Khảo sát ảnh hưởng của các họ Củ nưa và nhiệt độ bảo quản đến hàm lượng glucomannan trồng tại một số tỉnh miền Nam và Tây Nguyên

Nội dung bài viết là đánh giá ảnh hưởng của các họ củ nưa đến hàm lượng glucomannan trồng tại một số tỉnh miền Nam và Tây Nguyên. Glucomannan trong mẫu củ nưa thuộc chi Amorphophallus, họ Ráy Araceae ở Vũng Tàu là 7,58 ± 0,56%; 9,94 ± 0,61%; Đắk Lắk là 7,17 ± 0,89%. Ở Trà Vinh, Bến Tre củ nưa thuộc chi Tacca, họ Râu hùm Taccaceae không chứa glucomannan. Củ nưa được lưu trữ ở các chế độ nhiệt độ khác nhau. Trong quá trình bảo quản hàm lượng glucomannan giảm dần, độ hao hụt khối lượng tăng dần theo thời gian.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khảo sát ảnh hưởng của các họ Củ nưa và nhiệt độ bảo quản đến hàm lượng glucomannan trồng tại một số tỉnh miền Nam và Tây Nguyên TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH TẠP CHÍ KHOA HỌC HO CHI MINH CITY UNIVERSITY OF EDUCATION JOURNAL OF SCIENCE KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ CÔNG NGHỆ NATURAL SCIENCES AND TECHNOLOGY ISSN: 1859-3100 Tập 14, Số 12 (2017): 161-171 Vol. 14, No. 12 (2017): 161-171 Email: tapchikhoahoc@hcmue.edu.vn; Website: http://tckh.hcmue.edu.vn KHẢO SÁT ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC HỌ CỦ NƯA VÀ NHIỆT ĐỘ BẢO QUẢN ĐẾN HÀM LƯỢNG GLUCOMANNAN TRỒNG TẠI MỘT SỐ TỈNH MIỀN NAM VÀ TÂY NGUYÊN Phạm Thị Hà Vân*, Nguyễn Thị Hiếu Trang, Phạm Quang Thắng Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nông nghiệp Công nghệ cao Ngày nhận bài: 21-9-2017; ngày nhận bài sửa: 01-12-2017; ngày duyệt đăng: 20-12-2017 TÓM TẮT Đánh giá ảnh hưởng của các họ củ nưa đến hàm lượng glucomannan trồng tại một số tỉnh miền Nam và Tây Nguyên. Glucomannan trong mẫu củ nưa thuộc chi Amorphophallus, họ Ráy Araceae ở Vũng Tàu là 7,58 ± 0,56%; 9,94 ± 0,61%; Đắk Lắk là 7,17 ± 0,89%. Ở Trà Vinh, Bến Tre củ nưa thuộc chi Tacca, họ Râu hùm Taccaceae không chứa glucomannan. Củ nưa được lưu trữ ở các chế độ nhiệt độ khác nhau. Trong quá trình bảo quản hàm lượng glucomannan giảm dần, độ hao hụt khối lượng tăng dần theo thời gian. Từ khóa: glucomannan, Amorphophallus, Tacca. ABSTRACT Effect of familia tuber and storage temperatures to glucomannan content in provinces of Southern and central Highlands Vietnam We evaluated the effect of two familia tuber on the glucomannan in provinces of Southern and central Highlands Vietnam. The glucomannan content in the genus Amorphophallus (Araceae) in Vung Tau was 7.58 ± 0.56%; 9.94 ± 0.61%; Dak Lak is 7.17 ± 0.89%. In Tra Vinh, Ben Tre, the genus Tacca (Taccaceae) does not contain glucomannan. Tuber are stored under different temperature regimes During preservation, the content of glucomannan decreased and loss of weigh increased over time in all treatments. Keywords: glucomannan, Amorphophallus, Tacca. 1. Mở đầu Củ Nưa mọc hoang rải rác ở khắp các vùng núi, được người dân nhiều địa phương như: Lạng Sơn, Quảng Ninh, Hòa Bình, Thừa Thiên - Huế, Trà Vinh, Bến Tre, Đắk Lắk... đem về trồng từ lâu ở trong vườn, quanh bờ ao, dọc hàng rào và trên đồi để làm thức ăn cho người và gia súc. Các loài này chủ yếu thuộc họ Ráy (Araceae) [1, 2] và họ Râu hùm (Taccaceae) [3]. Nưa Taccaceae có đặc điểm hình thái: thân mọc thẳng, thân xẻ thùy, củ hình cầu, nhẹ, có hình dạng bên ngoài giống củ khoai tây, ruột củ màu trắng, khối lượng củ trung bình từ 100 – 250g, củ được thu hoạch 6 tháng sau khi trồng. Nưa Amorphophallus có đặc điểm hình thái: Thân mọc thẳng, cuống lá tròn, màu xanh đậm; phiến lá được phân làm * Email: havanvt89@gmail.com 161 TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Tập 14, Số 12 (2017): 161-171 2 chét, mỗi chét lại phân ra 2 – 3 chét nhỏ; củ hình cầu dẹp, gồm củ mẹ nằm giữa và xung quanh là các củ con, vỏ củ màu mâu hoặc nâu đen, thịt củ có màu vàng nhạt hoặc màu trắng ngà, khối lượng củ trung bình từ 300 – 600g, được thu hoạch từ những cây 2 năm tuổi (dựa vào đặc điểm hình thái lá). Glucomannan là một polysaccharide hòa tan trong nước, được tạo nên từ các đơn vị cấu trúc D-glucose và D-mannose liên kết với nhau bởi liên kết β-1,4-glycoside. Glucomannan có trong thành phần của cây thuộc loài Amorphophallus sp. (họ Araceae Ráy, ở Việt Nam gọi là khoai Nưa), cây lô hội (Aloe vera) và trong một số loại rong biển. Hàm lượng glucomannan thay đổi tùy thuộc vào giống, thời tiết, điều kiện canh tác, thời điểm thu hoạch và cao nhất là trước thời kì ngủ đông (tán lá bị chết) [4]. Glucomannan có nhiều tính chất quý như tạo dung dịch có độ nhớt cao, tạo gel ổn định, không độc nên được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như: thực phẩm và y học [5]. 2. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu 2.1.Vật liệu Hai mẫu củ nưa Tacca leontopetaloides thuộc họ Râu hùm (Taccaceae) ở 2 xã thuộc tỉnh Bến Tre: xã Bình Thạnh huyện Thạnh Phú (Mẫu 1), xã Long Hòa huyện Bình Đại (Mẫu 2). Hai mẫu ở 2 xã thuộc tỉnh Trà Vinh: xã An Quảng Hữu huyện Trà Cú (Mẫu 3), xã Long Khánh huyện Duyên Hải (Mẫu 4). Hình 1. Hình thái học của cây nưa Tacca leontopetaloides trưởng thành [6] Hình 2. Hoa và củ nưa Tacca leontopetaloides (Mẫu 1) Một mẫu củ nưa Amorphophallus, họ Ráy Araceae ở xã Đăk Phơi, huyện Lăk, tỉnh Đắk Lắk (Mẫu 5). Hai mẫu củ nưa ở phường 1, thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (Mẫu 6, Mẫu 7). 162 TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Phạm Thị Hà Vân và tgk Gân lá lá Cuống lá Chồi Rễ xơ Mần cây Củ con Rễ Củ mẹ Hình 3. Hình thái học của cây nưa Amorphophallus trưởng thành [7] Hình 4. Cây và củ nưa Amorphophallus (Mẫu 6) 2.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập và bảo quản mẫu củ nưa: Các mẫu củ nưa được thu hoạch, xử lí loại bỏ đất cát, bụi bẩn và sau đó sẽ được vận chuyển ngay về phòng thí nghiệm của Trung tâm trong thời gian tối đa là 24 giờ. Mẫu củ nưa ở mỗi một địa điểm được thu hoạch ở cùng một độ tuổi, cây nưa phát triển đồng đều về kích thước. Phương pháp lấy mẫu tại đồng ruộng và tại phòng thí nghiệm áp dụng theo TCVN 9016 – 2011, củ nưa sẽ được trộn đều, lấy mẫu đại diện để tiến hành tách chiết glucomannan và đánh giá các chỉ tiêu. Củ nưa mang về phòng thí nghiệm nếu không phân tích ngay sẽ được bảo quản trong kho lạnh ở nhiệt độ 20 ± 2 0C. - Phương pháp tách chiết glucomannan từ củ nưa: Củ nưa thu hoạch được làm sạch, đưa về phòng thí nghiệm trong vòng 24 giờ, rửa sạch, gọt vỏ, cắt thành miếng với độ dày 3 – 5 mm. Sau đó ngâm trong NaHSO3 1% (w/v) trong 1 phút. Sấy khô đến độ ẩm < 14%, nghiền và sàng lọc ta được bột củ nưa để làm nguyên liệu cho quá trình tách chiết glucomannan. - Định lượng glucomannan: sử dụng bộ kit định lượng gluconmannan (gluconmannan assay kit) của hãng Megazyme. - Xác định trọng lượng phân tử bằng sắc kí gel thấm qua (Gel Permeation chromatography – GPC). 163 TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Tập 14, Số 12 (2017): 161-171 - Xác định đ ...