trong chiÕn l−îc b¶o tån tæ hîp Ba BÓ - Na Hang [6], c«ng tr×nh nghiªn cøu cña Tr−¬ngV¨n LM vµ cs (2007) [3] ë Chî §ån, B¾c K¹n, cña Lª Nguyªn NgËt vµ cs [4] ë khu vùc ThÇn Sa Ph−îng Hoµng, Th¸i Nguyªn.Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu, chóng t«i ®−a ra danh s¸ch loµi ®Çy ®ñ ë hai khu vùc nµy, ®ångthêi ®¸nh gi¸ møc ®é ®a d¹ng vµ nh÷ng loµi cÇn b¶o tån.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu+ Thêi gianTiÕn hµnh nghiªn cøu tõ 19/6/2006 ®Õn 15/04/2008 trong 4 ®ît, mçi ®ît kh¶o s¸t tõ 5 ®Õn10 ngµy.+ §ît 1 tõ ngµy 19/6 ®Õn ngµy 24/6/2006 t¹i Vâ Nhai- Th¸i Nguyªn.+ §ît 2 tõ ngµy 28/4 ®Õn ngµy 2/5/2007 Chî §ån - B¾c K¹n.+ §ît 2 tõ ngµy 5/7 ®Õn ngµy 10/7/2007 t¹i Vâ Nhai - Th¸i Nguyªn.+ §ît 3 tõ ngµy 10/4/2008 ®Õn ngµy 15/4/2008 t¹i Chî §ån - B¾c K¹n.+Ph−¬ng ph¸p thu vµ xö lÝ mÉuMÉu vËt cña c¸c loµi bß s¸t vµ Õch, nh¸i ®−îc thu thËp theo c¸c tuyÕn ë c¸c sinh c¶nhkh¸c nhau: Rõng nguyªn sinh, rõng thø sinh, tr¶ng cá, c©y bôi, suèi, ®ång ruéng vµ khu d©n c−.Thu thËp Õch nh¸i, th»n l»n chñ yÕu b»ng tay, r¾n b»ng kÑp, ngoµi ra cßn pháng vÊn ng−êi d©n®Þa ph−¬ng qua bé ¶nh nhËn d¹ng nh÷ng loµi hay bÞ s¨n b¾t vµ bu«n b¸n. Mét sè loµi ®−îc nhËnd¹ng trong b×nh r−îu t¹i nhµ d©n vµ qu¸n thÞt thó rõng.MÉu ®¹i diÖn cho c¸c loµi ®−îc chôp ¶nh, lÊy mÉu m« ®Ó ph©n tÝch ADN trong t−¬ng lai,cè ®Þnh mÉu b»ng fooc m«n 4-5%, sau ®ã b¶o qu¶n b»ng cån 60% víi Õch nh¸i vµ 70% víi bß s¸t.X¸c ®Þnh täa ®é vµ ®é cao mÉu thu b»ng m¸y ®Þnh vÞ GPS V cña hMng Garmin.Dïng c«ng thøc Stugren vµ Radulescu (R) ®Ó ®¸nh gi¸ mèi quan hÖ thµnh phÇn loµi.R=R s + R ss2+1Rs =(X + Y ) − ZX+Y+ZR ss =(X + Y ) − Z X + Y + Z 47T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008Khoa häc Sù sèngTrong ®ã:R: HÖ sè t−¬ng quan gi÷a hai khu ph©n bè.Rs, Rss: HÖ sè t−¬ng quan ë møc ®é loµi, ph©n loµi.X(X’), Y(Y’): Sè loµi (hay ph©n loµi) chØ cã riªng ë ®Þa ®iÓm A mµ kh«ng cã ë ®Þa ®iÓm B.Z(Z’): Sè loµi (hay ph©n loµi) ë c¶ ®Þa ®iÓm A vµ ®Þa ®iÓm B.C¸c møc ®é quan hÖ R: Gi¸ trÞ nµy -1, thµnh phÇn loµi ®Þa ®iÓm A vµ B cã møc quan hÖRÊt gÇn, gi¸ trÞ cµng gÇn 1, thµnh phÇn loµi ®Þa ®iÓm A vµ B cã møc quan hÖ cµng RÊt kh¸c nhau.3. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn3.1. Thµnh phÇn loµi§M thèng kª ®−îc 77 loµi l−ìng c−, bß s¸t thuéc 55 gièng, 21 hä, 4 bé, t¹i hai huyÖn Chî§ån, tØnh B¾c K¹n vµ HuyÖn Vâ Nhai, tØnh Th¸i Nguyªn.L−ìng c− cã 24 loµi, chiÕm 14,81% so víi toµn quèc (162 loµi) [5]. Trong ®ã, hä Ranidaecã sè l−îng nhiÒu nhÊt lµ 13 loµi, hä Rhacophoridae 4 loµi, hä Microhylidae 3 loµi. Vâ Nhai cã 9loµi b»ng 56,25% so víi tæng sè loµi Õch nh¸i hiÖn biÕt t¹i Th¸i Nguyªn (16 loµi). Chî §ån cã 23loµi b»ng 79,31% so víi tæng sè loµi Õch nh¸i hiÖn biÕt t¹i B¾c K¹n (29 loµi) [5].Bß s¸t cã 53 loµi chiÕm 17,91% so víi toµn quèc (296 loµi) [5]. Trong ®ã hä Colubridaecã nhiÒu loµi nhÊt lµ 20 loµi, hä Elapidae cã 5 loµi, hä Agmidae, hä Gekkonidae vµ hä Emydidae cã4 loµi. HuyÖn Vâ Nhai cã 43 loµi, nhiÒu h¬n 4 loµi so víi tæng sè loµi bß s¸t hiÖn biÕt t¹i Th¸iNguyªn (39 loµi) [5]. HuyÖn Chî §ån cã 31 loµi, b»ng 53,44% so víi tæng sè loµi bß s¸t hiÖn biÕt t¹iB¾c K¹n (58 loµi) [5].3.2. Ghi nhËn míi vÒ ®Þa ®iÓm ph©n bè§èi chiÕu víi Danh lôc Õch nh¸i, bß s¸t ViÖt Nam [5], ®M bæ sung cho danh s¸ch l−ìngc−, bß s¸t tØnh Th¸i Nguyªn 4 loµi l−ìng c−: Ophryophryne pachyprotoctys, Limnonectes kuhlii,Philatus maosonensis, Polypedates dennysii. 11 loµi bß s¸t: Gekko japonicus, Hemidactylusvietnamensis, Acanthosaura lepidogaster, Physignathus cocincinus, Lygosoma quadrupes,Mabuya multifasciata, Mabuya longicaudata, Takydromus wolteri, Takydromus sexlineatus,Varanus salvator, Elaphe moellendroffii; tØnh B¾c K¹n 6 loµi l−ìng c−: Bufo melanostictus, Paaboulengeri, Rana nigrovittata, Chaparana delacouri, Polypedates dennysii, Rhacophoruscavirostris. 5 loµi bß s¸t: Hemidactylus vietnamensis, Hemidactylus bowringi, Calotesfruhstorferi, Rhynochophis boulengeri, Geoemyda spengleri.3.3. Gi¸ trÞ quý hiÕm vµ c¸c loµi cÇn quan t©m b¶o tånQua c¸c ®ît ®iÒu tra ®M ghi nhËn 17 loµi ë c¸c møc ®é ®e däa kh¸c nhau chiÕm 22,07 %tæng sè loµi cña hai huyÖn. Theo NghÞ ®Þnh sè 32/N§ - CP 2006 cã 2 loµi thuéc nhãm I.B, 8 loµithuéc nhãm II.B; S¸ch ®á ViÖt Nam 2007, cã 3 loµi bËc CR, 7 loµi bËc EN, 6 loµi bËc VU; C«ng−íc CITES 2005: cã 4 loµi thuéc nhãm II.C¸c loµi cÇn ®−îc quan t©m vµ b¶o tån lµ Tr¨n ®Êt (Python morulus), R¾n hæ chóa(Ophiophagus hannah), R¾n hæ mang (Naja atra), Rïa hép ba v¹ch (Coura trifasciata). §©y lµnh÷ng loµi ®−îc nh©n d©n s¨n b¾t sö dông lµm thuèc vµ thùc phÈm.48T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 4(48) Tập 1/N¨m 2008Khoa häc Sù sèngB¶ng 1. Danh s¸ch thµnh phÇn loµi l−ìng c−, bß s¸t hai huyÖn Vâ Nhai vµ Chî §ånTT1234567891011121314151617181920212223242526272829303132333435Tªn khoa häcAMPHIBIACAUDATASalamandridaeParamesotriton deloustali (Bourret, 1934)ANURAMegophrydaeMegophrys longipes Boulenger, 1886 1885Ophryophryne pachyprotoctys Kou, 1985BufonidaeBufo melanostictus Schnei, 1799RanidaeHoplobatrachus rugulosus (wiegmann, 1835)Occidozyga lima (Gravenhorst, 1829)Limnonectes kuhlii (Tschudi,1838)Limnonectes limnocharis (Boie, 1834)Paa boulengeri (Gunther, 1889)Paa verrucospi ...