Kiểu kết cấu gắn với âm nhạc trong Sự bất tử của Milan Kundera

Sự bất tử được Milan Kundera gắn kết với một loại hình nghệ thuật-âm nhạc, một kết cấu hết sức đặc biệt, kỳ lạ về nghệ thuật tiểu thuyết, khiến tác phẩm trở nên nên thơ, nhẹ nhàng và uyển chuyển khi chuyển tải bức thông điệp nghệ thuật hết sức rộng lớn. Đó là sự “vỡ mộng hiện đại” mà con người cuối cùng cũng tìm thấy được từ mỗi bản thân.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kiểu kết cấu gắn với âm nhạc trong Sự bất tử của Milan KunderaTAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 17, SOÁ X3-2014Kiểu kết cấu gắn với âm nhạctrong Sự bất tử của Milan Kundera•Nguyễn Thị Kim TiếnTrường ðại học ðồng Tháp, tỉnh ðồng ThápTÓM TẮT:Sự bất tử ñược Milan Kundera gắn kết vớimột loại hình nghệ thuật-âm nhạc, một kết cấuhết sức ñặc biệt, kỳ lạ về nghệ thuật tiểuthuyết, khiến tác phẩm trở nên nên thơ, nhẹnhàng và uyển chuyển khi chuyển tải bứcthông ñiệp nghệ thuật hết sức rộng lớn. ðó làsự “vỡ mộng hiện ñại” mà con người cuối cùngcũng tìm thấy ñược từ mỗi bản thân.T khóa: sự bất tử của Milan Kundera, kiểu kết cấu gắn với âm nhạcMilan Kundera là một nhà văn hiện ñại ñã ñápứng ñược nhu cầu, ñòi hỏi ngày càng gắt gao củatiểu thuyết, một trong những người dám “trực diệnnhìn cái ác” không chút nhân nhượng nhưng vẫn ñủsức hài hước ñể không rơi vào sáo rỗng của “niềmtuyệt vọng triệt ñể”. Tác phẩm Sự bất tử1 ñến vớiñộc giả Việt Nam qua bản dịch của Nguyên Ngọcñã chuyên chở một ý nghĩa tác phẩm hết sức rộnglớn. ðó là sự nghiệp, tình yêu, tình dục gắn với sựtố cáo các ảo tưởng và bế tắc của “tiến bộ” cũngnhư sự thất bại của cả nghệ thuật, suy cho cùng baotrùm tác phẩm là sự “vỡ mộng hiện ñại”. Nhà vănñã gắn tác phẩm với “chủ nghĩa phản - hiện ñại”,tuy vậy phong cách và kết cấu tác phẩm vẫn theo lốihiện ñại. ðiều này thể hiện rõ nhất qua việc nhà vănxây dựng kết cấu gắn với âm nhạc trong tác phẩm.1. Sự bất tử ñược viết năm 1990 trong ñó chứañựng những chủ ñề thông qua cả trên chiều ngang1Milan Kundera (Nguyên Ngọc dịch), Sự bất tử, Nxb ðà Nẵng,1997.lẫn trên chiều thẳng ñứng. Theo Guy Scarpetta, tiếpcận Sự bất tử có hai cách:- ðọc theo chiều ngang, ñể “mặc cho mình bịcuốn theo chuỗi các lớp lang, diễn biến có phần thấtthường, dõi theo ñường qua lại. Lúc ngưng, lúc rẽ,lúc thay ñổi thang âm của chúng”- “ðọc theo phương thẳng ñứng, chú ý tính ña âmcủa các giọng tới diễn xuất các biến tấu, các ngoạiñề, các ñoạn nối trong âm lượng văn bản, tới phépbiện chứng quanh co của sự phân tán”2.Lối xây dựng kết cấu khá ñặc biệt cũng như việcthể hiện hành ñộng của các nhân vật bằng việc hòalẫn truyện kể và diễn từ ñể phê phán cái hiện ñại,hay việc ñánh giá thấp giá trị, nghĩa là huyền thoạivề sở hữu, về tình yêu say ñắm ñã khiến cuốn tiểuthuyết gây ñược sự chú ý. Cho ñến chủ ñề cuốicùng là sự thất bại của nghệ thuật cũng ñược nhà2Guy Scarpetta (ðặng Thị Hạnh dịch) “Sự mỉa mai không chútảo mộng”, Tạp chí văn học, số 4/1997, tr.204.Trang 63SCIENCE & TECHNOLOGY DEVELOPMENT, Vol 17, No.X3-2014văn kết hợp rất khéo léo trong từng phần, từngchương.biểu lộ mối liên quan chặt chẽ với nghệ thuật sángtác âm nhạc.ðối với một tác phẩm văn học nói chung và mộtcuốn tiểu thuyết nói riêng, nghệ thuật kết cấu giữvai trò quan trọng trong việc tổ chức và xây dựngtác phẩm. Kết cấu tổ chức mối liên hệ giữa các yếutố thuộc nội dung tác phẩm (tính cách và hoàn cảnh,hành ñộng và biến cố trong cốt truyện) và các yếutố khác thuộc hình thức (bố cục, hệ thống ngôn ngữ,nhịp ñiệu…). Bên cạnh ñó, kết cấu phải xử lý mốiliên hệ giữa tuyến sự kiện và tuyến nhân vật, phải tổchức các yếu tố từ sự sinh ñộng, miêu tả tĩnh tại, ñốithoại giữa các nhân vật, ñộc thoại nội tâm, tổ chứccác hình thức bề ngoài của tác phẩm bao gồm cácquyển, phần, chương, ñoạn của mỗi cuốn tiểuthuyết. Nhà tiểu thuyết lúc bắt tay vào xây dựng hệthống nhân vật cũng ñồng thời “chuẩn bị cho quátrình phát triển của cốt truyện và ñó cũng là bảnphác thảo ñầu tiên cho kết cấu tương lai của tácphẩm”3.Tiểu thuyết Sự bất tử có ñộ dài khoảng 470 trangdịch. Một tác phẩm không dày ñặc các sự kiện, biếncố, khó có thể tóm tắt nội dung như các tác phẩmtruyền thống khác. ðể tiện nắm bắt câu chuyện,trước tiên chúng tôi ñề cập ñến nguyên tắc viết củanhà văn. Theo Scarpetta, M. Kundera thường tạo bốcục tác phẩm của mình trên cơ sở sau:So với các nhà văn truyền thống (Victor Hugo,Stendhal, Balzac, Flaubert) của thế kỷ XIX, MilanKundera có những ñổi mới rõ rệt. Trong Sự bất tử,quy tắc xây dựng kết cấu không còn chặt chẽ nhưtrước, thay vào ñó, ông ñã gắn kết với một loại hìnhnghệ thuật khiến cho tác phẩm nên thơ, nhẹ nhàngvà uyển chuyển hơn, tạo nên một kết cấu hết sứcñặc biệt, kỳ lạ về nghệ thuật tiểu thuyết.2. Nhìn thoáng qua, các phần tiểu thuyết dừng lạinhư rời rạc, không thống nhất nhưng thực chấtnhững khoảng âm không ñồng nhất ñược bao hàmtrong nghệ thuật cấu trúc chặt chẽ và mềm mại. Nó3Phan Cự ðệ, Tiểu thuyết Việt Nam hiện ñại, NXB Giáo dục, H,2000, tr.670.Trang 64Thứ nhất: Các ñoạn không hề bị lệ thuộc, có thểthưởng thức một cách riêng biệt, ñộc lập nhưng vẫnmang tính kết hợp logic; Sự bất tử gồm bảy phần cóthể tách rời nhau, tuy nhiên việc xuất hiện nhân vậtRubens ở phần sáu, ñã giúp các phần trong tácphẩm quan hệ gắn chặt qua lại với nhau.Thứ hai: Trong tiểu thuyết của mình là sự ñan càixuất hiện nhiều tuyến cốt truyện.Cuốn Huguenau hay l ...