Khảo sát thành phần hóa học và khả năng kháng khuẩn Staphylococus aureus và Salmonella sp. của tinh dầu sả chanh, vỏ bưởi da xanh

Với mục đích đa dạng hóa ứng dụng các sản phẩm có chứa tinh dầu, tạo ra nhiều sản phẩm có giá trị vừa có tác dụng kháng khuẩn, vừa tự nhiên an toàn cho người sử dụng, do đó nghiên cứu khảo sát thành phần hóa học và khả năng kháng vi khuẩn Staphylococus aureus và Salmonella sp. của tinh dầu sả chanh, vỏ bưởi da xanh đã được thực hiện.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khảo sát thành phần hóa học và khả năng kháng khuẩn Staphylococus aureus và Salmonella sp. của tinh dầu sả chanh, vỏ bưởi da xanh KHẢO SÁT THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ KHẢ NĂNG KHÁNG KHUẨN STAPHYLOCOCUS AUREUS VÀ SALMONELLA SP. CỦA TINH DẦU SẢ CHANH, VỎ BƯỞI DA XANH Trần Đình Mạnh1 1. Viện Phát triển Ứng dụng, Trường Đại học Thủ Dầu MộtTÓM TẮT Sản phẩm tinh dầu được ứng dụng rất nhiều trong các lĩnh vực cuộc sống của chúng tangày nay. Với mục đích đa dạng hóa ứng dụng các sản phẩm có chứa tinh dầu, tạo ra nhiềusản phẩm có giá trị vừa có tác dụng kháng khuẩn, vừa tự nhiên an toàn cho người sử dụng, dođó nghiên cứu khảo sát thành phần hóa học và khả năng kháng vi khuẩn Staphylococus aureusvà Salmonella sp. của tinh dầu sả chanh, vỏ bưởi da xanh đã được thực hiện. Tinh dầu vỏ bưởida xanh, sả chanh thu được bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước có thành phầnchính D-limonene và citral tương ứng. Hỗn hợp tinh dầu sả chanh-vỏ bưởi da xanh ở nồng độ5% trong tween 80 5% cho hiệu quả kháng khuẩn S. aureus và Salmonella sp. với đường kính vòngkháng khuẩn lần lượt là 17 và 15,1 mm. Hiệu quả kháng khuẩn của hỗn hợp tinh dầu sả chanh-vỏbưởi da xanh > tinh dầu sả chanh > tinh dầu vỏ bưởi da xanh. Khả năng kháng khuẩn S. aureustốt hơn so với vi khuẩn Salmonella sp. Dựa vào kết quả này, hỗn hợp tinh dầu sả chanh-vỏ bưởida xanh có thể ứng dụng vào sản phẩm nước lau sàn, khăn lau khử trùng. Từ khóa: Bưởi da xanh, kháng khuẩn, sả chanh, thành phần hóa học, tinh dầu1. ĐẶT VẤN ĐỀ Staphylococcus aureus (S. aureus hay tụ cầu vàng) là vi khuẩn gây bệnh phổ biến nhất ởngười, Gram dương, phát hiện nhiều trên da và mũi, thường gây nhiễm trùng khi xâm nhập vàomáu, gây ra nhiều loại bệnh nhiễm trùng mãn tính, nhiễm trùng huyết và nhiễm khuẩn huyết(Xiao và nnk., 2020). Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng tại bệnh viện và trongcộng đồng. Salmonella sp. (vi khuẩn gây tiêu chảy) cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảycấp có thể gây tử vong (Popa và Papa, 2021), Gram âm, tồn tại nhiều trong đất, nước và khôngkhí ô nhiễm. Nguyên nhân chủ yếu của bệnh nhiễm khuẩn Salmonella là do thực phẩm đã gây racác đợt bùng phát dịch ở Châu Âu (Jiménez và nnk., 2014). Hiện tại, chưa có vắc-xin để phòngngừa bệnh S. aureus. Do đó, việc tìm kiếm các sản phẩm vừa có tác dụng khử khuẩn vừa an toàncho người sử dụng được quan tâm để thay thế cho các chất kháng sinh, chất kháng khuẩn tổnghợp từ hóa học để kiểm soát nhiễm khuẩn đặc biệt trong môi trường bệnh viện. Tinh dầu là chất lỏng đậm đặc dễ bay hơi được chiết xuất từ thực vật, có nguồn gốc tựnhiên được xem là an toàn. Ngày nay, có khoảng 400 đến 500 loại tinh dầu được sản xuấtthương mại, việc thương mại và ứng dụng tinh dầu vẫn tiếp tục phát triển. Từ lâu trong y học,tinh dầu được biết đến với khả năng sát trùng, kháng khuẩn, kháng nấm, kháng vi-rút, chốngoxy hóa, chống ung thư và điều hòa miễn dịch, làm thuốc giảm đau, chống viêm (Bakkali vànnk., 2008), do đó chúng được sử dụng làm thuốc chữa bệnh trong y học (de Almeida và nnk.,2010). Ngoài ra, chúng còn được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực dược phẩm, mỹ phẩmvà bảo quản thực phẩm (Mukarram và nnk., 2021). Nhờ chúng chứa nhiều hợp chất có hoạt tính 371sinh học - thành phần chủ yếu có trong tinh dầu như hydrocarbon (monoterpenes vàsesquiterpenes) và các hợp chất oxy hóa (alcohol, este, ete, aldehyd, xeton, lacton, phenol vàete phenol) (Khorshidian và nnk., 2018) đã được chứng minh là có tác dụng kháng khuẩn, khángnấm, diệt côn trùng, chống ký sinh trùng, bảo quản thực phẩm và kiểm soát các bệnh ở ngườivà thực vật (Ma và nnk., 2019; Mutlu-Ingok và nnk., 2019; de Almeida và nnk., 2010) Bưởi (Citrus paradisi) là một loại trái cây cận nhiệt đới thuộc họ cam quýt với sản lượnghàng năm ước tính khoảng 8,3 triệu tấn, một lượng lớn vỏ bưởi được tạo ra do nhu cầu tiêu thụbưởi ngày càng tăng. Từ đó vỏ bưởi được sử dụng để tạo ra các sản phẩm có giá trị như tinh dầu.Ở nước ta, sả chanh (Cymbopogon citratus) và bưởi (Citrus paradisi) được trồng khá phổ biến,phục vụ cho mục đích phát triển kinh tế, chủ yếu làm các sản phẩm chế biến, dược liệu, dượcphẩm, ... Trong đó nhiều tỉnh trồng sả với diện tích lớn để chiết xuất tinh dầu. Tinh dầu bưởi đãđược ứng dụng nhiều trong y học kích thích mọc tóc, lợi tiểu, chống oxy hóa, khử trùng. Với thànhphần chính là limonene có trong tinh dầu bưởi (Huynh và nnk., 2021; Phạm và nnk., 2021) vàthành phần chính là citral, isoneral, isogeranial, geraniol, geranyl acetate, citronellal, citronellol cótrong tinh dầu sả (Mukarram và nnk., 2021) đã chứng minh nó có tác dụng kháng khuẩn, trị tiêuchảy, diệt côn trùng, ấu trùng, chống viêm, chống oxy hóa, chống ung thư. Từ những tính chất trêncủa tinh dầu sả và bưởi đã cho thấy chúng là ứng viên đầy hứa hẹn có khả năng khử khuẩn. Do đókhảo sát thành phần hóa học và khả năng kháng vi khuẩn Staphylococus aureus và Salmonella sp.của tinh dầu sả chanh, vỏ bưởi da xanh được thực hiện, làm cơ sở cho việc phát triển các sản phẩmchứa tinh dầu như sản phẩm tẩy rửa gia dụng, khăn lau khử trùng, nước lau sàn, …2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Nguyên liệu Cây sả chanh sau trồng 3 tháng và vỏ bưởi da xanh được thu mua tại Bạch Đằng, TânUyên, Bình Dương. Chủng vi khuẩn Samonella sp. và Staphylococcus aureus được mua tại phòng phân tíchvi sinh, trường Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh. 2.2. Chiết xuất tinh dầu Sả chanh rửa sạch, bưởi da xanh gọt vỏ, sau đó cắt nhỏ (mỗi loại 6 kg) cho vào nồi chưngcất lôi cuốn hơi nước. Sau đó thêm 10 lít nước vào hệ thống, tiến hành chưng cất trong 3 giờ ởnhiệt độ 1000C áp suất thường thu được tinh dầu sả chanh, tinh dầu vỏ bưởi da xanh và đượclàm khan bằng Na2SO4. Sản phẩm tinh dầu được phân tích thành phần hóa học và bảo quản kínt ...