Kiến thức lớp 10 PHÂN TÍCH TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG -phân tích tác phẩm(phần 2)

Truyền thuyết là thể loại văn học dân gian kết hợp nhuần nhuyễn yếu tố lịch sử và yếu tố tưởng tượng hư cấu, là sự kết tinh của truyền thống văn hoá, lịch sử của dân tộc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kiến thức lớp 10 PHÂN TÍCH TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG -phân tích tác phẩm(phần 2)Kiến thức lớp 10PHÂN TÍCH TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊCHÂU - TRỌNG THỦY-phần 2THỬ GÓP THÊM MỘT CÁCH NHÌN VỀ TRUYỀNTHUYẾT AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU - TRỌNGTHỦY DƯỚI GÓC ĐỘ THI PHÁP HỌC XÃ HỘI1. Truyền thuyết là thể loại văn học dân gian kết hợp nhuầnnhuyễn yếu tố lịch sử và yếu tố tưởng tượng hư cấu, là sự kếttinh của truyền thống văn hoá, lịch sử của dân tộc.Truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ là mộttác phẩm tiêu biểu được chương trình sách giáo khoa lớp 10phân ban đưa vào chương trình học chính thức. Truyện tập trungvào mẫu đề dựng nước và giữ nước. Dẫu biết rằng về mặt chứcnăng, tác phẩm chủ yếu là lý giải lịch sử, đề cập đến quá khứ củadân tộc. Nhưng vấn đề lịch sử đó đã được sàng lọc qua lăng kínhchủ quan của tác giả dân gian, cũng có nghĩa là được hư cấutưởng tượng, và vì thế những nhân vật đã trở thành hình tượngnghệ thuật mang tính quan niệm.Do là sự sàng lọc của trí nhớ người bình dân nên những gì đượclưu giữ bao giờ cũng đẹp hơn. Người Việt khác các dân tộc khác,thường nặng về tâm thức lịch sử, dựa vào lịch sử để làm điểmtựa cho cuộc sống. Vì vậy xét ở góc độ lịch sử, truyền thuyết AnDương Vương và Mị Châu – Trọng Thuỷ có một vị trí, vai tròquan trọng.Khi phân tích đánh giá tác phẩm, chúng ta thường chú trọng đếnviệc làm rõ hai vấn đề chính, đó là việc dựng nước và giữ nướccũng như bi kịch mất nước Âu Lạc do sự chủ quan, mất cảnhgiác của An Dương Vương; khía cạnh thứ hai thường được chútrọng đó là mối tình giữa Mị Châu – Trọng Thủy. Ở đây có hai câuchuyện được kết cấu theo kiểu lồng ghép. Câu chuyện tình củaMị Châu – Trọng Thuỷ phải chăng là lời giải thích cho lý do mấtnước, nhằm xoa dịu nỗi đau, và là một bước “giảm nhẹ” trọng tộicho An Dương Vương – vị vua đáng kính?Nhưng cũng từ sự lắp ghép cốt truyện ta thấy tác giả dân giandường như không chỉ dừng lại ở việc giải thích cho nguyên nhânmất nước mà còn gửi gắm một tình ý, một nét bản sắc văn hoáứng xử của người Việt trên cơ sở đối sánh với người Hán.2. Giữa người Việt và người Hán vốn có hai cách ứng xử thể hiệnhai nét đặc thù riêng về văn hoá. Khi Nguyễn Trãi nói:“Đem đại nghĩa để thắng hung tàn,Lấy chí nhân để thay cường bạo”cũng là để đối sánh nét khác biệt giữa hai dân tộc. Văn hoángười Việt, nhất là trong việc ứng xử, được ví như nước đổ vàodĩa ra hình cái dĩa, đổ vào lọ ra hình cái lọ, nhưng nước vẫn luônlà nước. Thiết nghĩ, khi văn hoá Hán xâm nhập vào, mặc dù cóảnh hưởng nhưng người Việt vẫn giữ được bản sắc riêng củamình. Điều này đem quy chiếu vào trong tác phẩm “An DươngVương và Mị Châu – Trọng Thuỷ”, qua tác phẩm, tác giả dân giannhư muốn gửi gắm một ngầm ý sâu xa rằng: dù trong hoàn cảnhnào cũng phải giữ cho được bản sắc. Mất nước rồi có thể lấy lạiđược nhưng đừng để mất bản sắc văn hoá của dân tộc!3. Xem xét kỹ tác phẩm, chú ý đến yếu tố cốt truyện, chúng ta sẽthấy có sự đối sánh rất rõ ở ba mối quan hệ: vua – tôi, cha – con,chồng – vợ giữa người Việt và người Hán. Có thể thấy rõ điềunày qua bảng dưới đây:Mối quan hệ / Việt / HánVua - tôi An Dương Vương - Mỵ châu / Triệu Đà - Trọng Thủy(Bằng nghĩa tình) / (Bằng thủ đoạn)Cha - con An Dương Vương - Mỵ châu / Triệu Đà - Trọng Thủy(Bằng nghĩa tình) / (Bằng thủ đoạn)Chồng - vợ Mỵ châu - Trọng Thủy / Trọng Thủy - Mỵ châu(Bằng nghĩa tình) / (Bằng thủ đoạn)/Như vậy ta thấy rằng quan hệ vua - tôi, cha - con giữa An DươngVương với Mị Châu dựa trên nền tảng của nghĩa tình. Ngược lạiquan hệ vua – tôi, cha – con về phía người Hán tất cả đều dùngthủ đoạn, dựa trên thủ đoạn, vì một mục đích nhất định.Đặc biệt, trong quan hệ vợ chồng giữa Mị Châu với Trọng Thuỷ,dù biết rằng Trọng Thuỷ là người không cùng dân tộc, khác vănhoá, phong tục, thậm chí là con trai Triệu Đà – kẻ đã từng xâmlược ÂU Lạc, thế nhưng Mị Châu vẫn sống với Trọng Thuỷ bằngcái nghĩa cái tình. Trong lúc đó Trọng Thuỷ đến với Mị Châu là vìmục đích, âm mưu chiếm đoạt nỏ thần.4. Có được nỏ thần trong tay, Triệu Đà đã chiếm được ÂU Lạc.Về mặt kinh tế – chính trị, chúng ta đã bị người Hán đồng hoá.Nhưng về văn hoá (khía cạnh văn hoá ứng xử) người Hán bịchúng ta đồng hoá ngược lại. Điều này được thể hiện khá rõ ởnhân vật Trọng Thuỷ. Trước lúc cầu hôn Mị Châu có thể TrọngThuỷ chưa có tình yêu đối với Mị Châu mà chỉ có hành động vì ýthức của kẻ làm con phải tuân theo lời cha, bổn phận của bề tôiphải tuân lệnh chúa. Nhưng khi đã sống cuộc sống vợ chồng, rõràng Trọng Thuỷ đã dần bị nghĩa tình (tình yêu của Mị Châu)người Việt cảm hoá (tất nhiên ý thức về nghĩa vụ đối với “chủnhân” vẫn còn lấn át). Chúng ta thấy rằng sau khi chiến thắng,thôn tính được ÂU Lạc, lẽ ra Trọng Thuỷ phải là người vui mừnghưởng vinh quang, nhưng Trọng Thuỷ lại tự kết liễu đời mình. Rõràng trước lúc chết, trong Trọng Thuỷ đã tồn tại mâu thuẫn, ...