Kinh nghiệm bảo quản thóc tại nông hộ

Theo đánh giá của tổ chức Nông-Lương Liên Hợp Quốc (FAO) hàng năm tổn thất về ngũ cốc trên toàn Thế giới khoảng 13% nghĩa là 13 triệu tấn lương thực bị mất và không sử dụng được. Ở Việt Nam tỷ lệ tổn thất nông sản sau thu hoạch trên 13%, như vậy hàng năm chúng ta bị mất khoảng 3-5 triệu tấn thóc. Năm 2006 diện tích lúa của tỉnh ta là gần 41 nghìn ha và phấn đấu sản lượng đạt trên 170 nghìn tấn thóc. Vì vậy việc giảm tổn thất sau thu hoạch, bảo...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kinh nghiệm bảo quản thóc tại nông hộ Kinh nghiệm bảo quản thóc tại nông hộ Theo đánh giá của tổ chức Nông-Lương Liên Hợp Quốc (FAO) hàngnăm tổn thất về ngũ cốc trên toàn Thế giới khoảng 13% nghĩa là 13 triệu tấnlương thực bị mất và không sử dụng được. Ở Việt Nam tỷ lệ tổn thất nôngsản sau thu hoạch trên 13%, như vậy hàng năm chúng ta bị mất khoảng 3-5triệu tấn thóc. Năm 2006 diện tích lúa của tỉnh ta là gần 41 nghìn ha và phấnđấu sản lượng đạt trên 170 nghìn tấn thóc. Vì vậy việc giảm tổn thất sau thuhoạch, bảo quản, đảm bảo an ninh lương thực cho các hộ nghèo, những hộcó nguy cơ thiếu lương thực đặc biệt đồng bào ở vùng sâu, vùng xa nơi mànền kinh tế còn mang nặng sắc thái tự cung tự cấp là việc có ý nghĩa vô cùngquan trọng. Trong quá trình bảo quản, hạt thóc thường bị một số hiện tượng: nấmmốc, lên men, nhiễm sâu mọt, dịch chuyển ẩm trong khối hạt, tự bốc nóng…khi bị những hiện tượng trên, chất lượng của thóc bị giảm, hàm lượng cácchất dinh dưỡng và giá trị thương phẩm giảm và không đáp ứng yêu cầu vệsinh cho người và vật nuôi. Để khắc phục và giúp làm giảm tổn thất trongquá trình thu hoạch, bảo quản và lưu thông, bà con nông dân cần áp dụng kỹthuật cơ bản sau để bảo quản lúa cho phù hợp với điều kiện của hộ gia đìnhmình. Có thể tóm tắt quy trình bảo quản lúa sau thu hoạch như sau: THU HOẠCH --> LÀM SẠCH --> PHÂN LOẠI --> LÀM KHÔ --> BẢO QUẢN * Thu hoạch: lúa mới thu hoạch thường có độ ẩm cao nên một sốgiống lúa có thể nảy mầm, men mốc và nấm dễ phát triển làm cho luá bị hưhoặc kém phẩm chất. Thông thường độ ẩm của thóc khi mới thu hoạch từ20-27%. Để lúa không bị hư hỏng hoặc giảm phẩm chất thì trong vòng 48giờ sau khi thu hoạch phải làm khô lúa để độ ẩm chỉ còn 20%, sau đó cầntiếp tục xử lý. Tuỳ theo nhu cầu làm khô lúa để xay xát ngay hoặc để tồn trữlâu dài hoặc để làm giống mà yêu cầu làm khô và công nghệ sấy khác nhau.Quá trình sấy phải làm sao để độ ẩm thoát ra từ từ nhằm đạt được độ ẩmmong muốn đồng thời đảm bảo sự chênh lệch nhiệt độ trong hạt lúa so vớibên ngoài là nhỏ nhất. Độ ẩm an toàn của thóc cho bảo quản phụ thuộc vào tình trạng thóc,khí hậu cũng như điều kiện bảo quản. Khi thóc có độ ẩm 13-14% có thể bảoquản được từ 2-3 tháng, nếu muốn bảo quản dài hơn 3 tháng thì độ ẩm củathóc tốt nhất từ 12-12,5%. Độ ẩm thóc, công nghệ sấy cũng ảnh hưởng tớihiệu suất thu hồi gạo và tỷ lệ gạo gãy trong quá trình xay xát, độ ẩm thíchhợp cho quá trình xay xát từ 13-14%. * Làm sạch: sau khi đập, tuốt, cần loại bỏ tạp chất vô cơ (cát, sỏi, đá,kim loại…) cũng như các tạp chất hữu cơ (lá tươi, lá khô, rơm rạ, có khi làphân gia súc… lẫn vào khi tuốt). * Phân loại: loại bỏ hạt xanh, hạt lép, hạt bị tróc vỏ, hạt vỡ trong quátrình vận chuyển, đập, tuốt… cũng như hạt sâu bệnh. Có thể sàng hoặc râynhờ sức gió (quạt điện, gió trời…). Chỉ nên đưa và bảo quản những hạt thóchoàn toàn tốt và chất lượng đảm bảo. * Làm khô: lúa được làm khô bằng các cách sau - Phương pháp phơi nhanh: lúa được phơi dưới ánh nắng mặt trời,nhiệt độ không khí lên tới 40 độ C, nhiệt độ trên sân xi măng, sân gạch cóthể đạt tới 60-70 độ C, khi đó nhiệt độ hạt lúa có thể trên 50 độ C và nướcbên trong hạt gạo không đủ thời gian khuyếch tán ra bên ngoài, làm cho hạtgạo bị nứt nẻ, khi xay xát tỷ lệ gạo bị gãy cao. Phơi theo cách này chỉ cầnphơi lúa liên tục từ 8-9 giờ sáng cho đến 4-5 giờ chiều trong 2-3 ngày nắngtốt là lúa có thể xay xát được. Lúa được phơi thành luống mỗi luống caokhoảng 10-15 cm, rộng 40-50 cm và cứ nửa giờ cào đảo một lần theo cáchướng khác nhau. - Phương pháp phơi lâu: phương pháp này đòi hỏi tốn thời gian và laođộng hơn nhưng gạo ít bị tấm hơn. Lúa được trải thành luống như cách trênnhưng ngày đầu tiên chỉ phơi lúa dưới nắng 2 giờ, ngày thứ hai 3 giờ, ngàythứ ba 4 giờ. Cứ 15 phút các luống lúa được cào đảo một lần theo các hướngkhác nhau. Trong 3 ngày đầu, sau khi phơi ngoài nắng, nên để lúa ở nơibóng mát càng thoáng gió càng tốt. Các ngày sau đó, lúa tiếp tục được phơi5-6 giờ một ngày cho đến khi lúa có độ ẩm thích hợp cho việc xay xát hoặctồn trữ. Nếu nắng tốt thì đến ngày thứ 4 độ ẩm của lúa đạt tiêu chuẩn để xayxát và bảo quản. Ngoài ra lúa còn được làm khô bằng phương pháp nhân tạo (phươngpháp sấy lúa với không khí nóng, sấy đối lưu, sấy bức xạ…), những phươngpháp này có ưu điểm là lúa có thể được làm khô bất cứ lúc nào và không phụthuộc và thời tiết nắng hay mưa, độ ẩm của hạt có thể khống chế hợp lýtrong thời gian giới hạn và khi xay xát, hiệu suất thu hồi gạo cao hơn so vớisấy tự nhiên. * Bảo quản: vỏ trấu có tác dụng hạn chế tác động ngoại cảnh như:nhiệt độ, độ ẩm và phần nào ngăn cản sự xâm nhiễm của côn trùng, men,mốc… đây là một ưu thế của thóc trong bảo quản. Tuy vậy, quá trình bảoquản thóc cũng chịu tác động lớn của điều kiện ngoại cảnh. Sau khi được ...