Kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ IV

Phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ và kinh tế số tạo ra sự hấp dẫn mạnh mẽ đối với tất cả các đơn vị kinh tế (các doanh nghiệp, HTX, nông hộ,…) vì chúng nhanh chóng mang lại giá trị gia tăng đo đếm được chỉ trong một vụ và tỷ suất đầu tư/sinh lợi cao vượt trội so với kinh tế tuyến tính truyền thống. Với sự xuất hiện ngày một nhiều các công nghệ mới tiên tiến, tốc độ phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ và kinh tế số sẽ còn nhanh hơn nữa. Vì vậy, đây là cơ hội phát triển đột phá cho tất cả các đơn vị kinh tế nói riêng, cho cả nước ta nói chung. Mời bạn đọc cùng tham khảo bài viết để biết thêm nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ IV Kỷ yếu Ứng dụng khoa học và công nghệ trong xây dựng các Sở Khoa học và Công nghệHội thảo mô hình kinh tế tuần hoàn phục vụ phát triển kinh tế 26/12/2023 Thành phố Hồ Chí MinhKhoa học xã hội Thành phố Hồ Chí Minh KINH TẾ TUẦN HOÀN VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TRONG BỐI CẢNH CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ IV Nhóm chuyên gia, Viện Phát triển Kinh tế số Việt Nam Liên hệ: TS. Nguyễn Tuấn Hoa, email: nguyentuanhoa2003@gmail.com I. MÔ HÌNH NGUYÊN LÝ CHUNG Phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ và kinh tế số trong một tổng thể thốngnhất là định hướng xuyên suốt của Viện Phát triển Kinh tế số Việt Nam (VIDE) trong vàichục năm tới. Theo quan niệm của VIDE, cả kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ và kinh tếsố đều là những thành phần của nền kinh tế hiện đại được hình thành trong cuộc CMCN 4.Vì vậy, chúng đều được kiến tạo bởi những thành tựu công nghệ của CMCN 4 với trụ cộtlà các công nghệ số (IoT, Cloud, Big data, AI, Blockchain,…) và các công nghệ tiên tiếnkhác (Công nghệ Sinh học, Nano, 3D, Vật liệu mới,…). Từ quan niệm đó, VIDE chọn cách tiếp cận xây dựng phương pháp luận về phát triểnkinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ và kinh tế số ở Việt Nam dựa trên các công nghệ nêu trênvới công nghệ số làm nền tảng và phát triển, chọn lựa, áp dụng những công cụ phù hợp đểthực thi phương pháp luận đó. Cách tiếp cận này dẫn đến sự hình thành một mô hình nguyênlý áp dụng chung cho mọi trường hợp, bao gồm cả phát triển từng loại hình kinh tế riêngbiệt hay tích hợp chung trong một hệ thống thống nhất. Xét riêng về Kinh tế tuần hoàn (KTTH): là “Nền kinh tế không có rác thải, rác thảiđầu ra của ngành này biến thành nguyên liệu đầu vào của ngành khác hay tuần hoàn ngaytrong bản thân một doanh nghiệp”. KTTH chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo, loạibỏ việc sử dụng các hóa chất độc hại và chất thải gây suy giảm khả năng tái sử dụng thôngqua thiết kế ưu việt của vật liệu, sản phẩm, hệ thống. Kinh tế tuần hoàn góp phần gia tănggiá trị cho doanh nghiệp, giảm khai thác tài nguyên, giảm chi phí xử lý chất thải, giảmthiểu ô nhiễm môi trường (Theo Ellen MacArthur Foundation). Vì vậy, phát triển KTTH được xem là nội dung trọng tâm của tăng trưởng xanh vàphát triển bền vững. Bài toán tuần hoàn hóa đặt ra các yêu cầu như sau: a. Cần thu thập được dữ liệu đầy đủ, chính xác và theo thời gian thực (trong một sốtrường hợp là bắt buộc, còn lại là nếu có thể) về: 80 Kỷ yếu Ứng dụng khoa học và công nghệ trong xây dựng các Sở Khoa học và Công nghệHội thảo mô hình kinh tế tuần hoàn phục vụ phát triển kinh tế 26/12/2023 Thành phố Hồ Chí MinhKhoa học xã hội Thành phố Hồ Chí Minh - Trạng thái đầu ra của từng quá trình sản xuất: Loại chất thải mà tổ chức, doanhnghiệp thải ra trong quá trình sản xuất. - Giải pháp công nghệ (sinh học, nano, 3G, VLM,…) được áp dụng và quy trình biếnchất thải đầu ra đó thành nguyên liệu đầu vào cho quá trình sản xuất tiếp theo. - Giá trị gia tăng được tạo ra từ các quy trình tuần hoàn hóa. - Các yếu tố chính tác động lên quá trình tuần hoàn hóa (chính sách, nhân lực, côngnghệ, phương tiện, hạ tầng,…). - Các dữ liệu này có thể thu thập bởi hệ thống các IoT được thiết kế và giám sát vậnhành thống nhất. Tất cả các thực thể tham gia hệ sinh thái tuần hoàn hóa đều có định danh(ID) và đại diện số (digital rep) riêng. b. Cần thiết kế các hệ thống thông minh hóa có khả năng xử lý các dữ liệu trên nhằmxác định và áp dụng phương án tối ưu trong từng tình huống. Hệ thống này được thiết kế dựa trên bộ công cụ CPS (cyber physical system) với hạtnhân là các CPS nguyên tố (elemental CPS) được sử dụng để thực hiện từng nguyên công(elemental operation) của quy trình sản xuất (ở đây là quy trình tuần hoàn hóa). Mô hình nguyên lý chung Muốn phát huy được năng lực của các công nghệ số với vai trò là nền tảng tích hợpcác thành tựu công nghệ của CMCN 4 vào phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ,kinh tế số cần thiết lập được hệ thống vật lý – số (cyber physical system - CPS). Dưới đâylà một mô hình như thế. Mô hình nguyên lý của hệ thống CPS (Theo VSYS) Các thành phần của mô hình - Nền tảng IoT: Bao gồm các thiết bị IoT (cảm biến, GPS, RFID, camera, đầu đọc mãQR,…) được sử dụng để thu thập dữ liệu. - Bộ điều khiển (controler): ...