Kết quả ứng dụng phương pháp xử lý khe nứt nội lớp trầm tích để nghiên cứu trạng thái cổ ứng suất và quy luật địa động lực của vỏ Trái Đất vùng Tây Bắc Việt Nam

Bài viết này trình bày kết quả điều tra gãy xương ở Tây Bắc Việt Nam bằng phương pháp phân tích gãy xương lớp bên trong mới và dữ liệu xử lý máy tính. Các vết nứt của trầm tích ở các độ tuổi khác nhau (từ Precambrian đến Đệ tứ) bị lẫn lộn và phân tích.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kết quả ứng dụng phương pháp xử lý khe nứt nội lớp trầm tích để nghiên cứu trạng thái cổ ứng suất và quy luật địa động lực của vỏ Trái Đất vùng Tây Bắc Việt NamT¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ Tr¸i §Êt32(3), 271-2799-2010KÕT QU¶ øNG DôNG PH¦¥NG PH¸P Xö LýKHE NøT NéI LíP TRÇM TÝCH §Ó NGHI£N CøUTR¹NG TH¸I Cæ øNG SUÊT Vµ QUy LUËT§ÞA §éNG LùC CñA Vá TR¸I §ÊTVïNG T¢Y B¾C VIÖT NAMNg« ThÞ L−, T.P. Belousov, S.F. Kurtasov, Ng« Gia Th¾ng,NguyÔn Quang, NguyÔn Thanh Tïng, Lª V¨n Dòng, NguyÔn H÷u Tuyªn,Vò ThÞ Ho∙n, TrÇn ViÖt Ph−¬ng, Phïng ThÞ Thu H»ngi. Më ®Çuii. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu khe nøtHÖ thèng c¸c ph−¬ng ph¸p ®o ®¹c, ph©n tÝch vµxö lý khe nøt trong c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt ®· ®−îcc¸c nhµ ®Þa chÊt ViÖt Nam sö dông ®Ó t¸i lËp tr−êngøng suÊt (¦S) cho c¸c thêi gian ®Þa chÊt kh¸c nhauë nhiÒu khu vùc l·nh thæ n−íc ta. Th−êng dïng nhiÒuh¬n c¶ lµ c¸c ph−¬ng ph¸p thèng kª do c¸c nhµ ®ÞachÊt Liªn X« (cò) s¸ng lËp vµ sö dông [1, 2, 11]. ¦u®iÓm cña c¸c ph−¬ng ph¸p nµy lµ sö dông vµ xö lýt−¬ng ®èi ®¬n gi¶n vµ dÔ dµng. Tuy nhiªn, mét trongnh÷ng vÊn ®Ò g©y tranh c·i lµ ®é chÝnh x¸c khi xölý c¸c cÆp khe nøt céng øng (cã nghÜa lµ hÖ c¸c khenøt ®ång sinh do cïng mét tr−êng øng suÊt xÈy ratrong cïng mét thêi gian). H¬n n÷a, thêi ®iÓm t¹ora hay tuæi cña c¸c nøt nÎ còng lµ vÊn ®Ò cßn ®Ó ngá(cã thÓ tiÕn hµnh x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p lo¹itrõ dÇn thêi gian, nh−ng ®ßi hái tèn kÐm kh¸ lín vµphô thuéc nhiÒu vµo c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau...).Nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p dùa trªn c¬ së quans¸t, nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm m« h×nh ®−îc x¸c®Þnh nh− sau :Trong khu«n khæ ch−¬ng tr×nh hîp t¸c nghiªncøu khoa häc gi÷a ViÖn VËt lý ®Þa cÇu thuéc ViÖnKH&CNVN víi ViÖn VËt lý Tr¸i §Êt thuéc ViÖnHLKH Nga vµ tr−êng §HTH H÷u NghÞ quèc giaCHLB Nga, c¸c nhµ khoa häc Nga ®· giíi thiÖu métph−¬ng ph¸p ®o ®¹c xö lý khe nøt míi, theo ®ã cãkh¶ n¨ng chÝnh x¸c ho¸ hÖ khe nøt céng øng sinhra do cïng mét tr−êng øng suÊt xÈy ra trong métthêi gian x¸c ®Þnh. Trong c«ng tr×nh nµy sÏ tr×nh bÇyv¾n t¾t c¬ së ph−¬ng ph¸p nµy vµ mét sè kÕt qu¶ ¸pdông b−íc ®Çu ë khu vùc T©y B¾c ViÖt Nam. ChitiÕt vµ ®Çy ®ñ h¬n vÒ ph−¬ng ph¸p cã thÓ tham kh¶otrong [7].- §Êt ®¸ trÇm tÝch h×nh thµnh ban ®Çu trong c¸cbÓ l¾ng ®äng t¹o thµnh c¸c líp n»m ngang hoÆcgÇn ngang.- Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c líp trÇm tÝch ®angcøng r¾n (ho¸ ®¸) sÏ bÞ nøt nÎ tr−íc khi bÞ biÕn d¹nguèn nÕp. Theo ViÖn sÜ V.V. Belouxov [1, 2] c¸c hÖthèng khe nøt trong c¸c ®¸ trÇm tÝch nh− thÕ ®−îcgäi lµ nøt nÎ néi líp, chóng ph¸t triÓn cã quy luËtvµ theo lý thuyÕt ®Þnh vÞ líp kh«ng bÒn v÷ng, cã thÓ®−îc t¹o tr−íc tiªn bëi sù s¾p xÕp ®Þnh h−íng cñac¸c kho¸ng vËt theo hai h−íng líp kh«ng bÒn v÷ng®−îc ®Þnh vÞ ngay trong qu¸ tr×nh t¹o ®¸ (th−êng thÊyhai hÖ chñ yÕu lu«n c¾m th¼ng ®øng, vu«ng gãc víithÕ n»m ngang ban ®Çu cña líp trÇm tÝch nhÊt ®Þnhvµ kh«ng v−ît ra khái ranh giíi cña líp Êy). Ph©ngi¸c cña hai hÖ ®Þnh vÞ líp kh«ng bÒn v÷ng céngøng ®ã trïng víi c¸c trôc øng suÊt deviatoric chÝnhco nÐn vµ duçi gi·n [11]. Sau khi trÇm tÝch ®· t¹o®¸, c¸c líp ®Þnh vÞ kh«ng bÒn v÷ng sÏ trë thµnh c¸c®íi suy yÕu. Trong qu¸ tr×nh biÕn ®éng ®Þa ®éng lùc,d−íi t¸c ®éng cña tr−êng øng suÊt kiÕn t¹o h×nhthµnh c¸c khe nøt míi. C¸c khe nøt nµy lu«n ph¸ttriÓn tùa theo c¸c ®íi yÕu ®· ®−îc ®Þnh vÞ tr−íc ®ã.Chóng t¹o nªn c¸c cùc ®¹i ph©n bè khe nøt tronglíp trÇm tÝch. C¸c khe nøt néi líp ph¸t triÓn réngkh¾p vµ cã trËt tù (nh− nªu trªn) c¶ trong c¸c trÇm271tÝch n»m ngang æn ®Þnh vµ c¶ trong c¸c líp bÞ biÕnd¹ng uèn nÕp.- ViÖc t¸i lËp tr−êng øng suÊt kiÕn t¹o cã thÓthùc hiÖn b»ng c¸ch thu thËp ®o ®¹c khe nøt trongmét líp trÇm tÝch nhÊt ®Þnh (theo T.P. Belouxovth«ng th−êng nªn chän c¸c líp c¸t kÕt hoÆc trÇmtÝch chøa c¸t) kh«i phôc c¸c líp trÇm tÝch vÒ vÞ trÝn»m ngang ban ®Çu, lo¹i trõ c¸c khe nøt kh«ng c¾tth¼ng ®øng (vu«ng gãc) víi thÕ n»m ngang cña líp.C¸c khe nøt cßn l¹i ®−îc lùa chän ®Ó ph©n tÝch vµx¸c lËp tr−êng øng suÊt khi chóng h×nh thµnh cïngvíi trÇm tÝch chøa chóng.Ph−¬ng ph¸p ®o ®¹c khe nøt néi líp trÇm tÝchdo T.P. Belouxov vµ S.A. Mukhamediev ®Ò xuÊt,ph¸t triÓn hoµn thiÖn vµ ®· ®−îc øng dông nghiªncøu x¸c ®Þnh tr−êng øng suÊt vµ ®Þa chÊn kiÕn t¹ocho nhiÒu vïng cña Liªn X« cò vµ trªn thÕ giíi nh−ë Kr−m [3], ë Cuba [4], Cavcaz [5], ë c¸c miÒn ®ÞachÊn tÝch cùc vµ chøa dÇu khÝ cña Tr¸i §Êt [6] vµt¹i miÒn ®Êt Stavropol [7]... C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu®èi víi c¸c vïng nµy ®· ®−îc c«ng bè trªn nhiÒut¹p chÝ vµ héi nghÞ khoa häc ë Nga vµ quèc tÕ. Chóngt«i cho r»ng cã thÓ sö dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó bæsung vµ lµm phong phó h¬n hÖ c¸c ph−¬ng ph¸p t¸ilËp tr−êng øng suÊt kiÕn t¹o n−íc ta, ®Æc biÖt viÖcx¸c ®Þnh chÝnh x¸c h¬n tuæi h×nh thµnh c¸c hÖ khenøt céng øng t¹o bëi tr−êng øng suÊt vµo thêi gianh×nh thµnh cña chóng. D−íi ®©y tr×nh bÇy mét sè kÕtqu¶ thö nghiÖm ban ®Çu viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸pvíi sù tham gia nghiªn cøu cña chÝnh t¸c gi¶ cña nãcho khu vùc T©y B¾c n−íc ta.ViÖc thu thËp, xö lý vµ ph©n tÝch c¸c tµi liÖu thùctÕ vÒ khe ...