Khu kinh tế - Một hình thức tổ chức lãnh thổ kinh tế đang được nhân rộng

Xây dựng và phát triển các KKT là một thực tiễn khách quan và hướng đi đúng đắn đối với các quốc gia, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Xây dựng mô hình sản xuất, kinh doanh và quản lý như thế nào cho phù hợp, cơ chế chính sách, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực ra sao để thu hút được đầu tư, tạo ra được sự đột phá trong phát triển kinh tế quốc gia đang là bài toán cần nhiều lời giải của các địa phương cũng như các nhà nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khu kinh tế - Một hình thức tổ chức lãnh thổ kinh tế đang được nhân rộng JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Social Sci. Science., 2010, Vol. 55, No. 7, pp. 160-166 KHU KINH TẾ - MỘT HÌNH THỨC TỔ CHỨC LÃNH THỔ KINH TẾ ĐANG ĐƯỢC NHÂN RỘNG Nguyễn Thị Hoài Trường Trường Đại học Vinh1. Mở đầu Tổ chức lãnh thổ kinh tế là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầutrong phát triển kinh tế của mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ. Đó là sự sắp xếp và phốihợp các đối tượng trong mối quan hệ liên ngành, liên vùng nhằm sử dụng một cáchhợp lý các tiềm năng tự nhiên, lao động, vị trí địa lý kinh tế, chính trị và cơ sở vậtchất kỹ thuật đã và sẽ tạo dựng để đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao và nângcao mức sống dân cư, đảm bảo sự phát triển bền vững của một lãnh thổ [5]. Hiện nay, hình thức tổ chức lãnh thổ kinh tế rất đa dạng, vừa có các hìnhthức được tổ chức theo các đối tượng quản lý và xây dựng kế hoạch phát triển (cácvùng kinh tế, các đơn vị hành chính), vừa có các hình thức được tổ chức theo cáckhu vực đặc biệt (vùng kinh tế trọng điểm, hành lang kinh tế, khu kinh tế, lãnh thổcông nghiệp tập trung, lãnh thổ nông nghiệp tập trung, khu du lịch...). Trong đó,khu kinh tế (KKT) là một trong những hình thức tổ chức lãnh thổ kinh tế đangđược nhân rộng ở nhiều quốc gia, đặc biệt là những quốc gia đang phát triển nhưViệt Nam, do ưu thế vượt trội của nó trong sự liên kết các ngành kinh tế, các hìnhthức tổ chức lãnh thổ theo ngành, đặc biệt là thu hút đầu tư nước ngoài, tạo nênđộng lực thúc đẩy nhanh sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Có hai loạiKKT: khu kinh tế ven biển và KKT cửa khẩu. KKT ven biển là KKT được hìnhthành ở những khu vực ven biển gắn với các cảng biển. KKT cửa khẩu là KKT đượchình thành ở khu vực biên giới đất liền có cửa khẩu quốc tế hoặc cửa khẩu chính[4]. Trong giới hạn bài viết này chỉ tập trung sự phân tích vào KKT ven biển.2. Nội dung2.1. Cơ sở lý luận về KKT2.1.1. Khái niệm và đặc trưng - Thuật ngữ “Khu kinh tế” (Economic zones) xuất hiện từ cuối thập niên 70của thế kỷ trước và được phổ biến rộng rãi ở Trung Quốc. Cho đến nay, có nhiều160 Khu kinh tế - một hình thức tổ chức lãnh thổ kinh tế...quan niệm khác nhau về KKT. Theo nghĩa rộng, KKT là những khu vực địa lý đượcáp dụng những chính sách kinh tế đặc biệt. Theo nghĩa hẹp, KKT là một loại hìnhriêng của khu kinh tế tự do, đầy đủ như một xã hội thu nhỏ. Đó là một khu vực địalý riêng biệt, được áp dụng những chính sách kinh tế đặc biệt nhằm thu hút vốnđầu tư nước ngoài, công nghệ, kiến thức về quản lý để phát triển kinh tế với mộtcơ cấu ngành nghề đầy đủ, trong đó ưu tiên phát triển công nghiệp hướng về xuấtkhẩu, nhưng cũng không bỏ qua thị trường nội địa. KKT bao gồm tất cả các loạihình khác nhau của khu kinh tế tự do, được tổ chức thành các khu chức năng: khucông nghiệp, khu chế xuất, cảng nước sâu và các ngành công nghiệp, dịch vụ gắnvới cảng, khu phi thuế quan, khu đô thị, khu du lịch, khu dân cư, khu hành chínhvà các khu chức năng khác. Ở Việt Nam, KKT được hiểu là khu vực có ranh giới địa lý xác định thuộclãnh thổ và chủ quyền của quốc gia, có không gian kinh tế riêng biệt, với môi trườngđầu tư và kinh doanh thuận lợi và bình đẳng bao gồm: các khu chức năng, các côngtrình hạ tầng kỹ thuật – xã hội, các công trình dịch vụ và tiện ích công cộng với cácchính sách ưu đãi, khuyến khích, ổn định lâu dài và cơ chế quản lý thông thoáng tạođiều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài yên tâm đầu tưphát triển sản xuất kinh doanh hàng hóa, dịch vụ trong khung pháp lý hiện hànhvà ngày càng hoàn thiện [8]. - KKT là một hình thức tổ chức lãnh thổ kinh tế có một số đặc trưng cơ bảnsau: + Là khu vực có vị trí địa lý, ranh giới riêng biệt với các vùng khác, một bộphận lãnh thổ của quốc gia, được Chính phủ cho phép xây dựng và phát triển, vậnhành bởi khung pháp lí riêng, mở cửa theo các thông lệ quốc tế. + Là nơi có môi trường đầu tư, kinh doanh, buôn bán phù hợp với cơ chế thịtrường, được hưởng quy chế tự do và ưu đãi hơn các vùng khác. + Là nơi giao lưu kinh tế với nước ngoài thông thoáng, ưu tiên hướng xuấtkhẩu, thu hút vốn đầu tư nước ngoài.2.1.2. Vai trò KKT trong quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa và hội nhập Thứ nhất, các KKT có điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư trong và ngoàinước. Thu hút đầu tư nước ngoài giúp nước chủ nhà có thêm vốn đầu tư, tiếp cậnvà chuyển giao khoa học công nghệ tiên tiến, học hỏi được kinh nghiệm quản lý hiệnđại. Thu hút đầu tư trong nước nhằm khai thác và sử dụng tối ưu nguồn vốn cònchưa được huy động, tạo nên sự thông thương, liên kết giữa các doanh nghiệp trongvà ngoài nước, từng bước thúc đẩy doanh nghiệp trong nước phát triển năng độnghơn, có khả năng cạnh tranh sản phẩm cao hơn trên thị trường quốc tế. ...