Kết quả điều trị và chăm sóc bệnh nhân sau ghép phổi từ người cho sống đầu tiên tại Việt Nam

Mục tiêu của bài viết nhằm đánh giá kết quả điều trị và chăm sóc sau ghép ở bệnh nhân ghép phổi từ người cho sống. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng sau ghép phổi 12 tháng, bệnh nhân hồi phục nhanh về chức năng hô hấp, dinh dưỡng, không có biến chứng thải ghép và nhiễm trùng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kết quả điều trị và chăm sóc bệnh nhân sau ghép phổi từ người cho sống đầu tiên tại Việt Nam TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2018 KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ VÀ CHĂM SÓC BỆNH NHÂN SAU GHÉP PHỔI TỪ NGƢỜI CHO SỐNG ĐẦU TIÊN TẠI VIỆT NAM Đỗ Quyết*; Tạ Bá Thắng**; Đào Ngọc Bằng**; Phạm Thị Kim Nhung** TÓM TẮT Mục tiêu: đánh giá kết quả điều trị và chăm sóc sau ghép ở bệnh nhân ghép phổi từ người cho sống. Đối tượng và phương pháp: BN nam, 7 tuổi, chẩn đoán giãn phế quản lan tỏa bẩm sinh biến chứng suy hô hấp, tâm phế mạn được ghép 2 phổi từ 2 thùy phổi của người cho sống. Đánh giá kết quả điều trị và chăm sóc bệnh nhân sau 12 tháng phẫu thuật ghép phổi. Kết quả và kết luận: sau ghép phổi 12 tháng, bệnh nhân hồi phục nhanh về chức năng hô hấp, dinh dưỡng, không có biến chứng thải ghép và nhiễm trùng. * Từ khóa: Ghép phổi từ người cho sống; Điều trị; Chăm sóc sau ghép. The Result of Post-transplantation Management and Care of the First Lung Transplantation Case from Living Donors in Vietnam Summary Objectives: To evaluate the result of post-transplantation management and care of the first lung transplantation case from living donors. Subject and method: A 7 year-old male patient with difuse congenital bronchiectasis, chronic respiratory failure and cor-pulmonal was performed lung transplantation from living donors. The result of post-transplantation management and care after 12 months was reviewed. Results and conclusions: After 12 months respiratory function and nutrition of the patient recovered quickly during the first 12 month follow-up and there were no complications of rejection and opportunistic infection. * Keywords: Lung transplantation from living donor; Post-transplantation management; Care. ĐẶT VẤN ĐỀ Ghép phổi là biện pháp điều trị tối ưu cho bệnh nhân (BN) bệnh phổi ở giai đoạn cuối khi điều trị nội khoa không kết quả. Ghép phổi từ người cho sống được Starnes và CS thực hiện đầu tiên từ năm 1990 cho những BN có tình trạng bệnh nặng và thời gian sống thêm ngắn. Tuy nhiên, thời kỳ đầu kỹ thuật có kết quả kém, chủ yếu do ghép 1 phổi và hiệu quả điều trị ức chế miễn dịch cũng như kiểm soát các tai biến, biến chứng sau phẫu thuật chưa tốt (thải ghép, nhiễm trùng). Trong một thập kỷ trở lại đây, xu hướng ghép 2 phổi nhiều hơn và có nhiều tiến bộ trong điều trị và kiểm soát các tai biến, * Học viện Quân y ** Bệnh viện Quân y 103 Người phản hồi (Corresponding): Tạ Bá Thắng (tabathang@yahoo.com) Ngày nhận bài: 01/04/2018; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 09/05/2018 Ngày bài báo được đăng: 23/05/2018 71 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2018 biến chứng sau ghép đã mang lại kết quả khả quan cho kỹ thuật ghép phổi, đặc biệt ghép phổi từ người cho sống. Hiện nay, kỹ thuật này được chỉ định mở rộng hơn (các bệnh phổi hạn chế, tắc nghẽn, nhiễm trùng và tăng áp lực động mạch phổi) và số ca ghép đã tăng lên đáng kể, chủ yếu ở Nhật Bản, Anh, Brazil, Trung Quốc [1, 2, 9]. Các nghiên cứu cho thấy kết quả của ghép phổi từ người cho sống phụ thuộc chủ yếu vào quá trình điều trị và chăm sóc BN sau ghép: điều trị tích cực, kiểm soát nhiễm trùng, điều trị ức chế miễn dịch, can thiệp dinh dưỡng... [3, 4, 7]. Ca ghép phổi từ người cho sống đầu tiên tại Việt Nam được thực hiện thành công vào ngày 21 - 2 - 2017 tại Bệnh viện Quân y 103, Học viện Quân y. BN hồi phục rất tốt và duy trì kết quả hơn 1 năm. ục tiêu nghiên cứu của chúng tôi: Đánh giá kết quả điều trị và ch m sóc BN ghép phổi từ người cho sống sau 12 tháng. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣợng nghiên cứu. BN nam, 7 tuổi, được chẩn đoán xác định giãn phế quản lan tỏa bẩm sinh biến chứng suy hô hấp, tâm phế mạn, suy dinh dưỡng nặng. Tiêu chuẩn chẩn đoán giãn phế quản dựa vào chụp cắt lớp vi tính độ phân giải cao. Chỉ định ghép phổi dựa vào tiêu chuẩn của Hội Ghép tim, phổi Quốc tế (2010) [2]. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. Kỹ thuật ghép: người nhận và người cho trước phẫu thuật được khám lâm 72 sàng và làm xét nghiệm để xem xét chỉ định và đánh giá tình trạng chức năng các cơ quan. Bố cho thùy dưới phổi trái, bác cho thùy dưới phổi phải. Đánh giá sự phù hợp giữa người nhận và thùy phổi của 2 người cho về kích cỡ và chức năng theo nhóm tác giả Nhật Bản đề xuất (Date H và CS) [3]. Phẫu thuật lấy thùy dưới phổi trái của người cho thứ nhất trước, lấy thùy dưới phổi phải của người cho thứ hai sau. Rửa và bảo quản thùy phổi trong 30 phút. Thời gian lấy và rửa mỗi thùy cách nhau 60 phút. Tiến hành mở lồng ngực, đặt tuần hoàn ngoài cơ thể cho người nhận, bộc lộ và cắt phổi người nhận: cắt phổi trái trước, phổi phải sau, sau đó thực hiện ghép phổi trái trước, phổi phải sau. Khi ghép xong, tiến hành tái tưới máu và thông khí phổi. Sau phẫu thuật, BN được thông khí nhân tạo qua nội khí quản, kiểm soát tình trạng hô hấp, huyết động, chăm sóc dẫn lưu, điều trị ức chế miễn dịch phối hợp 3 thuốc (neoral, cellcep, prednisolon), điều chỉnh nước, điện giải, nuôi dưỡng kết hợp đường tĩnh mạch (3 ngày đầu sau mổ) và đường tiêu hóa (sau phẫu thu ...