Làng cổ Thổ Hà - Huyện Việt Yên, Tỉnh Bắc Giang

Làng cổ Thổ Hà - Huyện Việt Yên, Tỉnh Bắc GiangCách Hà Nội gần 50km, phía bên kia con sông Cầu thơ mộng, có một làng cổ còn tồn tại tới ngày nay và không ít người đang lo ngại rằng trong một ngày không xa ngôi làng cổ kính có tên là Thổ Hà ấy có thể sẽ mất đi... Làng Thổ Hà, thuộc thôn Cổ Hà, Vân Hà, Việt Yên, Bắc Giang tồn tại như một ốc đảo trên diện tích với 20ha. Ngôi làng bị ngăn cách với thế giới bên ngoài bởi dòng sông Cầu và...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Làng cổ Thổ Hà - Huyện Việt Yên, Tỉnh Bắc GiangLàng cổ Thổ Hà - Huyện Việt Yên, Tỉnh Bắc GiangCách Hà Nội gần 50km, phía bên kia con sông Cầu thơ mộng, có một làng cổ còntồn tại tới ngày nay và không ít người đang lo ngại rằng trong một ngày không xangôi làng cổ kính có tên là Thổ Hà ấy có thể sẽ mất đi... Làng Thổ Hà, thuộc thônCổ Hà, Vân Hà, Việt Yên, Bắc Giang tồn tại như một ốc đảo trên diện tích với20ha. Ngôi làng bị ngăn cách với thế giới bên ngoài bởi dòng sông Cầu và hồ ao,đồi núi lớn nhỏ. Có lẽ cũng vì vậy mà nó còn lưu giữ được nhiều nét cổ xưa củamột làng nghề miền Bắc Việt Nam.Hình ảnh đầu tiên gây cảm xúc cho chúng tôi khi đặt chân đến nơi đây là nhữngcon đò đơn sơ đậu bên bến nước với những cây si già buông chùm rễ dài xù xìxuống dòng sông. Lũ trẻ làng vắt vẻo trên cành cây, tiếng cười đùa lanh lảnh lantỏa trên mặt nước. Ngay trên bến có một ngôi đền cổ thờ Thành Hoàng. Cạnh ngôiđền là một quán nước nhỏ, bàn ghế gỗ cũ kỹ trên nền đất lồi lõm. Bà chủ quán máitóc bạc phơ, hiền hậu, ngồi nhai trầu bỏm bẻm như trong truyện cổ tích. Nhữngcon đường trong làng nhỏ hẹp và đều được lát bằng thứ gạch đỏ truyền thống đãmòn vẹt vì thời gian Nhà cửa san sát, mái ngói nhuốm màu rêu phong. Những bứctường không trát vữa, có chỗ chỉ là những viên gạch, ngói nung hay tiểu sành đượcxếp chồng lên nhau theo tầng, theo lớp, tạo nên một sự độc đáo trong xây dựng.Cổng làng, đình, chùa nơi đây mang dáng dấp, màu sắc cổ xưa và hầu hết đềuđược xây bằng gạch thô không trát vữa...Phong cảnh làng cổ Thổ Hà đã làm xao xuyến tâm hồn bao nghệ sĩ nhiếp ảnh đếntừ mọi miền. Xưa kia nghề truyền thống của dân Thổ Hà là làm gốm sứ. Tiếc thay,nghề này hầu như đã bị mai một. Nhiều thanh niên đã bỏ nghề, rời làng đi nơikhác kiếm sống để đến khi phất lên, lại quay về mảnh đất tổ tiên xây dựng lênnhững ngôi nhà mái ngói đỏ tươi hay mái bằng kiên cố chen lẫn những ngôi nhàrêu phong cổ xưa. Ðiều đó cho thấy một số hộ dân nơi đây đã có cuộc sống kinh tếkhám khá hơn, nhưng cũng chính là điều đang đe dọa làm mất đi sự hài hòa chocảnh quan của một làng cố... Làm gì để vừa bảo tồn được nét đẹp cổ, vừa cải thiệnđược cuộc sống của Thổ Hà đang là câu hỏi được đặt ra không chỉ với chínhquyền và người dân nơi đây.Làng gốm Thổ Hà thuộc vùng Kinh Bắc, nằm ven dòng sông Cầu. Con sông từthuở nào đã đi vào lời ca “nước chảy lơ thơ...”. Giữa một vùng đồng bằng trù phú,nơi nhiều nghề phụ, xứ sở của quan họ, làn khói những lò gốm đã bay khoan thaitự bao đời...Thơ ca cổ, có rất nhiều vần thơ, bài thơ hay ca ngợi vẻ đẹp và sự trù phú của lànggốm ven sông. Ở đây tôi muốn trích ra một khổ thơ viết về làng gốm Thổ Hà củamột nhà thơ. Đó là khung cảnh làm ăn tấp nập và sầm uất:Làng gốm cữ này đang độ lửaKhói cỏ de thơm khắp cả làngThuyền đinh khoang nặng đang rời bếnThanh Nghệ xuôi vào, Tuyên Thái sang...(Làng gốm Thổ Hà - Vũ Quần Phương) Cổng làng gốm Thổ HàLàng gốm Thổ Hà thuộc vùng Kinh Bắc, nằm ven dòng sông Cầu. Con sông từthuở nào đã đi vào lời ca “nước chảy lơ thơ...”. Giữa một vùng đồng bằng trù phú,nơi nhiều nghề phụ, xứ sở của quan họ, làn khói những lò gốm đã bay khoan thaitự bao đời.Trong Kinh Bắc phong thổ ký diễn quốc sự thời Lê có viết:Mã Đông Hồ gấm thêu hoa quyệnCày làng Lê dựng nghiệp nông giaChĩnh chum thời có Thổ HàTheo sử sách thì gốm Thổ Hà, gốm Bát Tràng, gốm Phù Lãng đã có từ thời Lý.Làng gốm Thổ Hà xưa ở núi Gốm (Quế Dương) rồi cứ tiến dọc triền sông. QuaVạn Yên qua làng Đặng, làng Chọi, Quả Cảm... cho đến cuối đời Trần mới dừnglại Thổ Hà giờ đây(l).Dấu vết trên đường rời quê ấy, dọc triền sông, nayngười ta còn đào được nhiều mảnh sành mảnh sứ.Hẳn thời nguyên sơ, con sông Cầu còn vật vã dữdội. Những làng xóm thuở ấy còn nhỏ bé. Cuộcsống con người còn gian nan. Thiên nhiên đầykhắc nghiệt. Để có sự bình yên như bây giờ, phảibiết bao công sức của con người. Tôi đi trong làngThổ Hà đã bao lần, mà mỗi lần cứ nao nao xúccảm. Những ngõ hẻm chạy dài sâu, hai bên bờ tường cao xây bằng tiểu, bằng vạinèn đất làm ngõ càng hẹp, càng hun hút hơn. Lối ngõ lát toàn mảnh sành, mảnhgốm vỡ. Một tiếng cười ở đầu ngõ cũng cứ âm vang. Mái ngói kề mái ngói ngảmàu rêu. Những dãy lò đang ăn lửa. Vài chiếc lò con cóc bỏ không. Một khoảngtrời xanh đất chợt ở cuối ngõ... Sự phồn thịnh ấy, tất cả đều do bàn tay con người.Cụ Vọng, nghệ nhân xuất sắc của làng gốm nói với tôi về cái nghề gốm của làngcụ: “Đất và bàn tay mình thôi. Bao đời rồi chúng tôi nặn nồi bát ven sông...”. Phải!Thật kỳ lạ khi xem những mặt hàng gốm mà nơi đây làm ra. Từ cái vại mộc, đếncái thống men trồng hoa..., tất cả đều nặn từ đất. Người Việt mình gắn bó với baođồ gốm, đồ sành. Từ khi ra đời cắt nhau cho vào cái nồi đất chôn ngoài cổng ngõ,rồi tắm lọt lòng trong cái chậu sành da lươn, lớn lên cầm bát cơm, cái điếu bát hútthuốc lào, cái nồi kho cá, cái vại muối cà, cái chum kê bên gốc cau hứng nướcmưa... Rồi đến khi nhắm mắt nằm xuống, thay đ ...