LÀM NGỪNG LẠI BỆNH LAO

Đại dịch bệnh lao đang lan tràn và những vi khuẩn đề kháng đối với tất cả các loại thuốc hiện có đang xuất hiện. Để đáp trả, các nhà sinh học đang nghiên cứu chi tiết vi khuẩn và nghĩ ra những chiến lược điều trị mới. Dịch hạch đen, đậu mùa, bệnh bại liệt, HIV : những loại bệnh khác nhau đã giết vô số người ở những thời kỳ khác nhau. Nhưng một căn bệnh đã truy nã nhân loại từ lâu hơn so với những bệnh khác : bệnh lao. Những bằng cớ kết thạch...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
LÀM NGỪNG LẠI BỆNH LAO LÀM NGỪNG LẠI BỆNH LAOĐại dịch bệnh lao đang lan tràn và những vi khuẩn đề kháng đối với tất cảcác loại thuốc hiện có đang xuất hiện. Để đáp trả, các nhà sinh học đangnghiên cứu chi tiết vi khuẩn và nghĩ ra những chiến lược điều trị mới.Dịch hạch đen, đậu mùa, bệnh bại liệt, HIV : những loại bệnh khác nhau đãgiết vô số người ở những thời kỳ khác nhau. Nhưng một căn bệnh đã truy nãnhân loại từ lâu hơn so với những bệnh khác : bệnh lao. Những bằng cớ kếtthạch cho thấy rằng bệnh lao gây bệnh cho người từ hơn 1/2 triệu năm.Không ai có thể tránh được. Bệnh lao gây bệnh cho những người giàu vànhững người nghèo, những người trẻ và những người già, những người mạohiểm và những người cẩn trọng. Chỉ cần ho, khạc nhổ hay ngay cả chỉ cầnnói, một người bệnh có thể làm phân tán vi khuẩn chịu trách nhiệm căn bệnhnày.Ngày nay, bệnh lao là nguyên nhân thứ hai gây tử vong do nhiễm trùng trênthế giới, sau bệnh sida ; bệnh lao giết hai triệu người mỗi năm. Tuy vậy, cácthuốc chống lao hiện hữu và chữa lành hầu hết những người bị nhiễm trùng.Thế thì đâu là vấn đề? Nhiều người đã không tiếp cận được với thuốc điềutrị và nhiều nguời được săn sóc không luôn luôn theo điều trị đến c ùng.Ngoài ra, bệnh lao tiến triển nhanh hơn là các liệu pháp điều trị. Trongnhững năm qua, các nhà khoa học đã quan sát thấy một sự gia tăng đáng longại số các giống gốc đề kháng với nhiều loại thuốc được sử dụng để điều trịbệnh lao. Lại còn đáng lo ngại hơn : xuất hiện những bệnh lao đề kháng vớitất cả các kháng sinh hiện có và như vậy gần như nan y.Bệnh lao đặc biệt gây tàn phá đối với những nước đang phát triển, là nơingười ta đếm được 90% các trường hợp và 98% những trường hợp tử vong.Ngoài những đau khổ và những mối lo phiền, bệnh lao làm xáo trộn kinh tếcủa các nước bị ảnh hưởng nhất. Với 75% các trường hợp tử vong xảy ra nơinhững người từ 15 đến 54 tuổi, bệnh lao trong 10 năm gây tổn phí từ mộtđến 3 tỷ dollars cho các nước nghèo nhất. Ngoài ra, bệnh bắt buộc các quốcgia này phải chuyển các nguồn tài chánh được cấp cho những lãnh vực khácđể điều trị bệnh lý này. Nhưng các nước phát triển cũng không tránh khỏi nó: mặc dầu tỷ lệ mắc bệnh lao thấp ở các nước này, nhưng tình hình có thểthay đổi nếu một giống gốc rất đề kháng lan tràn … Tuy nhiên, các kỹ thuậtphân tử được hoàn thiện cho phép các nhà nghiên cứu khảo sát những tươngtác phức tạp của vi khuẩn với cơ thể con người ; như thế người ta hy vọngphát triển những xét nghiệm chẩn đoán mới và những điều trị mới.Được nhận diện lần đầu tiên bởi thầy thuốc người Đức Robert Koch năm1882, mycobactérie dạng chiếc gậy nhỏ gây bệnh lao, Mycobacteriumtuberculosis hay trực khuẩn Koch, hiện hữu đồng thời dưới dạng tiềm tàngvà hoạt động. Khi nhiễm trùng tiềm tàng, hệ miễn dịch ngăn cản vi khuẩntăng sinh và như thế gây nên sự phá hủy của các mô. Những người bị nhiễmkhông có những triệu chứng và không lây nhiễm. Trực khuẩn có thể ẩn trongnhiều tháng, nhiều năm, thậm chí nhiều thập niên, mà không tăng sinh cũngnhư không làm cho ký chủ bị bệnh. 80% những người bị nhiễm trùng khôngbao giờ phát triển thành bệnh. Tuy nhiên, 10% trong số những người nàycuối cùng có một thể hoạt động, nhất là những người có một hệ miễn dịchsuy yếu, như những trẻ em nhỏ tuổi và những bệnh nhân sida hay nhữngngười được điều trị bởi hóa học trị liệu.MẠNH HƠN HỆ MIỄN DỊCHKhi bệnh lao hoạt động, các vi khuẩn vượt quá hệ miễn dịch: chúng tăngsinh nhanh chóng, lan tràn và gây nên s ự phá hủy của các cơ quan. Vì là mộtvi khuẩn hiếu khí, nghĩa là thích ứng với những môi trường giàu oxy, vikhuẩn tăng sinh nhất là trong phổi. Thật vậy, gần 75% các bệnh nhân có mộtthể phổi của bệnh. Các vi khuẩn càng tăng sinh, chúng càng sinh ra nhữngphản ứng phòng vệ, gây nên sự phá hủy mô phổi, vì vậy xuất hiện nơi bệnhnhân các triệu chứng như ho dữ dội, đau ngực và khạc đờm có máu. Nhưngbệnh lao có thể ảnh hưởng lên hầu hết tất cả các cơ quan. Nơi trẻ em, vikhuẩn xâm nhập dịch não tủy (bao bọc hệ thần kinh trung ương), gây nênviêm màng não. Không được điều trị, một nửa những người bị bệnh lao dướidạng hoạt tính chết vì nó, phần lớn do sự phá hủy của các lá phổi.Cách nay một thế kỷ, người ta không có một phương tiện nào để chống lạibệnh lao, ngoại trừ làm giới hạn sự lan tràn của nó bằng cách đặt bệnh nhântrong các sanatorium (những cơ sở chuyên về điều trị bệnh lao). Vào thời kỳnày, bệnh lao rất là lan tràn, ngay cả trong những vùng mà ở đó ngày nay taiương chỉ có một tỷ lệ thấp, như Bắc Mỹ và Tây Âu.Ngay năm 1921, người ta đã bắt đấu chống lại bệnh lao : các nhà nghiên cứungười Pháp Albert Calmette và Camille Guérin, thuộc Viện Pasteur Paris, đãphát triển vaccin đầu tiên gọi là BCG. Người ta nhĩ rằng nó bảo vệ đồng thờichống lại những thể trưởng thành và trẻ em của bệnh lao ; nhưng sau đó,người ta cho thấy rằng nó chỉ mang lại một bảo vệ có hiệu quả chống lại cácthể trầm trọng của trẻ em.22 năm sau, nhóm vi trùng học Hoa Kỳ Selman Waksman đã khám phá rastreptomycine ; mặc dầu có vài tác dụng không mong muốn (nhất là nhữngrối loạn thận và thính giác), kháng sinh này là điều trị đầu tiên hiệu quảchống lại bệnh lao. Sự khám phá này dẫn đến sự xuất hiện trên thị trường,ngay những năm 1950, một loạt các kháng sinh không có những bất tiện củastreptomycine.Toàn bộ những điều trị này làm biến mất các sanatorium và một đưa đến sựgiảm quan trọng tỷ lệ mắc bệnh lao trong những nước có quỹ và các cấu trúchạ tầng cần thiết để tấn công vào vấn đề. Trong những năm 1970, nhiềuchuyên gia nghĩ rằng bệnh lao hầu như được triệt trừ. Tuy nhiên, với sự giatăng của các di chuyển của những người dân vào thành phố, những trận dịchlớn thật ra đang xuất hiện. Còn tệ hại hơn, những người sẽ bị ảnh hưởng nhấtlà những người không thể tự bảo vệ: những người dân của các nước nghèo,trước hết bị thương tổn bởi trực khuẩn lao, trước kh ...