Khoa cử triều Tây Sơn

Khoa cử triều Tây SơnVua Quang Trung đặc biệt chú trọng truyền thống văn hiến Bắc Hà, nhiều lần xuống chiếu cầu hiền, thu phục nhân tài để phục vụ triều đại mới. Nhà vua rất quan tâm đến chữ Nôm, muốn tạo nên một nền văn hóa riêng cho dân tộc Việt Nam. Mùa thu tháng 8, Quang Trung năm thứ 2 (1789) vừa lên ngôi chính vị, đánh bại quân nhà Thanh, việc triều chính chưa được củng cố, nhưng nhà vua đã mở khoa thi Hương cho học trò xứ Nghệ (có người gọi là khoa thi...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khoa cử triều Tây Sơn Khoa cử triều Tây Sơn Vua Quang Trung đặc biệt chú trọng truyền thống văn hiến Bắc Hà, nhiều lầnxuống chiếu cầu hiền, thu phục nhân tài để phục vụ triều đại mới. Nhà vua rấtquan tâm đến chữ Nôm, muốn tạo nên một nền văn hóa riêng cho dân tộc ViệtNam. Mùa thu tháng 8, Quang Trung năm thứ 2 (1789) vừa lên ngôi chính vị, đánhbại quân nhà Thanh, việc triều chính chưa được củng cố, nhưng nhà vua đã mởkhoa thi Hương cho học trò xứ Nghệ (có người gọi là khoa thi Tuấn sĩ). SaiNguyễn Khải Xuyên - La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp làm Đề điệu kiêm chức chánhchủ khảo chấm thi. Đồng thời nhà vua xuống chiếu cho lập Sùng Chính viện: Chiếu cho La Sơn Phu tử được biết: Ông tuổi, đức đều cao, tất cả sĩ phu đềutrông ngóng... nay trong nước đã yên, trẫm toan hưng khởi chính học. Ông đã lấyhọc thuật hiện rõ bên tà, bên chính trong phép học trẫm rất vui lòng. Trẫm định đặt Sùng chính thư viện ở Vinh Kinh tại núi Nam Hoa, ban cho ôngchức Sùng chính viện viện trưởng chuyên coi việc dạy học. Nhất định theo phéphọc Chư Tử khiến cho nhân tài có thể thành tựu, phong tục trở lại tốt đẹp. Từ nay, phàm trong các viên tư nghiệp, đốc học, mỗi năm nếu có ai học hay,hạnh tốt thì kê quê quán, tên họ đề đạt đến thư viện giao cho ông khảo sát đứcnghiệp và hạnh nghệ tâu lên triều đình để bổ dụng. Ông nên gắng giảng rõ đạođức, rèn đúc nhân tâm để cho xứng với ý của Trẫm khen chuộng người tuổi cao,đức lớn. Khâm tại đặc chiếu Quang Trung năm thứ 4, ngày 20 tháng 8 Sau khi xuống chiếu lập Sùng chính viện, vua Quang Trung còn hạ chiếu lậpcác nhà học cấp xã và cấp phủ, huyện. Nội dung: Chiếu cho quan viên và trăm họ trong nước được biết: Dựng nướclấy việc học làm đầu, muốn thịnh trị lấy nhân tài làm gốc, trước đây nhiều việc,việc học không sửa sang được, khoa cử bỏ dần, nhân tài ngày càng ít. Phàm hếtloạn thành trị, lẽ tuần hoàn là thế, sau loạn càng cần sửa sang hưng khởi, lập giáohóa, lập khoa cử là quy mô lớn để chuyển loạn thành trị. Trẫm khi mới bình định đã có nhã ý hậu đãi nhà nho, có lưu tâm quý mến kẻ sĩ,muốn được người thực học để dùng cho quốc gia. Vậy ban chiếu xuống cho dân các xứ cần lập học x ã chọn nho sĩ học thức, cóđức hạnh đặt làm thày học giảng dạy cho học trò xã mình. Hẹn năm nay mở khoathi Hương. Những tú tài thi Hương đỗ hạng ưu được đưa lên trường Quốc học, đỗhạng thứ thì đưa vào trường Phủ học. Những Hương Cống ở triều cũ chưa làm chức nhiệm gì nay tới chầu thì bổ cácchức huấn đạo, tri huyện. Nho sinh và sinh đồ đợi kỳ thi vào thi lại, đỗ hạng ưu thìtuyển dụng, hạng kém thì bãi về trường xã học tiếp. Còn những sinh đồ ba quannhất thiết bắt về làm dân, cùng dân chịu sưu hạch. Đây là những chủ trương tích cực, biện pháp rõ ràng, khoa học nhằm dồn côngsức xây dựng đất nước nhưng thời gian quá ngắn, vua Quang Trung chỉ mới tổchức được 1 khoa thi Hương, còn khoa Tiến sĩ thì chưa tổ chức được khoa nào.Thực là một giấc mơ vàng.