KHÁI QUÁT NHÀ VIỆT

Là một dân tộc có lịch sử lâu đời và địa bàn cư trú khá rộng rãi, ngay từ thiên kỷ II trước công nguyên, tổ tiên người Việt (Lạc Việt) đã đi vào thời đại đồng và trở thành xã hội có giai cấp, có Nhà nước với nhiều ngành nghề khá phát triển đặc biệt là nghề nông và nghề đánh cá. Ngoài ra, các nghề thủ công khác cũng đạt được nhiều thành tựu. Tất cả những điều đó phần nào biểu hiện thông qua ngôi nhà, đơn vị sinh hoạt nhỏ nhất, và sau đó là...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
KHÁI QUÁT NHÀ VIỆT KHÁI QUÁT NHÀ VIỆTLà một dân tộc có lịch sử lâu đời và địa bàn cư trú khá rộng rãi, ngay từ thiên kỷ II trước côngnguyên, tổ tiên người Việt (Lạc Việt) đã đi vào thời đại đồng và trở thành xã hội có giai cấp, cóNhà nước với nhiều ngành nghề khá phát triển đặc biệt là nghề nông và nghề đánh cá. Ngoài ra,các nghề thủ công khác cũng đạt được nhiều thành tựu. Tất cả những điều đó phần nào biểuhiện thông qua ngôi nhà, đơn vị sinh hoạt nhỏ nhất, và sau đó là xóm làng cùng các đơn vị hànhchính cao hơn nữa.Làng xóm của người Việt xưa được gây dựng ở những vị trí tiện nước sinh hoạt và sản xuất,đồng thời phải là nơi cao ráo có khả năng chống thú dữ, giặc giã. Về sau này, tiêu chí đó cònđược mở rộng thêm, đó là tiện lợi về giao thông, khi phương thức sản xuất đã vượt qua khỏiphương thức tự cung tự cấp hai loại nhà chủ yếu là nhà sàn và nhà đất, tùy thuộc vào địa hìnhcũng như nhu cầu sử dụng về mặt không gian. Về sau này, khái niệm khuôn viên xuất hiện làmhoàn chỉnh thêm quy mô của mỗi ngôi nhà.Bao gồm trong mỗi khuôn viên là một tổ hợp nhà gồm có nhà chính, nhà phụ và các công trìnhphục vụ sinh hoạt khác như vườn, ao, nhà bếp, nhà kho... Cách bố trí trong khuôn viên gia đìnhkhông chỉ khác nhau bởi mức độ giàu nghèo, mà còn khác nhau ở mỗi địa phương. ở miền bắcthường có các loại tổ hợp nhà như nhà chữ môn; nhà chữ công; nhà chữ nhị; nhà thước thợ... ởmiền nam lại có các loại tổ hợp nhà như: nhà chữ đinh; nhà nối đọi (còn gọi là xếp đọi, sắp đọihay sóc đọi) cùng một số biến thể trên cơ sở của các loại nhà này.Cũng như nhiều dân tộc khác, nhà ở của người Việt thường sử dụng các loại thảo mộc kết hợpvới đất đá. Càng về sau này, tỷ lệ đất đá càng nhiều hơn thay thế cho chất liệu thảo mộc. Ngôinhà nhờ đó mà cũng vững chãi, ổn định hơn. Tuy nhiên, một số quy cách trong việc xây dựng thìvẫn được bảo đảm. Các quy cách này được ghi trên một chiếc sào tre gọi là thước tầm. Tùy theotừng địa phương cũng như quy ước của từng nhóm thợ, các ký hiệu trên thước tầm có thể khácnhau, song đây thực sự là một bản vẽ vô cùng chính xác mà cũng vô cùng bí ẩn của nhữngngôi nhà Việt.Nói đến một ngôi nhà, điều cơ bản nhất vẫn là mặt bằng sinh hoạt được tạo ra từ những kết cấucủa ngôi nhà đó. Khái niệm xây dựng nhà không chỉ là dựng lên những bức tường, mà chính làkhông gian được tạo ra bởi những bức tường đó là hoàn toàn chính xác. Tùy theo điều kiện vàtập quán ở mỗi nơi, mặt bằng sinh hoạt của mỗi ngôi nhà cũng có nhiều điểm khác nhau. Cùngtrên một diện tích, nhưng mặt bằng sinh hoạt của một ngôi nhà sàn có thể gấp từ 2 đến 2,5 lầnmột ngôi nhà gỗ hoặc nhà gạch khác. Nhà ở của cư dân ven biển khác nhiều so với nhà ở củacư dân vùng đồng bằng; nhà đô thị khác với nhà nông thôn, ở miền bắc, miền trung và miềnnam, cách bố trí tạo ra mặt bằng sinh hoạt của mỗi ngôi nhà đều khác nhau. Đây chính là nétphong phú, đa dạng của những ngôi nhà Việt, gắn với tập quán và tín ngưỡng của từng vùng.Ngôi nhà với tín ngưỡng dân gianTuy chỉ là một tế bào rất nhỏ trong đời sống cộng đồng, nhưng với mỗi cá nhân, ngôi nhà lại làcả một vấn đề lớn. Nó không chỉ đơn thuần là nơi cư trú, sinh hoạt của gia đình mà hướng nhà,thế đất còn ảnh hưởng đến cả tương lai con cháu sau này theo quan điểm của người xưa. Chínhvì thế mà dựng nhà được coi là một trong những việc lớn của đời người, phải được chọn lựa rấtkỹ càng với nhiều thủ tục không hề đơn giản. Muốn có được địa điểm đắc địa chủ nhà phải nhờđến thầy địa lý hay các vị khoa bảng hiểu biết thuyết phong thủy và khoa phối hợp âm dương,ngũ hành để xem giúp. Người ta phải quan sát hình thế các mạch đất, hướng di chuyển củanước trong mạch đất để tìm ra nơi có chứa tụ khí của mảnh đất ấy. Chỗ đó gọi là đất kết dươngcơ và sẽ được chọn để dựng nhà.Thế đất đẹp nhất phải là: Minh đường thủy tụ tức là trước nhà có nước tụ trong sáng nhưgương để nuôi dưỡng khí mạch của đất. Trước nhà mà có mặt nước rộng như thế thì gia chủ sẽlàm ăn phát tài, gặp nhiều may mắn. Còn trái lại, nếu thủy tụ bất thường, khi có, khi không, nướclại đục là không tốt.Cũng vì lý do này mà nếu trường hợp không có thủy tụ tự nhiên, người ta thường đào ao trướcnhà hoặc xây hòn non bộ để tượng trưng cho yếu tố đó. Ngoài ra còn cần đến thế đất hai bên tả,hữu. Thế đất bên trái được gọi là Thanh long, bên phải là Bạch hổ. Nếu nhà có thế đất haibên là thanh long và bạch hổ, như vậy là cân xứng Tả phù hữu bật làm ăn sẽ phát tài, nhiềulộc, con trai, con gái đầy nhà. Người Nam Bộ có câu:Không long như người không chânKhông hổ như đứa ở trận không tay.Như vậy là bên trái phải có sông nước (thanh long: âm). Bên phải có đất cao (bạch hổ: dương).Nếu không có đất cao thì thay bằng vườn cây. Không những thế, mảnh đất để cất nhà còn phảiphù hợp với hướng tuổi của gia chủ, nhà phải xa đình chùa, miếu mạo, cây cổ thụ. Nếu bắt buộcphải làm nhà gần đình chùa mà cùng trên một đường thẳng thì phải làm thụt lùi về phía sau mộtchút. Nhà không được là ...