Kỹ thuật chẩn đoán xquang gan và đường mật

Tham khảo tài liệu kỹ thuật chẩn đoán xquang gan và đường mật, y tế - sức khoẻ, y học thường thức phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Kỹ thuật chẩn đoán xquang gan và đường mật KỸ THUẬT CHẨN ĐOÁN XQUANG GAN VÀ ĐƯỜNG MẬT KTV. Nguyễn Tuấn Dũng Nhờ sự phát triển không ngừng của khoa học-công nghệ nhiều phươngpháp hình ảnh đã ra đời và ngày càng hoàn thiện, như: siêu âm, chụp cắt lớp vitính, cộng hưởng từ…có giá trị cao trong chẩn đoán các bệnh lý của gan-đườngmật nói riêng và bệnh lý toàn thân nói chung. Mặc dù vậy, Xquang cổ điển vẫn là cơ bản có giá trị nhất định và là chìakhóa để tiếp cận những phương pháp chẩn đoán mới này. Vì vậy qua bài này, chúng tôi giúp học viên bước đầu nhận biết được cáchình ảnh có thể gặp của bệnh lý gan và đường mật trên Xquang thường qui. Nhắc lại giải phẫu:I. CÁC PHƯƠNG PHÁP THĂM KHÁM GAN VÀ ĐƯỜNG MẬT: 1. Bụng không chuẩn bị 2. Chụp cản quang túi mật bằng đường uống 3. Chụp cản quang đường mật bằng tĩnh mạch 4. Chụp cản quang đường mật 4.1. Qua da 4.2. Qua Kehr sau mổ 4.3. Trong mổ Nguyễn Tuấn Dũng – Khoa chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện Bạch Mai 4.4. Qua nội soi ngược dòng. 5. Siêu âm 6. CLVT 7. CHT 8. Đồng vị phóng xạ1.1. Chụp gan và đường mật không chuẩn bị : Khoảng cánh từ bóng đến phim trên 1.5 m, nên còn gọi là chụp gan xa,lấy được hai vòm hoành.* Mục đích : - Đánh giá kích thước gan qua hai đường kính (đk) : đk hoành - đỉnh (bình thường : 14  16.5 cm ) và đk hoành - cột sống ( 9  12 cm). - Phát hiện các hình cản quang bất thường ở vùng gan và đường mật : sỏicản quang, vôi hoá thành túi mật, hơi trong đường mật và túi mật. 1- Gan trái ; 2 - Gan phải ; 3 - Túi mật1.2. Chụp túi mật có thuốc cản quang bằng đường uống:* Nguyên lý : Cho bệnh nhân uống một hợp chất chứa Iode, chất này được hấpthu qua niêm mạc ruột vào máu, sau đó thải trừ chọn lọc qua gan và được tíchtrữ ở túi mật làm hiện hình túi mật trên phim Xquang.* Mục đích : - Đánh giá hình dạng, kích thước và sự liên quan của túi mật với các tạnglân cận. - Thấy khuyết của sỏi cản quang, không cản quang và của các khối uchoán chỗ trong lòng túi mật.* Chỉ định : sỏi, u, viêm túi mật…. 2 Nguyễn Tuấn Dũng – Khoa chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện Bạch Mai* Kỹ thuật : - Chuẩn bị bệnh nhân : từ 2-3 ngày trước khi chụp, không được ăn cácthức ăn dễ sinh hơi hoặc uống các thuốc có tính chất cản quang. - Cho bệnh nhân uống 5-8gr hợp chất chứa Iode từ hôm trước, sáng hômsau đến chụp. Nếu túi mật hiện hình trên phim, thì tiếp đó làm nghiệm pháp đàothải túi mật bằng cách cho ăn lòng đỏ trứng (bữa ăn Boyden) hoặc uống hỗn hợpA. oleic 0,1g + Leucithin 0,5g. Sau 30 - 90 phút chụp, bình thường túi mật bàixuất 3/4 lượng dịch mật. Giá trị của nghiệm pháp này là đánh giá cơ năng củatúi mật. Hình 1: Túi mật hiện hình rõ trên phim chụp có uống hợp chất cản quang Hình 2: Chụp đường mật qua da1.3. Chụp đường mật qua đường tĩnh mạch :- Chuẩn bị bệnh nhân như chụp bằng đường uống.- Thuốc cản quang.* Kỹ thuật : 3 Nguyễn Tuấn Dũng – Khoa chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện Bạch Mai - 20 ml thuốc cản quang + 20 ml G 5%, tiêm truyền TM 45-60 phút. - Dùng thuốc co cơ Oddi (sirop de codein), sau 15 phút/chụp phim đếnkhi thấy hiện hình túi mật và đường mật, thì cho bữa ăn Boyden.* Chống chỉ định: - Vàng da tắc mật, Bilirubin > 40 mg/l - Suy gan nặng, Al giảm - Suy thận - BasedowNgày nay, các phương pháp siêm âm và chụp ngược dòng đường mật thay thếhữu hiệu cho hai phương pháp trên.1.4. Chụp đường mật cản quang : 1.4.1. Chụp đường mật qua da và nhu mô gan: Dùng kim nhỏ (kimChiba) chọc qua nhu mô gan vào đường mật và bơm thuốc cản quang làm hiệnhình đường mật trên phim Xquang.- Chỉ định: tắc mật cơ giới do sỏi, do u đường mật.- Phải tiến hành ở cơ sở ngoại khoa cho phép can thiệp đường mật. 4 Nguyễn Tuấn Dũng – Khoa chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện Bạch Mai 1.4.2. Chụp đường mật trong mổ (H.3): Sau khi đặt ống thông Pezzerqua túi mật hoặc Kehr vào đường mật, bơm thuốc cản quang làm hiện hìnhđường mật. Mục đích: đánh giá tổn thương trong mổ. 1.4.3. Chụp đường mật qua Kehr sau mổ (H.4): làm hiện hình đườngmật bằng cách bơm thuốc cản quang vào đường mật qua Kehr:* Mục đích: Kiểm tra lại đường mật sau mổ nhằm kiểm tra có còn sót sỏi hay không,tình trạng lưu thông đường mật, đánh giá hình ảnh các nhánh đường mật, trướckhi rút ống dẫn lưu sau mổ. Hình 3: Chụp đường mật trong mổ Hình 4: Chụp qua Kehr sau mổ 5 Nguyễn Tuấn Dũng – ...