Kiểng Nam bộ - một bản sắc văn hoá

Văn minh miệt vườn ở Nam bộ xưa kia và văn minh đô thị ngày nay không thể không kể đến sự có mặt của cây kiểng. Trồng kiểng, chơi kiểng là cả một nghệ thuật công phu, tinh tế. Những năm gần đây, ở thành thị và nông thôn phong trào chơi cây kiểng phát triển rất mạnh, ngoài yếu tố đam mê nghệ thuật thẩm mỹ của những nghệ nhân, tài tử, tao nhân mặc khách, thì kinh doanh, sản xuất cây kiểng cũng là một nghề đang ăn nên làm ra....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kiểng Nam bộ - một bản sắc văn hoáKiểng Nam bộ - một bản sắc văn hoáVăn minh miệt vườn ở Nam bộ xưa kia và văn minh đô thị ngày nay khôngthể không kể đến sự có mặt của cây kiểng. Trồng kiểng, chơi kiểng là cả mộtnghệ thuật công phu, tinh tế. Những năm gần đây, ở thành thị và nông thônphong trào chơi cây kiểng phát triển rất mạnh, ngoài yếu tố đam mê nghệthuật thẩm mỹ của những nghệ nhân, tài tử, tao nhân mặc khách, thì kinhdoanh, sản xuất cây kiểng cũng là một nghề đang ăn nên làm ra.Bộ nguyệt quế bon sai độc đáo của ông Tám Ẩn, quận 7, TPHCMẢnh: T.T.V Đặc tính hàng đầu của kiểng là những loại cây chậ m lớn, sống được lâudài trong điều kiện khắc nghiệt, có thân, cành, lá hội đủ những tiêu chuẩnthẩ m mỹ và triết lý trong nghệ thuật tạo hình. Dưới đây là một số cây kiểng tiêu biểu có mặt ở Nam bộ, được ưachuộng hiện nay:Mẫu tử Bùm sụm là loại cây có lá nhỏ, xanh bóng mượt như thoa mỡ. Trổ hoakết trái vào mùa xuân, hoa trắng, trái xanh, khi chín đỏ óng, nổi bật trên nềnxanh đậm của lá, tạo nên sự tương phản hài hòa, cân đối. Bùm sụm thíchnghi nơi đất cao ráo, không ẩm thấp, ánh sáng nhiều. Kim quít có nguồn gốc từ Trung Quốc, được du nhập vào Nam bộ từ xaxưa. Đây là loại cây rất chậm lớn, trồng và chăm bón tốt đến năm mươi nămchỉ to bằng cổ tay. Kim quít thường trồng trong chậu, lá xanh mướt màungọc bích, trái nhỏ như mút đũa, đỏ mọng, sum suê. Có những cây già lãonhưng vẫn đầy sức sống, cành lá mạnh mẽ, đôi khi có địa y ký sinh, trông rấtcổ quái và ấn tượng. Kim quít nằm trong “top ten” của cây kiểng quý.Hoa kiểng ngày Tết Mai vàng là loại cây kiểng phổ biến nhất, tượng trưng cho sự may mắncũng như sự thanh cao. Nó nằm trong bộ tứ, thể hiện bốn mùa trong năm:mai - lan - cúc - trúc. Ở Nam bộ và Trung bộ, bất cứ nhà nào cũng có chưngmai vàng trong những ngày đầu năm. Nhưng để có một gốc mai kiểng haymột bộ mai kiểng đẹp, quí, người sành điệu cũng lắm công phu truy tìm,chăm sóc. Một gốc mai có tuổi đời vài ba trăm năm, gốc một người ômkhông giáp, có giá vài trăm triệu không phải là dễ kiế m.Huynh đệ Cà đam là loại cây kiểng có nguồn gốc cây rừng bản địa, chậm lớn,nhưng lớn hoài, thân cao to, mạnh mẽ, lá có màu xanh sậm, nhỏ như lá kimquít, dáng dấp vạm vỡ, hiên ngang, cân đối. Cà đam nhân giống bằng cáchchiết cành, nhưng tỉ lệ ra rễ thấp. Gần đây, người ta đã nhân giống đượcbằng hạt và phổ biến khá rộng rãi. Cây dễ trồng, dễ thích nghi... nhưng nghệthuật tạo dáng, hình mới là sự quyết định giá trị của cây kiểng. Me, khế là loại cây kiểng truyền thống có hàng thế kỷ trước. Me và khếcó lá nhỏ, tươi xanh, trồng trong chậu rất chậm lớn, đôi khi có hoa, đậu trái.Loại cây kiểng này dễ kiếm nhưng đòi hỏi rất nhiều công chăm sóc và sựsáng tạo của các nghệ nhân, người chơi. Ngày nay loại cây kiểng này khôngcòn liệt vào hàng quý hiếm nữa, do được phổ biến khá nhiều. Người bìnhdân có thể chơi loại kiểng này dễ dàng.Mai chiếu thủy Sứ đại (còn gọi là chăm-pa) là loại cây kiểng có từ lâu đời, sống trênnền đất khô, phổ biến ở Nam Trung bộ, về sau di thực xuống phương Nam.Loại cây kiểng này không chịu ẩ m, hoa trắng có nhụy phơn phớt vàng, mùithơm ngan ngát rất quyến rũ. Sứ đại sống trong chậu lâu lớn, tạo hình cho nórất công phu do thân giòn xốp, dễ gãy. Bởi có đặc tính dễ nhân giống (giâmcành), nên sứ đại rất phổ biến trong nhân dân. Người ta nhân ra hàng trămcây trong chậu nhỏ, sau đó tìm dáng cây nào đẹp nhất cho vào chậu lớn hoặchạ thổ. Mấy năm gần đây, có sứ Thái du nhập vào Việt Nam, loại này có hoamàu đỏ tươi rất đẹp.Mai chiếu thủy Ngoài một số cây tiêu biểu kể trên còn có: gừa, si, sộp, săn máu, tử kinh,nguyệt quế, ngâu, bồ đề, thiên tuế, dừa, cọ, cau kiểng... Cây kiểng ở Nam bộ rất phong phú, có đến hàng trăm chủng loại từ quýhiế m đến bình dân thích hợp cho nhiều giới chơi. Thường người ta lấy “hìnhdạng” và “bộ” để làm tiêu chí giá trị cho chất lượng cây kiểng. Ngày nay, do sự phát triển của khoa học kỹ thuật cùng với sự tiếp nhậnnhững trào lưu mới trong xu thế hội nhập, các nền văn hóa tác động lẫn nhaurất mạnh mẽ. Thú chơi cây kiểng của người Việt cũng như một số loại hìnhvăn hóa khác đã góp phần gìn giữ được những đặc trưng, giá trị của một nềnvăn hóa giàu tính nhân văn, đậm đà bản sắc dân tộc... ấy là nền văn minh lúanước. ...