Khám các dây thần kinh sọ não (Kỳ 1)

Mở đầu.1.1. Đặc điểm của các dây thần kinh sọ não: + Về giải phẫu chúng cùng xuất phát hoặc kết thúc ở thân não (trừ dây I, II và dây XI). Phần lớn các dây thần kinh sọ tách khỏi não ở mặt bụng của thân não (trừ dây IV, tách khỏi não từ mặt lưng của thân não).+ Về chức năng chúng đều là các dây thần kinh ngoại vi như các dây thần kinh tủy sống, có chức năng vận động, cảm giác, thực vật dinh dưỡng và phản xạ. Tuy nhiên không phải dây...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khám các dây thần kinh sọ não (Kỳ 1) Khám các dây thần kinh sọ não (Kỳ 1) 1. Mở đầu. 1.1. Đặc điểm của các dây thần kinh sọ não: + Về giải phẫu chúng cùng xuất phát hoặc kết thúc ở thân não (trừ dây I, IIvà dây XI). Phần lớn các dây thần kinh sọ tách khỏi não ở mặt bụng của thân não(trừ dây IV, tách khỏi não từ mặt lưng của thân não). + Về chức năng chúng đều là các dây thần kinh ngoại vi như các dây thầnkinh tủy sống, có chức năng vận động, cảm giác, thực vật dinh dưỡng và phản xạ.Tuy nhiên không phải dây thần kinh nào cũng có đầy đủ các chức năng kể trên, cónhững dây chỉ có một trong các chức năng trên (các dây thuần vận động hoặcthuần cảm giác), cũng có các dây có nhiều chức năng (dây hỗn hợp). +Trên lâm sàng những tổn thương ở đoạn trên nhân sẽ gây liệt trung ương,còn những tổn thương từ nhân ra sẽ gây liệt ngoại vi các dây thần kinh sọ nãotương ứng. 1.2. Tên và chức năng của các dây thần kinh sọ não: Bảng 1. Tên và chức năng của các dây TK sọ não Dây Tên gọi Chức năngTK Việt Nam LaTinh I Dây khứu Nervus Ngửi giác Olfactorius II Dây thị N. Opticus Nhìn giác III DTK N. Vận động nhãn cầu lên, Occulomotorius xuống và vào trong vận nhãn chung IV Dây cơ N.Trochlearis Vận động nhãn cầu ra chéo lớn ngoài và xuống dướiV Dây tam N. Cảm giác mặt, nhai , thoa Trigeminus cắnVI Dây N. Abducens Vận động nhãn cầu ra ngoài (sang hai bên) vận nhãn ngoàìVII Dây mặt N. Facialis Vị giác, tiết lệ, tiết nước bọt, vận động các cơ bám da mặtVIII Dây N. Nghe, thăng bằng Vestibulocochlearis thính lực, tiền đìnhIX Dây thiệt N. Nuốt, vị giác, tiết nước hầu Glossopharyngeus bọtX Dây phế vị N. Vagus Nuốt, nâng màn hầu, phát âm, nôi tạng XI Dây gai N. Quay đầu, so vai Accessorius XII Dây hạ N. Vận động lưỡi thiệt Hypoglossus 2. Phương pháp khám các dây thần kinh sọ. 2.1. Dây thần kinh khứu giác (dây I): + Thao tác khám: bệnh nhân nhắm mắt, thầy thuốc bịt từng bên mũi bệnhnhân, đưa ống nghiệm đựng chất có mùi (như nước hoa, cà phê, dầu gió, thuốc lá...được đựng trong ống nghiệm, không nên dùng các chất có mùi hắc, gắt nhưamoniắc, dấm thanh...) từ xa vào gần lỗ mũi còn lại. Yêu cầu bệnh nhân khi nàongửi thấy mùi thì nói là “có”. - Đánh giá kết quả: Bình thường: bệnh nhân nhận biết được chính xác mùi của chất cần nhậnbiết. Triệu chứng tổn thương dây I: giảm khứu (hyposmie) hoặc mất khứu giác(anosmie), ảo khứu (olfactive hallucination) thường bệnh nhân cảm nhận được cácmùi rất khó chịu (hôi, hắc...), ảo khứu thường gặp trong các cơn động kinh tháidương, u thùy trán hoặc u thùy thái dương. Cần lưu ý rằng nhận thức khứu giác vànhận thức vị giác có liên quan chặt chẽ với nhau. Mất vị giác (ageusie) có thể làmcho bệnh nhân có cảm giác như mất khứu kèm theo và ngược lại.